|
[[Şəkil:Rosetta Stone BW.jpeg|thumbnail]]
<span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">{{Other uses}} {{Redirect|Translator|other uses|Translator (disambiguation)}} {{Selfref|For article translations in Wikipedia, see [[Wikipedia:Translation]].}} {{pp-pc1}} {{pp-move-indef}} {{refimprove|date=October 2013}} '''Translation''' is the communication of the [[Meaning (linguistic)|meaning]] of a source-language text by means of an [[Dynamic and formal equivalence|equivalent]] target-language text.<ref>''The Oxford Companion to the English Language'', Namit Bhatia, ed., 1992, pp. 1,051–54.</ref> Whereas [[interpreting]] undoubtedly antedates [[writing]], translation began only after the appearance of written [[literature]];</span> {{Digər məqsədlər}} {{Yönləndirmə | Tərcümə | digər məqsədlər | Tərcümə (disambiguation)}} {{Selfref | Wikipedia article çeviriler üçün [[Vikipediya: Tərcümə]] bax.}} {{Pp-pc1}} { {pp-hərəkət-indef}} {{refimprove | tarix = Oktyabr 2013} [[Mənası (linqvistik) | mənasını]]}'' 'Tərcümə''' nın rabitə bir yolu ilə bir mənbə dili mətn [[Dynamic və formal equivalence | ekvivalent]]... hədəf dil mətn <ref>'' İngilis dili'' NamIT Bhatia, ed üçün Oxford Companion, 1992, s 1,051-54 </ ref> Halbuki [ [tərcümə]], şübhəsiz ki, tərcümə yalnız yazılı [[ədəbiyyatı]] görünüşünü sonra başladı, [[yazılı]] antedates;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">there exist partial translations of the Sumerian ''[[Epic of Gilgamesh]]'' (ca. 2000 BCE) into [[Southwest Asia]]n languages of the second millennium BCE.<ref>JM Cohen, "Translation", ''[[Encyclopedia Americana]]'', 1986, vol.</span> ikinci minilliyin M.Ö. [[Southwest Asia]] n dillərə Sümer'' [[Gılgamış Epic]]'' (ca. 2000 M.Ö.) qismən tərcümə mövcuddur. JM Cohen <ref>, "Tərcümə", ' '[[Encyclopedia Americana]]'', 1986, vol.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">27, p.</span> 27, p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">12.</ref> Translators always risk inappropriate [[language contact|spill-over]] of source-language [[idiom]] and [[style guide|usage]] into the target-language translation.</span> . Source-dil [[idiom]] və | 12 </ ref> Translators həmişə uygunsuz [dağılması üzərində] [language əlaqə] risk [[style guide | istifadə]] hədəf dili tərcümə daxil.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">On the other hand, spill-overs have imported useful source-language [[calque]]s and [[loanword]]s that have enriched the target languages.</span> Digər tərəfdən, dağılması-overs faydalı mənbə dili [[calque]] s idxal və hədəf dilləri zənginləşdirilmiş ki, [[loanword]] s var.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Indeed, translators have helped substantially to shape the languages into which they have translated.<ref>[[Christopher Kasparek]], "The Translator's Endless Toil", ''[[The Polish Review]]'', vol.</span> Həqiqətən, translators onlar tərcümə var hansı languages formalaşdırmaq əhəmiyyətli dərəcədə kömək etmişdir. <ref> [[Christopher Kasparek]], "The tərcüməçi Endless Toil",'' [[Polşa Review]]'', vol.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">XXVIII, no.</span> XXVIII, no.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">2, 1983, pp. 84-87.</ref> Due to the demands of [[business]] documentation consequent to the [[Industrial Revolution]] that began in the mid-18th century, some translation specialties have become formalized, with dedicated schools and professional associations.<ref>Andrew Wilson, ''Translators on Translating: Inside the Invisible Art'', Vancouver, CCSP Press, 2009.</ref> Because of the laboriousness of translation, since the 1940s engineers have sought to automate translation ([[machine translation]]) or to mechanically aid the human translator ([[computer-assisted translation]]).<ref>WJ Hutchins, ''Early Years in Machine Translation: Memoirs and Biographies of Pioneers'', Amsterdam, John Benjamins, 2000.</ref> The rise of the [[Internet]] has fostered a world-wide market for translation services and has facilitated [[language localization]].<ref>M.</span> 2, 1983, səh 84-87. </ Ref> səbəbiylə [[Sənaye inqilabı]] ortalarında 18-ci əsrdə başlayan, bəzi tərcümə ixtisaslar olmaq rəsmiləşdirilir üçün [[business]] sənədlər buna tələblərinə, . xüsusi məktəb və peşə birlikləri ilə Andrew Wilson <ref>,'' tərcümə Translators:. Bu Invisible İncəsənət Inside'', Vancouver, CCSP Press, 2009 Çünki tərcümə laboriousness </ ref> 1940-cı ildən mühəndis istədi . tərcümə ([[maşın tərcüməsi]]) avtomatlaşdırılması üçün və ya mexaniki ([[kompüter dəstəkli translation]]) insan tərcüməçi yardım WJ HUTCHINS,'' Machine Tərcümə Early Years <ref>: Memoirs və Pionerlər bioqrafiyaları'' , Amsterdam, John Benjamins, 2000. </ ref> [[Internet]] tərcümə xidmətləri üçün dünya geniş bazar möhkəmlənir və [] [dil localisation] asanlaşdırmışdır. <ref> M. yüksəlişi</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Snell-Hornby, ''The Turns of Translation Studies: New Paradigms or Shifting Viewpoints?'', Philadelphia, John Benjamins, 2006, p.</span> Snell-Hornby,'' Tərcümə Araşdırmalar Yaşında: New Paradigms və ya keçid Görüşləri'', Philadelphia, John Benjamins, 2006, p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">133.</ref> [[Translation studies]] deal with the systematic study of the theory, the description and the application of translation.<ref>[[Susan Bassnett]], ''Translation studies'', pp. 13-37.</ref> ==Etymology== [[File:Rosetta Stone BW.jpeg|thumb|125px|left|[[Rosetta Stone]]]] The word ''translation'' derives from the Latin {{lang|la|''translatio'' (which itself comes from ''[[Wiktionary:trans#Latin|trans-]]'' and ''[[Wiktionary:fero#Latin|fero]]'', the [[supine]] form of which is ''latum''}}, together meaning "to carry across" or "to bring across").</span> .. 133 </ ref> [[Tərcümə tədqiqatları]] nəzəriyyəsi, təsviri və tərcümə tətbiqi sistemli öyrənilməsi ilə məşğul'''', [[Susan Bassnett]] s 13 Tərcümə tədqiqatlar <ref> - 37 </ ref> == Etymology. == [[Şəkil: Rosetta Stone BW.jpeg | thumb | 125px | sol | [[Rosetta Stone]]]] Sözü'' translation'' latın {{lang gəlir | la |'' Tərcümə'' (özü gəlir'' [[Wiktionary: trans # Latin | trans-]]'' və'' [[Wiktionary: fero # Latin | fero]]'', bu [[tənbəl] ]'' latum''}}, birlikdə) "arasında keçirmək" və ya "arasında gətirmək" mənasını deyil forması olan.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The modern [[Romance languages]] use words for ''translation'' derived from that source or from the alternative Latin {{lang|la|''traduco''}} ("to lead across").</span> Ki, mənbədən və ya alternativ latın əldə'' tərcümə'' üçün müasir [[Romance languages]] istifadə sözlər {| la | {lang'' traduco''}} ("arasında səbəb").</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The [[Slavic language|Slavic]] and [[Germanic languages|Germanic]] languages (except for the [[Dutch language|Dutch]] "''vertaling''", "literally" a "re-language-ing") likewise use [[calque#"Translation"|calques of these Latin sources]].<ref name="The Translator p. 83">[[Christopher Kasparek]], "The Translator's Endless Toil", p.</span> Bu [[Slavyan dil | Slavyan]] və [[alman languages | alman]] istisna olmaqla languages (bu [[Dutch language | Dutch]] "sözü" bir "yenidən language-Ing", "'''' translational" . name="The Translator s. 83"> [[Christopher Kasparek]], "The tərcüməçi Endless Toil", p <ref | [bu Latin mənbələrdən calques] [calque # "Tərcümə"]) həmçinin istifadə edin.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">83.</ref> The [[Ancient Greek language|Ancient Greek]] term for ''translation'', {{lang|grc|μετάφρασις}} (''metaphrasis'', "a speaking across"), has supplied [[English language|English]] with ''[[metaphrase]]'' (a "[[literal translation|literal]]," or "word-for-word," translation) — as contrasted with ''[[paraphrase]]'' ("a saying in other words", from {{lang|grc|παράφρασις}}, ''paraphrasis'').<ref name="The Translator p. 83" /> ''Metaphrase'' corresponds, in one of the more recent terminologies, to "[[Translation#Equivalence|formal equivalence]]";</span> 83 </ ref> [[Qədim yunan dili | qədimi yunanca]].'' Tərcümə'' uzunmüddətli, {{lang | grc | μετάφρασις}} ('' metaphrasis'', "a arasında danışan"), təchiz edib [[İngilis dili | İngilis dili]] ilə'' [[aynen tercüme]]'' (a "[[hərfi tərcümə | hərfi]]," və ya "söz üçün söz" tərcümə) - ilə ziddiyyət'' [[ Parafraz]]'' ({{lang | grc | παράφρασις}}, "Bir başqa sözlə" deyərək,'' paraphrasis''). name="The Translator <ref s. 83" />'' aynen tercüme'' ; | üçün "[formal equivalence] [Tərcümə # ekvivalentliyinin]", daha son terminologies biri, uyğundur</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">and ''paraphrase'', to "[[Translation#Equivalence|dynamic equivalence]]."<ref name="Kasparek p. 84">Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p.</span> və'' parafraz'', "[[Tərcümə # ekvivalentliyinin | dinamik ekvivalentlik]]." üçün name="Kasparek səh. 84"> Kasparek <ref, "The tərcüməçi Endless Toil", p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">84.</ref> Strictly speaking, the concept of metaphrase — of "word-for-word translation" — is an [[Perfection|imperfect]] concept, because a given word in a given language often carries more than one meaning;</span> . 84 </ ref> Ciddi danışan, aynen tercüme anlayışı - "söz üçün söz tərcümə" nin - bir deyil [[Perfection | qüsurlu]] konsepsiyası, bir dilində bir söz tez-tez bir çox məna daşıyır, çünki;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">and because a similar given meaning may often be represented in a given language by more than one word.</span> və oxşar verilmiş mənası tez-tez bir çox söz bir dildə təmsil oluna bilər, çünki.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Nevertheless, "metaphrase" and "paraphrase" may be useful as ''ideal'' concepts that mark the extremes in the spectrum of possible approaches to translation.<ref>"Ideal concepts" are useful as well in other fields, such as [[physics]] and [[chemistry]], which include the concepts of perfectly solid bodies, perfectly rigid bodies, perfectly plastic bodies, perfectly black bodies, perfect crystals, perfect fluids, and perfect gases.</span> Buna baxmayaraq, "kelimesi kelimesine tercüme" və "parafraz" tərcümə mümkün yanaşmalar spektri də ifrata qeyd edir ki,'' ideal'' anlayışlar kimi faydalı ola bilər. "İdeal anlayışlar" kimi digər sahələrdə, eləcə də faydalı <ref> [ [fizika]] və [[kimya]], mükəmməl bərk orqanlarının anlayışlar, mükəmməl sərt orqanları, mükəmməl plastik orqanları, mükəmməl qara orqanları, mükəmməl kristallarının, mükəmməl mayelərin, və mükəmməl qazların daxildir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">[[Władysław Tatarkiewicz]], "Perfection in the Sciences. II. Perfection in Physics and Chemistry," ''Dialectics and Humanism'', vol.</span> '' Dialektika və Humanizm [[Władysław Tatarkiewicz]], "Fizika və Kimya ildə elmləri Perfection. II. Perfection"'', vol.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">VII, no.</span> VII, no.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">2 (spring 1980), pp. 138–39.</ref> A [[secular icon]] for the art of translation is the [[Rosetta Stone]].</span> 2 (yaz 1980), səh 138-39. </ Ref> A [[dünyəvi icon]] tərcümə sənətinin [[Rosetta Stone]] edir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">This trilingual ([[Egyptian hieroglyphs|hieroglyphic-Egyptian]], [[Egyptian demotic|demotic-Egyptian]], [[Ancient Greek|ancient-Greek]]) [[stele]] became the translator's key to [[decryption]] of [[Egyptian hieroglyphs]] by [[Thomas Young (scientist)|Thomas Young]], [[Jean-François Champollion]] and others.<ref>''The Columbia Encyclopedia'', fifth edition, 1994, p.</span> Bu üçdilli ([[Misir heroqlifləri | hieroglyphic-Misir]], [[Misir demotic | demotic-Misir]], [[yunanca qədimi | qədim Yunanıstan]]) [[panosu]] [[parol çözme üçün tərcüməçinin əsas oldu] ] [[Misir heroqlifləri]] və [[Thomas Young (alim) | Thomas Young] tərəfindən.], [[Jean-François Champollion]] və başqaları <ref>'' The Columbia Ensiklopediyası'', beşinci nəşr, 1994, p .</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">2,361.</ref> In the United States of America, the Rosetta Stone is incorporated into the [[crest (heraldry)|crest]] of the [[Defense Language Institute]].</span> . Amerika Birləşmiş Ştatlarında 2361 </ ref>, Rosetta Stone daxil edilir [[yal (Heraldry) | crest]] də [[Müdafiə Dil İnstitutu]] adı.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">==Theory== ===Western theory=== [[File:John Dryden portrait.jpg|thumb|right|200px|[[John Dryden]]]] Discussions of the theory and practice of translation reach back into [[ancient history|antiquity]] and show remarkable continuities.</span> == Nəzəriyyəsi ===== Western nəzəriyyəsi === [[Şəkil: John Dryden portrait.jpg | thumb | right | 200px | [[John Dryden]]]] tərcümə nəzəriyyəsi və praktikası Discussions [[geri çatmaq qədim tarixi | qədimlik]] və əlamətdar continuities göstərir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The [[Ancient Greece|ancient Greeks]] distinguished between ''[[metaphrase]]'' ([[literal translation]]) and ''[[paraphrase]]''.</span> Bu [[Qədim Yunanıstan | Qədim yunanlar]]'''' [[aynen tercüme]]'' ([[hərfi tərcümə]]) və'' [[parafraz]] arasında fərqlənir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">This distinction was adopted by English [[poet]] and [[translator]] [[John Dryden]] (1631–1700), who described translation as the judicious blending of these two modes of phrasing when selecting, in the target language, "counterparts," or [[Dynamic and formal equivalence|equivalents]], for the expressions used in the source language: {{blockquote|When [words] appear... literally graceful, it were an injury to the author that they should be changed.</span> Bu fərq ingilis tərəfindən qəbul edilib [[şair]] və [[tərcüməçi]] [[John Dryden]] hədəf dilində, seçerken phrasing bu iki rejimi qanunlu blending kimi tərcümə təsvir edən (1631-1700), "həmkarları," və ya [[Dynamic və formal equivalence | ekvivalentləri]], mənbə dili istifadə ifadələri üçün: {{blockquote | [sözləri] görünür ... sanki zərif, onlar olmalıdır ki, müəllif bir zədə idi dəyişdirilə bilər.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">But since... what is beautiful in one [language] is often barbarous, nay sometimes nonsense, in another, it would be unreasonable to limit a translator to the narrow compass of his author's words: 'tis enough if he choose out some expression which does not vitiate the sense.<ref name="The Translator p. 83"/>}} [[File:Cicero - Musei Capitolini.JPG|thumb|left|125px|[[Cicero]]]] Dryden cautioned, however, against the license of "imitation", ie, of adapted translation: “When a painter copies from the life... he has no privilege to alter features and lineaments..."<ref name="Kasparek p.</span> "TIS kifayət qədər o, bir ifadə seçmək əgər: Amma nə bir [dil] gözəldir tez-tez vəhşi çünki ..., ney bəzən cəfəngiyatdır başqa, onun müəllif sözləri dar kompas bir tərcüməçi məhdudlaşdırmaq əsassız olardı hissi korlamaq olmayan name="The Translator s. 83"/>}} <ref. [[Şəkil: Cicero - Musei Capitolini.JPG | thumb | sol | 125px | [[Cicero]]]] Dryden xəbərdarlıq, lakin , uyğunlaşdırılmış tərcümə "təqlid", yəni lisenziya qarşı: "həyat bir rəssam nüsxələr ... o xüsusiyyətləri və lineaments dəyişdirmək üçün heç bir imtiyaz var zaman ..." <ref name = "Kasparek p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">84"/> This general formulation of the central concept of translation — [[Dynamic and formal equivalence|equivalence]] — is as adequate as any that has been proposed since [[Cicero]] and [[Horace]], who, in 1st-century-BCE [[Ancient Rome|Rome]], famously and literally cautioned against translating "word for word" ({{lang|la|''verbum pro verbo''}}).<ref name="Kasparek p.</span> 84 "/> Tərcümə mərkəzi konsepsiyasına Bu general formalaşdırılması - [[Dinamik və formal equivalence | equivalence]] - [[Cicero]]-ci ildən təklif və [[Horace]] edilmiş, kim, kimi adekvat deyil 1-əsr-ci il [[Qədim Roma | Roma]], famously və sanki "sözü üçün sözü" tərcümə qarşı xəbərdarlıq ({{lang | la |'' söz pro söz bilirik''}}). <ref name = "Kasparek p .</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">84"/> Despite occasional theoretical diversity, the actual ''practice'' of translation has hardly changed since [[ancient history|antiquity]]. Except for some extreme [[metaphrase]]rs in the early [[Christian]] period and the [[Middle Ages]], and adapters in various periods (especially pre-Classical Rome, and the 18th century), translators have generally shown prudent flexibility in seeking [[Dynamic and formal equivalence|equivalents]] — "[[literal translation|literal]]" where possible, [[paraphrase|paraphrastic]] where necessary — for the original [[meaning (linguistics)|meaning]] and other crucial "values" (eg, [[Style (fiction)|style]], [[verse form]], concordance with [[music]]al accompaniment or, in [[film]]s, with speech [[Manner of articulation|articulatory]] movements) as determined from context.<ref name="Kasparek p.</span> 84 "/> təsadüfi nəzəri müxtəlifliyə baxmayaraq, tərcümə faktiki'' təcrübə'' çətin dəyişmişdir [[qədim tarixi | qədimliyi]] ilk [[Christian]] dövründə bəzi ifrat [[aynen tercüme]] Rs istisna olmaqla. "[[hərfi - | və müxtəlif dövrlərdə [[Orta əsrlər]], və adapterləri (xüsusilə pre-Klassik Roma, və 18-ci əsr), translators ümumiyyətlə [ekvivalentləri] [Dinamik və formal ekvivalentliyinin] axtaran ehtiyatlı rahatlıq göstərir translation | hərfi]] "mümkün, [[parafraz | paraphrastic]] zəruri - orijinal [[mənası (dilçilik) | mənasını]] və digər mühüm" dəyərlər "(məsələn, [[Style (bədii) | style] kontekstində müəyyən kimi] hərəkəti) <ref name = | [articulatory diksiya [Manner] çıxışı ilə [[film]] ə [[musiqi]] al müşayiəti və ya, ilə], [[ayə form]], razılaşdırılması. "Kasparek p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">84"/> [[File:Samuel Johnson by Joshua Reynolds 2.png|thumb|100px|[[Samuel Johnson]]]] In general, translators have sought to preserve the [[Context (language use)|context]] itself by reproducing the original order of [[sememe]]s, and hence [[word order]] — when necessary, reinterpreting the actual [[grammar|grammatical]] structure, for example, by shifting from [[active voice|active]] to [[passive voice]], or ''vice versa''. The grammatical differences between "fixed-word-order" [[language]]s<ref>Typically, [[analytic language]]s.</ref> (eg [[English language|English]], [[French language|French]], [[German language|German]]) and "free-word-order" languages<ref>Typically, [[synthetic language]]s.</ref> (eg, [[Greek language|Greek]], [[Latin]], [[Polish language|Polish]], [[Russian language|Russian]]) have been no impediment in this regard.<ref name="Kasparek p.</span> 84 "/> [[Şəkil: Samuel Johnson Joshua Reynolds 2.png tərəfindən | thumb | 100px | [[Samuel Johnson]]]] Ümumiyyətlə, translators qorumaq istədi [[Context (dil istifadə) | kontekstində]] özü beləliklə [[sememe]] s orijinal sifariş səsləndirmə, və [[word sifariş]] tərəfindən - lazım, faktiki reinterpreting [[qrammatika | qrammatik]] [[fəal səs keçid məsələn strukturu, | aktiv] ] əksinə'' [[passiv səs]], və ya''. "sabit söz sifariş" [[dil]] s <ref> Adətən, [[analitik dil]] s arasında qrammatik fərqlər. </ ref > (məsələn, [[English language | English]], [[Fransız dili | Fransız dili]], [[Alman dili | Alman dili]]) və "free-söz-order" languages <ref> Adətən, [[sintetik dil]] . s </ ref> (məsələn, [[Yunan dili | yunanca]], [[Latın]], [[Polyak dili | Polish]], [[Rus dili | Russian]]) bu mövzuda heç bir maneə olmuşdur. <ref name = "Kasparek p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">84"/> The particular [[syntax]] (sentence-structure) characteristics of a text's source language are adjusted to the syntactic requirements of the target language. [[File:Luther46c.jpg|thumb|left|110px|[[Martin Luther]]]] When a target language has lacked [[terminology|terms]] that are found in a source language, translators have borrowed those terms, thereby enriching the target language. Thanks in great measure to the exchange of [[calque]]s and [[loanword]]s between languages, and to their importation from other languages, there are few [[concept]]s that are "[[untranslatability|untranslatable]]" among the modern European languages.<ref name="Kasparek p.</span> 84 "/> xüsusi [[syntax]] bir mətn mənbə dili (cümlə quruluşundan) xüsusiyyətləri hədəf dilində sintaktik tələblərinə uyğunlaşdırılır [[Şəkil: Luther46c.jpg | thumb | sol | 110px | [[Martin. bir hedef dil [[terminologiya çatışmırdı zaman Luther]]]] | şərtləri]] bir mənbə dil aşkar ki, translators bununla hədəf dil zənginləşdirən, o şərtləri borc böyük tədbir Thanks [[calque mübadiləsi]. ] s və [[loanword]] s dillər arasında, və digər dillərdə onların idxalına var ki, bir neçə [[konsepsiyası]] s var "[[untranslatability | untranslatable]]" Müasir Avropa dilləri arasında <ref adı =. "Kasparek p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">84"/><ref>A greater problem, however, is translating terms relating to cultural concepts that have no equivalent in the target language. Some examples of this are described in the article, "Translating the 17th of May into English and other horror stories" [http://www.noproblem.no/translate.html], retrieved 2010-04-15. For full comprehension, such situations require the provision of a [[gloss (annotation)#In linguistics|gloss]].</ref> Generally, the greater the contact and exchange that have existed between two languages, or between those languages and a third one, the greater is the ratio of [[metaphrase]] to [[paraphrase]] that may be used in translating among them. However, due to shifts in [[ecological niche]]s of words, a common [[etymology]] is sometimes misleading as a guide to current meaning in one or the other language. For example, the English ''actual'' should not be confused with the [[cognate]] French {{lang|fr|''actuel''}} ("present", "current"), the Polish {{lang|pl|''aktualny''}} ("present", "current," "topical," "timely," "feasible"),<ref name="Kasparek p.</span> 84 "/> A böyük problem <ref>, lakin hədəf dilində heç bir ekvivalent var ki, mədəni anlayışları ilə bağlı şərtləri tərcümə. Bu bəzi nümunələr məqalədə təsvir edilir," İngilis və digər dəhşət daxil mayın 17 tərcüməsi hekayələr "[http://www.noproblem.no/translate.html], 2010-04-15 Retrieved tam anlama, belə hallar bir verilməsini tələb edirlər. [dilçiliyində [parıldadıcısı (annotasiya) # | parıldadıcısı.]] </ ref> Ümumiyyətlə, iki dildə, və ya həmin dildə və üçüncü bir arasında böyük arasında mövcud olan əlaqə və mübadilə böyük istifadə edilə bilər ki, [[] parafraz] üçün [[aynen tercüme]] əmsalıdır Əlaqədar sözlərin, ortaq [[etimologiya]] bəzən bir və ya bir başqa dildə cari mənası üçün bir bələdçi kimi yanlış olunur [[ekoloji taxça]] s növbədə, Lakin. onların arasında tərcümə. Məsələn, English'' {Polşa, ("cari", "indiki") {lang | pl |'' aktualny'' 'faktiki [[soydaş]] Fransız {| | fr'' aktuel''} {lang} ilə qarışdırmaq lazım deyil '}} ("hədiyyə", "cari", "aktual", "vaxtında", "mümkün"), <ref name = "Kasparek p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">85">Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p. 85.</ref> the Swedish ''aktuell'' ("topical", "presently of importance"), the Russian {{lang|ru|''актуальный''}} ("urgent", "topical") or the Dutch ''aktueel''. The translator's role as a bridge for "carrying across" values between cultures has been discussed at least since [[Terence]], the 2nd-century-BCE Roman adapter of Greek comedies. The translator's role is, however, by no means a passive, mechanical one, and so has also been compared to that of an [[artist]]. The main ground seems to be the concept of parallel creation found in critics such as [[Cicero]]. [[John Dryden|Dryden]] observed that "Translation is a type of drawing after life..." Comparison of the translator with a [[musician]] or [[actor]] goes back at least to [[Samuel Johnson]]'s remark about [[Alexander Pope]] playing [[Homer]] on a [[flageolet]], while Homer himself used a [[bassoon]].<ref name="Kasparek p.</span> 85 "> Kasparek," The tərcüməçi Endless Toil ", p 85 </ ref> İsveç'' aktuell''.. (" "Hazırda əhəmiyyət", "aktual), Rusiya {{lang | ru |'' актуальный ''}} ("təcili", "aktual") və ya Dutch'' aktueel''. mədəniyyətlər arasında dəyərləri "arasında balans" üçün bir körpü kimi tərcüməçinin rolu [[Terence]], 2-ci ildən ən azı müzakirə olunub heç bir passiv, mexaniki bir deməkdir və belə də [[rəssam]] ilə müqayisədə edilmişdir Yunan komediya-əsr-ci il Roman adapter. tərcüməçi rolu, lakin edir. əsas torpaq anlayışı görünür kimi tənqidçilər aşkar paralel yaradılması [[Cicero]] [[John Dryden | Dryden]]. a [[musiqiçi]] və ya [ilə tərcüməçi müqayisəsi "... Tərcümə həyat sonra rəsm bir növüdür ki," müşahidə [aktyor]] ən azı haqqında [[Samuel Johnson]] 's qeyd gedir [[Aleksandr Papa]] on [[Homer]] oynayan bir [[flageolet]], Homer özü bir [[faqot]] istifadə edərkən. <ref name = "Kasparek p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">85"/> [[File:Herder by Kügelgen.jpg|thumb|left|110px|[[Johann Gottfried Herder]]]] If translation be an art, it is no easy one. In the 13th century, [[Roger Bacon]] wrote that if a translation is to be true, the translator must know both [[language]]s, as well as the [[science]] that he is to translate; and finding that few translators did, he wanted to do away with translation and translators altogether.<ref>Kasparek, "The Translator's Endless Toil", pp. 85-86.</ref> [[File:Ignacy Krasicki 111.PNG|thumb|125px|[[Ignacy Krasicki]]]] The translator of the Bible into German, [[Martin Luther]], is credited with being the first European to posit that one translates satisfactorily only toward his own language. LG Kelly states that since [[Johann Gottfried Herder]] in the 18th century, "it has been axiomatic" that one translates only toward his own language.<ref>LG Kelly, cited in Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p. 86.</ref> Compounding the demands on the translator is the fact that no [[dictionary]] or [[thesaurus]] can ever be a fully adequate guide in translating.</span> 85 "/> [[Şəkil: Kügelgen.jpg tərəfindən Herder | thumb | sol | 110px | [[Johann Gottfried Herder]]]] translation bir sənət ola, bu, asan bir 13-cü əsrdə, [[Roger Bacon. və bir neçə translators etdi ki, tapmaq, o etmək istəyirdi;]] a translation doğru olmaq əgər, tərcüməçi [[dil həm]] s bilməlidir, eləcə də [[elm]] O tərcümə olduğunu yazırdı ki, .. üz cəmi tərcümə və tərcüməçilərlə <ref> Kasparek, "The tərcüməçi Endless Toil", səh 85-86 </ ref> [[Şəkil: Ignacy Krasicki 111.PNG | thumb | 125px | [[Ignacy Krasicki]]] German, [[Martin Lüter]] ki, yalnız öz dilində doğru qənaətbəxş tərcümə qura ilk Avropa olan kreditinə yazılır. LG Kelly deyilir dilinə Müqəddəs] Tərcüməçi ki, ildən [[Johann Gottfried Herder]]-ci ildə 18-ci əsr, Kasparek istinad LG Kelly, "The tərcüməçi Endless Toil" <ref>. yalnız öz dilində doğru tərcümə ki, "aksiomatik olmuşdur" p. 86. </ ref> tərcüməçi üzrə tələbləri kompaundlaşdırma edir heç bir [[lüğət]] və ya [[thesaurus]] Heç tərcümə tam adekvat bələdçi ola bilər ki, fakt.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The British historian [[Alexander Tytler]], in his ''Essay on the Principles of Translation'' (1790), emphasized that assiduous [[reading (activity)|reading]] is a more comprehensive guide to a language than are dictionaries.</span> İngilis tarixçisi [[Aleksandr Tytler]] Tərcümə prinsipləri'' (1790) onun'' yazısı, vurğuladı ki, daimi [[(fəaliyyəti) oxu | oxu]] lüğətlər daha bir dil daha hərtərəfli guide edir .</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The same point, but also including [[listening]] to the [[spoken language|''spoken'' language]], had earlier, in 1783, been made by the Polish poet and [[grammar]]ian [[Onufry Andrzej Kopczyński]].<ref name="Kasparek p. 86">Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p.</span> Eyni point, həm də üçün [[dinləmək]], o cümlədən [[danışıq dili |'' danışıq'' dili]], əvvəllər, 1783-ci ildə, Polşa şairi edilib və [[qrammatika]] ian [[Onufry Andrzej Kopczyński]]. name="Kasparek s. 86"> Kasparek <ref, "The tərcüməçi Endless Toil", p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">86.</ref> The translator's special role in society is described in a posthumous 1803 essay by "Poland's [[La Fontaine]]", the Roman Catholic [[Primate of Poland]], [[Poetry|poet]], [[Encyclopedia|encyclopedist]], [[Novelist|author]] of the first Polish novel, and translator from French and Greek, [[Ignacy Krasicki]]: {{cquote|[T]ranslation... is in fact an art both estimable and very difficult, and therefore is not the labor and portion of common minds;</span> . [| 86 </ ref> cəmiyyətdə tərcüməçinin xüsusi rolu "Polşanın [[La Fontaine]]", Roma Katolik [Polşa [Primate]], [şair] [Poeziya] tərəfindən ölümündən sonra 1803 oçerk təsvir olunur [Ensiklopediyası | ensiklopediyaçı]], [[romançı | author]] Fransız və Yunan, [[Ignacy Krasicki]] ilk Polish roman, və tərcüməçi: {{cquote | [T] ranslation ... Əslində bir sənət Buna görə də təqdirəlayiq və çox çətin, həm də deyil əmək və ümumi ağıl hissəsi;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">[it] should be [practiced] by those who are themselves capable of being actors, when they see greater use in translating the works of others than in their own works, and hold higher than their own glory the service that they render their country.<ref>Cited by Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p.</span> [O] aktyorlar bilən özləri olanlar tərəfindən [tətbiq] olmalıdır, onlar öz əsərlərində daha başqalarının əsərlərini tərcümə daha istifadə bax, və onlar ölkəni göstərir ki, xidmət öz şöhrət çox yüksək saxlamaq zaman. Kasparek Atif <ref>, "The tərcüməçi Endless Toil", p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">87, from [[Ignacy Krasicki]], {{lang|pl|"O tłumaczeniu ksiąg"}} ("On Translating Books"), in {{lang|pl|''Dzieła wierszem i prozą''}} (Works in Verse and Prose), 1803, reprinted in [[Edward Balcerzan]], ed., {{lang|pl|''Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440–1974: Antologia''}} (Polish Writers on the Art of Translation, 1440–1974: an Anthology), p.</span> (Əsər 87, [[Ignacy Krasicki]]-dan, {{lang | pl | "O tłumaczeniu ksiąg"}} {| | pl'' Dzieła wierszem i proza''} {lang} in ("On tərcüməsi Axtar"), Beyt və nəşr Nəsr), 1803-ci ildə [[Edward Balcerzan]], ed, {{lang | pl |'' Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440-1974: Antologia''}}. İncəsənət haqqında (Polish Yazıçılar Translation, 1440-1974: bir antologiyası), p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">79.</ref>}} ===Other traditions=== Due to Western colonialism and cultural dominance in recent centuries, Western translation traditions have largely replaced other traditions.</span> 79. </ Ref>}} === Digər ənənələri === Son əsrlərdə Qərb müstəmləkəçilik və mədəni üstünlük, Western translation ənənələri əsasən digər ənənələri əvəz etmişdir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The Western traditions draw on both ancient and medieval traditions, and on more recent European innovations.</span> Qərb ənənələri həm qədim və orta əsrlər ənənələri cəlb, və daha çox son Avropa yeniliklər haqqında.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Though earlier approaches to translation are less commonly used today, they retain importance when dealing with their products, as when historians view ancient or medieval records to piece together events which took place in non-Western or pre-Western environments.</span> Tərcümə əvvəllər yanaşmalar az çox bu gün istifadə olunur baxmayaraq onların məhsulları ilə məşğul olan zaman, onlar tarixçilər birlikdə qeyri-Qərbi və ya pre-Qərb mühitində baş verən hadisələr parça qədim və orta əsrlər qeydlər keçirmək kimi, əhəmiyyətini saxlayırlar.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Also, though heavily influenced by Western traditions and practiced by translators taught in Western-style educational systems, Chinese and related translation traditions retain some theories and philosophies unique to the Chinese tradition.</span> Həmçinin, ağır Western ənənələri təsir və Çin və əlaqəli tərcümə ənənələri Çin ənənə üçün unikal bəzi nəzəriyyələr və fəlsəfələrinin saxlamaq Qərb-stil təhsil sistemləri, tədris tərcüməçilər tərəfindən tətbiq olsa.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">==== Ancient Near East ==== {{Expand section|date=March 2012}} The traditions of translating material among Egyptian, Mesopotamian, Syriac, Anatolian and Hebrew go back several millennia.</span> ==== Qədim Yaxın Şərq ==== {{bölmə Expand | tarix = Mart 2012}} Misir arasında maddi tərcümə ənənələri, Anadolu Mesopotamiya, Süryani, və İvrit geri bir neçə minilliklərə gedib.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">An early example of a bilingual document is the 1274 BCE [[Treaty of Kadesh]].</span> Bir ikidilli sənəd erkən nümunəsidir [Qadeş [Müqaviləsi]] də 1274-ci il deyil.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">====Orient==== [[File:Jingangjing.jpg|thumb|200px|right|''[[Diamond Sutra]]'', translated by [[Kumārajīva]]]] {{Further|Chinese translation theory}} {{Expand section|date=June 2010}} There is a separate tradition of translation in South, Southeast and East Asia (primarily of texts from the Indian and Chinese civilizations), especially connected with the rendering of religious — particularly Buddhist — texts and with the governance of the Chinese empire.</span> ==== Orient ==== [[Şəkil: Jingangjing.jpg | thumb | 200px | right |'' [[Diamond Sutra]]'', [[Kumārajīva]]] tərəfindən tərcümə] {{Əlavə | Chinese tərcümə nəzəriyyəsi }} {{bölmə Expand | - xüsusilə Buddist tarixi = İyun 2010}} South, Cənub-Şərqi və xüsusilə dini göstərilməsi ilə bağlı Şərqi Asiya (əsasən Hindistan və Çin sivilizasiyaların mətnlərin), tərcümə ayrı bir ənənə var - mətnlər və Çin imperiyasının idarəetmə ilə.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">[[Classical Indian translation]] is characterized by loose adaptation, rather than the closer translation more commonly found in Europe, and [[Chinese translation theory]] identifies various criteria and limitations in translation.</span> [[Klassik Native translation]] daha çox adətən Avropa aşkar yaxın tərcümə daha boş uyğunlaşma ilə səciyyələnir və [[Çin tərcümə nəzəriyyəsi]] tərcümə müxtəlif meyarlar və məhdudiyyətlər müəyyən edir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">In the East Asian sphere of Chinese cultural influence, more important than translation ''per se'' has been the use and reading of Chinese texts, which also had substantial influence on the Japanese, Korean and Vietnamese languages, with substantial [[Sino-Xenic vocabularies|borrowings of vocabulary]] and writing system.</span> Çin mədəni təsiri Şərqi Asiya sahədə,'' başına se tərcümə'' daha əhəmiyyətli da Yapon, Koreya və Vyetnam dildə əhəmiyyətli təsir olan Çin mətnlər, istifadə və oxu olmuşdur əhəmiyyətli [[Çin- Xenic lüğətlərdə | lüğət]] və yazı sistemi borclar.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Notable is the Japanese [[Kanbun]], a system for [[Gloss (annotation)|glossing]] Chinese texts for Japanese speakers.</span> [| Parıldadıcı] [Parıldadıcısı (annotasiya)] Yapon speakers Çin mətnlər görkəmli yapon [[Kanbun]] üçün bir sistemdir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Though Indianized states in [[Southeast Asia]] often translated [[Sanksrit]] material into the local languages, the literate elites and scribes more commonly used Sanskrit as their primary language of culture and government.</span> In Indianized dövlətlər [[Cənub-Şərqi Asiya]] tez-tez yerli dillərə [[Sanksrit]] material tərcümə, savadlılar elita və din alimləri daha çox mədəniyyət və hökumət onların əsas dil kimi Sanskrit istifadə baxmayaraq.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">====Islamic world==== {{Expand section|date=March 2012}} Translation of material into [[Arabic language|Arabic]] expanded after the creation of [[Arabic script]] in the 5th century, and gained great importance with the rise of [[Islam]] and Islamic empires.</span> ==== İslam dünyası ==== {{bölmə Expand | tarix = Mart 2012}} daxil material Translation [[Ərəb dili | Arabic]] [[Arabic script]] 5-ci əsrdə, və yaradılması sonra genişləndirilib [[İslam]] və islam imperiyalarının yüksəlişi ilə böyük əhəmiyyət qazandı.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Arab translation initially focused primarily on politics, rendering Persian, Greek, even Chinese and Indic diplomatic materials into Arabic.</span> Ərəb translation ilkin ərəb dilinə fars, yunan, hətta Çin və Indic diplomatik materialları göstərilməsi, siyasət ilk növbədə diqqət.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">It later focused on translating classical Greek and Persian works, as well as some Chinese and Indian texts, into Arabic for scholarly study at major Islamic learning centers, such as the [[Madrasah of Al-Karaouine|Al-Karaouine]], [[Al-Azhar Madrasah|Al-Azhar]] and [[Al-Nizamiyya of Baghdad]].</span> , [[| Sonra belə [Al-Karaouine] Al-Karaouine of [Mədrəsəsi] kimi böyük İslam təlim mərkəzlərindən də elmi iş üçün ərəb dilinə, klassik yunan və farsca əsərləri, eləcə də bəzi Çin və Hindistan mətnləri tərcümə diqqət Əl-Əzhər Mədrəsəsində | Əl-Əzhər]] və [[Bağdad Al-Nizamiyya]].</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">In terms of theory, Arabic translation drew heavily on earlier Near Eastern traditions as well as more contemporary Greek and Persian traditions.</span> Nəzəriyyəsi baxımından, Arabic translation əvvəl Yaxın Şərq ənənələri, eləcə də daha müasir yunan və fars ənənələri çox çəkdi.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Arabic translation efforts and techniques are important to Western translation traditions due to centuries of close contacts and exchanges.</span> Arabic translation səyləri və texnika sıx əlaqələr və mübadilə əsrlərə səbəbiylə Qərb translation ənənələrinə vacibdir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Especially after the [[Renaissance]], Europeans began more intensive study of Arabic and Persian translations of classical works as well as scientific and philosophical works of Arab and oriental origins.</span> Bu [[İntibah]], avropalılar ərəb və klassik əsərləri, eləcə də Ərəb və Şərq mənşəli elmi və fəlsəfi əsərləri Fars dili çeviriler daha sıx bir iş başladı xüsusilə sonra.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Arabic and, to a lesser degree, Persian became important sources of material and perhaps of techniques for revitalized Western traditions, which in time would overtake the Islamic and oriental traditions.</span> Ərəb və bir az dərəcədə, fars əhəmiyyətli maddi mənbələri və bəlkə vaxt İslam və şərq ənənələri düçar olan canlanır Qərb ənənələrini, texnikanın oldu.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">==Fidelity vs. transparency<!--linked from 'Friedrich Schleiermacher'-->== [[Fidelity]] (or ''faithfulness'') and [[transparency (linguistic)|transparency]], dual ideals in translation, are often at odds.</span> == Fidelity şəffaflıq vs == [[Fidelity]] (və ya'' sədaqət'') və [[şəffaflıq (linqvistik) | şəffaflıq]] - <- 'Fridrix Schleiermacher' keçid> tərcümə, ikili idealları , davalı tez-tez.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">A 17th-century French critic coined the phrase "{{lang|fr|''les belles infidèles''}}" to suggest that translations, like women, can be ''either'' faithful ''or'' beautiful, but not both.<ref>French philosopher and writer [[Gilles Ménage]] (1613-92) commented on translations by humanist Perrot Nicolas d'Ablancourt (1606-64): ''{{lang|fr|"Elles me rappellent une femme que j'ai beaucoup aimé à Tours, et qui était belle mais infidèle."}}'' ("They remind me of a woman whom I greatly loved in [[Tours]], who was beautiful but unfaithful.") Quoted in Amparo Hurtado Albir, {{lang|fr|''La notion de fidélité en traduction'',}} (The Idea of Fidelity in Translation), Paris, Didier Érudition, 1990, p.</span> A 17-ci əsr Fransız tənqidçi söz coined "{{lang | fr |'' les infidèles belles''}}" tərcümə kimi, qadın, ola bilər ki, təklif'' Ya'' sadiq'' və ya'' gözəl, lakin . <ref> Fransız filosofu və yazıçı deyil, həm də [[Gilles Menage]] (1613-92) humanist Perrot Nicolas d'Ablancourt (1606-64) tərəfindən tərcümələr şərh:'' {{lang | fr | "Elles me rappellent une "}}'' (" Onlar [[Tours]] Mən çox gözəl, lakin vəfasız olan sevdiyi qadının mənə xatırladır. ") Görən que J'ai beaucoup Aimé à Turlar et qui était belle mais infidèle. Femme Amparo Hurtado Albir ildə, {{lang | fr |'' La anlayışı de fidélité en traduction''}} (Tərcümə Fidelity The Idea), Paris, Didier erudisiyası, 1990, p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">231.</ref> Faithfulness is the extent to which a translation accurately renders the meaning of the [[source text]], without distortion.</span> 231. </ Ref> Sədaqət tərcümə dəqiq təhrif olmadan, [[mənbə mətn]] mənasını göstərir hansı dərəcədə deyil.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">[[Transparency (linguistic)|Transparency]] is the extent to which a translation appears to a native speaker of the target language to have originally been written in that language, and conforms to its grammar, syntax and idiom.</span> [[Şəffaflıq (linqvistik) | Transparency]] a translation ilk bu dildə yazılı edilmiş hədəf dili Anadili görünür və onun qrammatika, sintaksis və idiom uyğun olan dərəcədə deyil.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">A translation that meets the first criterion is said to be "faithful";</span> Ilk meyar cavab verən translation "sadiq" olduğu ifadə edilir;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">a translation that meets the second, "[[idiomatic]]".</span> ikinci cavab verən bir tərcümə "[[idiomatik]]".</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The two qualities are not necessarily mutually exclusive.</span> Bu iki keyfiyyətləri mütləq qarşılıqlı müstəsna deyil.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The criteria for judging the [[fidelity]] of a translation vary according to the subject, type and use of the text, its literary qualities, its social or historical context, etc. The criteria for judging the [[transparency (linguistic)|transparency]] of a translation appear more straightforward: an unidiomatic translation "sounds wrong";</span> Mühakimə üçün meyarlar [[sədaqət]] tərcüməsi s mətn, onun ədəbi keyfiyyətləri, onun sosial və ya tarixi kontekstində, mövzu, növü və istifadəsi görə dəyişir [[şəffaflıq (linqvistik) mühakimə üçün meyarlar | şəffaflıq]] tərcüməsi daha sadə görünür: bir unidiomatic translation "yanlış səslər";</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">and, in the extreme case of [[literal translation|word-for-word translations]] generated by many [[machine translation|machine-translation]] systems, often results in patent nonsense.</span> və həddindən artıq halda [[hərfi tərcümə | söz üçün söz tərcümə]] bir çox tərəfindən [[maşın tərcüməsi | maşın tərcümə]], tez-tez patent cəfəngiyatdır sistemləri nəticələri.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">[[File:Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher.jpg|thumb|right|120px|[[Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher|Friedrich Schleiermacher]]]] Nevertheless, in certain contexts a translator may consciously seek to produce a [[literal translation]].</span> [[Şəkil: Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher.jpg | thumb | right | 120px | [[Friedrich Daniel Ernst Şleyermaxerlə | Friedrich Şleyermaxerlə]]]] Bununla belə, müəyyən kontekstlərdə tərcüməçi şüurlu bir [[hərfi tərcümə]] istehsal axtarmaq bilər.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Translators of [[literary]], [[religious]] or [[historic]] texts often adhere as closely as possible to the source text, stretching the limits of the target language to produce an unidiomatic text.</span> Translators [[ədəbi]], [[dini]] və ya [[tarixi]] mətnləri tez-tez bir unidiomatic mətn istehsal üçün hədəf dil sərhədlərini uzanan, mənbə mətn kimi yaxından mümkün kimi riayət etməlidir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">A translator may adopt expressions from the source language in order to provide "local color".</span> A tərcüməçi "yerli rəng" təmin etmək üçün mənbə dil ifadələri qəbul edə bilər.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">In recent decades, prominent advocates of such "non-transparent" translation have included the French scholar [[Antoine Berman]], who identified twelve deforming tendencies inherent in most prose translations,<ref>[[Antoine Berman]], ''L'épreuve de l'étranger'', 1984.</ref> and the American theorist [[Lawrence Venuti]], who has called on translators to apply "foreignizing" rather than domesticating translation strategies.<ref>[[Lawrence Venuti]], "Call to Action", in ''The Translator's Invisibility'', 1994.</ref> Berman further insists on the need for a [[translation project]] to perform [[translation criticism]] afterwards.{{citation needed|date=May 2013}} Many non-transparent-translation theories draw on concepts from [[German Romanticism]], the most obvious influence being the German theologian and philosopher [[Friedrich Schleiermacher]].</span> Son onilliklər ərzində, belə "qeyri-şəffaf" tərcümə görkəmli müdafiə ən nəsr tərcümə xas on iki Deformasiya olunan tendensiyalar təsbit edən Fransız alim [[Antoine Berman]], daxil,'' L, [[Antoine Berman]] <ref> 'épreuve de l'Etranger'', 1984. </ ref> və Amerika nəzəriyyəçi [[Lawrence Venuti]] translation strategiyaları əhliləşdirildiyi "foreignizing" tətbiq daha çox etmək üçün tərcüməçilər çağırıb edən. [<ref> [Lawrence Venuti] ],'' The tərcüməçi Görünməzlik'' da, 1994-cü il "Fəaliyyət zəng". </ ref> Berman daha] sonra [[translation tənqid]] yerinə yetirmək üçün [[translation layihə] ehtiyac təkid edir. {{citation lazım | tarix = May 2013}} Bir çox qeyri-şəffaf tərcümə nəzəriyyələr [[Alman romantizm]], ən bariz təsiri Alman teoloq və filosof olan [[Friedrich Şleyermaxerlə]]-dan anlayışlar cəlb edir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">In his seminal lecture "On the Different Methods of Translation" (1813) he distinguished between translation methods that move "the writer toward [the reader]", ie, [[transparency (linguistic)|transparency]], and those that move the "reader toward [the author]", ie, an extreme [[fidelity]] to the foreignness of the [[source text]].</span> , Və hərəkət o | (1813) "Tərcümə müxtəlif üsulları haqqında" onun seminal mühazirə o [şəffaflıq] [şəffaflıq (linqvistik)], yəni "[oxucu] doğru yazıçı" hərəkət edən tərcümə üsulları arasında fərq , yəni [[mənbə mətn]] və yabancılığı üçün ifrat [[sədaqət]] "[Yazar] doğru oxucu".</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Schleiermacher favored the latter approach;</span> Şleyermaxerlə sonuncu yanaşma bəxş;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">he was motivated, however, not so much by a desire to embrace the foreign, as by a nationalist desire to oppose France's cultural domination and to promote [[German literature]].</span> O Fransanın mədəni dominantlıq qarşı və [[Alman ədəbiyyatı]] təşviq etmək üçün bir milliyyətçi arzusu ilə kimi, xarici əhatə arzusu ilə, lakin, çox deyil gəldi.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Current Western translation practice is dominated by the dual concepts of "fidelity" and "transparency".</span> Cari Western tərcümə praktikası "sədaqət" və "şəffaflıq" ikili anlayışlar üstünlük təşkil edir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">This has not always been the case, however;</span> Bu, həmişə, lakin halda olmamışdır;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">there have been periods, especially in pre-Classical Rome and in the 18th century, when many translators stepped beyond the bounds of translation proper into the realm of ''[[adaptation]]''.</span> çox translators müvafiq'' [[uyğunlaşma]]'' səltənətində daxil tərcümə kənarda çəkildi zaman xüsusilə pre-Klassik Roma və 18-ci əsrdə dövrlər, var.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">[[Adapted translation]] retains currency in some non-Western traditions.</span> [[Uyğunlaşdırma translation]] bəzi qeyri-Qərb ənənələri valyuta saxlayır.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The [[India]]n epic, the ''[[Ramayana]]'', appears in many versions in the various [[Languages of India|Indian languages]], and the stories are different in each.</span> , Və hekayələr hər müxtəlif | [Native languages] Hindistan [Dillər] Bu [[Hindistan]] n epik isə,'' [[Ramayana]]'', müxtəlif bir çox versiyaları görünür.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Similar examples are to be found in [[medieval Christianity|medieval Christian]] literature, which adjusted the text to local customs and mores.</span> Yerli gömrük və töreler mətn düzəlişlər hansı ədəbiyyat, | Oxşar nümunələri [orta əsr xristian] [orta əsr xristianlıq] aşkar edilir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">===Equivalence=== {{main|Dynamic and formal equivalence}} {{Translation sidebar}} The question of [[fidelity]] vs. [[transparency (linguistic)|transparency]] has also been formulated in terms of, respectively, "''formal'' equivalence" and "''dynamic'' [or ''functional''] equivalence".</span> === Ekvivalentliyinin === {{əsas | Dynamic və formal equivalence}} üzvü {{Translation sidebar}} Bu sual [[sədaqət]] vs [[şəffaflığın (linqvistik) | şəffaflıq]] də baxımından düstura edilmişdir , müvafiq olaraq, "'' formal'' ekvivalentlik" və "'' dinamik'' [və ya'' funksional''] ekvivalentlik".</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The latter expressions are associated with the translator [[Eugene Nida]] and were originally coined to describe ways of translating the ''[[Bible]]'', but the two approaches are applicable to any translation.</span> Sonuncu ifadələri tərcüməçi ilə bağlı [[Eugene Nida]] və ilk'' [[Müqəddəs Kitab]]'' tərcümə yollarını təsvir etmək coined, lakin iki yanaşma bir tərcümə tətbiq olunur.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">"Formal equivalence" corresponds to "[[metaphrase]]", and "dynamic equivalence" to "[[paraphrase]]".</span> "Formal equivalence" "[[aynen tercüme]]" və "dinamik ekvivalentlik" "[[] parafraz]" üçün uyğundur.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">"Dynamic equivalence" (or "''functional'' equivalence") conveys the essential thoughts expressed in a source text — if necessary, at the expense of [[literal translation|literality]], original [[sememe]] and [[word order]], the source text's active vs. passive [[voice (grammar)|voice]], etc. By contrast, "formal equivalence" (sought via [[literal translation|"literal" translation]]) attempts to render the text literally, or "word for word" (the latter expression being itself a word-for-word rendering of the [[classical Latin]] {{lang|la|''verbum pro verbo''}}) — if necessary, at the expense of features natural to the target language.</span> "Dinamik equivalence" (və ya "'' funksional'' ekvivalentlik") bir mənbə mətn ifadə əsas fikir köçürür - zəruri halda, [[hərfi tərcümə | literality]] hesabına, orijinal [[sememe]] və [[ söz sırası]], mənbə mətn aktiv passiv [[səs (qrammatika) vs | səs]], və s. Əksinə, "formal ekvivalentlik" ([[hərfi tərcümə vasitəsilə axtarılan | "hərfi" tərcümə]]) göstərməyə çalışır mətn sözün, və ya "sözü söz" (sonuncu ifadəsi [[klassik Latın]] bir söz üçün söz göstərilməsi özü olmaqla {{lang | la |'' söz pro söz bilirik''}}) - zəruri hallarda , hədəf dil təbii xüsusiyyətləri hesabına.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">There is, however, no sharp boundary between functional and formal equivalence.</span> Funksional və formal ekvivalentliyinin arasında kəskin sərhəd, lakin var.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">On the contrary, they represent a spectrum of translation approaches.</span> Əksinə, onlar tərcümə yanaşmalar spektrini təmsil edir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Each is used at various times and in various contexts by the same translator, and at various points within the same text — sometimes simultaneously.</span> Hər bir eyni tərcüməçi tərəfindən müxtəlif vaxtlarda və müxtəlif kontekstlərdə istifadə, və eyni mətn daxilində müxtəlif nöqtələrində - bəzən eyni zamanda.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Competent translation entails the judicious blending of functional and formal [[Dynamic and formal equivalence|equivalents]].<ref>[[Christopher Kasparek]], "The Translator's Endless Toil", pp. 83-87.</ref> Common pitfalls in translation, especially when practiced by inexperienced translators, involve false equivalents such as "[[false friend]]s" and [[false cognate]]s.</span> Səlahiyyətli tərcümə funksional və formal qanunlu qarışdırılması edilir [[Dynamic və formal ekvivalentliyinin | ekvivalentləri]]., [[Christopher Kasparek]], "The tərcüməçi Endless Toil" s 83-87 <ref> </ ref> Ümumi pitfalls. təcrübəsiz tərcüməçilər tərəfindən tətbiq xüsusilə tərcümə, belə "[[yalançı dost]] s" və [[yalançı qohum]] s kimi yalan ekvivalentləri daxildir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">===Back-translation=== A "back-translation" is a translation of a translated text back into the language of the original text, made without reference to the original text.</span> === Back-translation === A "back-translation" geri orijinal mətn istinad olmadan orijinal mətn, dilinə tərcümə mətn tərcümə edir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Comparison of a back-translation with the original text is sometimes used as a check on the accuracy of the original translation, much as the accuracy of a mathematical operation is sometimes checked by reversing the operation.</span> Orijinal mətn ilə geri tərcümə müqayisəsi bəzən bir riyazi əməliyyat dəqiqliyi bəzən əməliyyat geri tərəfindən yoxlanılır qədər, orijinal tərcümə düzgünlüyünü çek kimi istifadə olunur.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">But the results of such reverse-translation operations, while useful as approximate checks, are not always precisely reliable.<ref>{{cite journal |url=http://www.atc.org.uk/winter2004.pdf |title=Back Translation: Same questions – different continent |journal=Communicate |issue=Winter 2004 |page=5 |last=Crystal |first=Scott |publisher=Association of Translation Companies |location=[[London]] |format=PDF |accessdate = 2007-11-20}}</ref> Back-translation must in general be less accurate than back-calculation because [[linguistic]] symbols ([[word]]s) are often [[ambiguous]], whereas mathematical symbols are intentionally unequivocal.</span> Amma belə əks-tərcümə əməliyyatlarının nəticələri, təxmini çek kimi isə faydalı, həmişə dəqiq etibarlı deyil <ref> {{jurnal istinad |. Url = http://www.atc.org.uk/winter2004.pdf | title = Geri Tərcümə: Same suallar - müxtəlif qitə | jurnal = Söhbətcil | məsələ = Qış 2004 | page = 5 | sonuncu = Crystal | ilk = Scott | naşir = Translation Şirkətləri Assosiasiyası | yeri = [[London]] | format = PDF | accessdate = 2007-11-20}} </ ref> Back-translation general az dəqiq olmalıdır geri hesablanması çünki [[dil]] simvol ([[word]] s) tez-tez [[birmənalı]], halbuki riyazi simvol qəsdən birmənalıdır.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">In the context of [[machine translation]], a back-translation is also called a "round-trip translation."</span> Kontekstində [[maşın tərcüməsi]], bir geri-translation həmçinin "round-trip tərcümə." Adlanır</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">When translations are produced of material used in medical [[clinical trial]]s, such as [[informed consent|informed-consent forms]], a back-translation is often required by the [[Ethics Committee (European Union)|ethics committee]] or [[institutional review board]].<ref>{{cite journal |url=http://www.gts-translation.com/medicaltranslationpaper.pdf |title=Back Translation for Quality Control of Informed Consent Forms |journal=Journal of Clinical Research Best Practices |format=PDF |accessdate = February 2006}}</ref> [[File:Mark Twain, Brady-Handy photo portrait, Feb 7, 1871, cropped.jpg|thumb|left|95px|[[Mark Twain]], back-translator]] [[Mark Twain]] provided humorously telling evidence for the frequent unreliability of back-translation when he issued his own back-translation of a French translation of his [[short story]], “[[The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County]]". He published his back-translation in a 1903 volume together with his English-language original, the French translation, and a "Private History of the 'Jumping Frog' Story".</span> Tərcümə kimi tibbi [[klinik sınaq]] s, istifadə edilən vəsait istehsal zaman [[məlumatlı razılıq | məlumat-razılıq formaları]], bir geri-translation tez-tez [[Etik Komitəsi (Avropa İttifaqı) tərəfindən tələb olunur | etika komitə]] və ya [[institusional nəzərdən board]] <ref> {{jurnal istinad |. url = http://www.gts-translation.com/medicaltranslationpaper.pdf | Məlumatlı razılığı formalarının Keyfiyyətə Nəzarət üçün title = Geri Translation | Clinical Research Best Practices jurnal = Journal | format = PDF | accessdate = Fevral 2006}} </ ref> [[Şəkil: Mark Twain, Brady-Handy foto portret, Feb 7, 1871, cropped.JPG | thumb | sol | 95px | [[Mark Twain]], geri-tərcüməçi]] [[Mark Twain]] onun [[qısa hekayə Fransız tərcümə öz geri tərcümə verilən zaman humorously geri tərcümə tez-tez etibarsızlığı sübut izah təmin] ], "[[Calaveras County Qeyd Jumping Frog]]". O İngilis dili orijinal, Fransız tərcümə və 'Jumping Frog "Story" Xüsusi tarixi ilə birlikdə 1903 həcmdə onun geri tərcümə nəşr ".</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The latter included a synopsized adaptation of his story that Twain stated had appeared, unattributed to Twain, in a Professor Sidgwick's ''Greek Prose Composition'' (p. 116) under the title, “The Athenian and the Frog”;</span> Sonuncu Twain, başlığı altında bir Professor Sidgwick nin'' Rum Nəsr tərkibi'' (s. 116)-ci ildə, "The Afina və Frog" Tven üçün unattributed çıxdı ifadə edən onun hekayə bir synopsized uyğunlaşma daxil;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">the adaptation had for a time been taken for an independent [[Ancient Greece|ancient Greek]] precursor to Twain's "Jumping Frog"</span> uyğunlaşma müstəqil üçün alınmış bir müddət idi [[Qədim Yunanıstan | qədim yunan]] Tven "Jumping Frog" üçün xəbərçisi</span> story.<ref>[http://books.google.com/books?hl=en&id=ld_3LPm8FKkC&dq=french+The+Jumping+Frog&printsec=frontcover&source=web&ots=4trjrMcmq3&sig=P23kCS1s9qiu-1hdnJSzWWKvIJc&sa=X&oi=book_result&resnum=4&ct=result#PPA66,M1 <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">[[Mark Twain]], ''[[The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County|The Jumping Frog]]: In English, Then in French, and Then Clawed Back into a Civilized Language Once More by Patient, Unremunerated Toil'', illustrated by F. Strothman, New York and London, Harper & Brothers, Publishers, MCMIII [1903]].</ref> When a historic document survives only in translation, the original having been lost, researchers sometimes undertake back-translation in an effort to reconstruct the original text.</span> [[Mark Twain]]'' [[Calaveras County Qeyd Jumping Frog | The Jumping Frog]]: İngilis dili, Sonra Fransız, və sonra, Unremunerated Toil'' Bir daha səbirli tərəfindən Geri Mədəni dilinə Clawed, F. Strothman, Nyu-York və London, Harper & qardaşları, Publishers, MCMIII [1903]]. </ ref> bir tarixi sənəd yalnız tərcümə, əsli itirilmiş edərək mövcud zaman, tədqiqatçılar bəzən həyata geri translation tərəfindən illüstrasiyalı orijinal mətn yenidən qurulması üçün bir səy.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">An example involves the novel ''[[The Manuscript Found in Saragossa|The Saragossa Manuscript]]'' by the Polish aristocrat [[Jan Potocki]] (1761–1815), who wrote the novel in French and anonymously published fragments in 1804 and 1813–14.</span> 1804-cü ildə Fransa və anonim nəşr fraqmentləri romanını yazan Polşa aristokrat tərəfindən'' [[Jan Potocki]] (1761-1815), | nümunə roman'' [The Saragossa Manuscript] Saraqosa-də tapılıb [The Manuscript] daxildir və 1813-14.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Portions of the original French-language manuscript were subsequently lost;</span> Orijinal Fransız dili əlyazma hissələri sonradan itirilmiş edilmişdir;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">however, the missing fragments survived in a Polish translation that was made by [[Edmund Chojecki]] in 1847 from a complete French copy, now lost.</span> Ancaq itkin fraqmentləri [[Edmund Chojecki]] a tam Fransız surəti 1847-ci ildə, artıq itirilmiş tərəfindən ki, bir Polish tərcümə sovuşdurdu.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">French-language versions of the complete ''Saragossa Manuscript'' have since been produced, based on extant French-language fragments and on French-language versions that have been back-translated from Chojecki's Polish version.<ref>[[Czesław Miłosz]], ''The History of Polish Literature'', pp. 193–94.</ref> Similarly, when historians suspect that a document is actually a translation from another language, back-translation into that hypothetical original language can provide supporting evidence by showing that such characteristics as [[idiom]]s, [[pun]]s, peculiar [[grammar|grammatical]] structures, etc., are in fact derived from the original language.</span> Tam'' Saragossa Əlyazmalar'' Fransız dili versiyası ildən qalmış Fransız dili fraqmentləri və Chojecki Polşalı versiyası geri tərcümə edilmişdir ki, Fransız dili versiyasını əsasında istehsal edilmişdir. <ref> [[Czesław Miłosz] tarixçilər bir sənəd həqiqətən ki, hipotetik orijinal dilinə başqa bir dil, geri tərcümə bir tərcümə ki şübhəli olduqda],'' Polşa ədəbiyyatı tarixi'', səh 193-94. </ ref> Eynilə, dəstək sübut təmin edə bilər və s. strukturları, orijinal dili əldə əslində | kimi xüsusiyyətləri [[idiom]] s, [[pun]] s, özünəməxsus [qrammatik] [qrammatika] göstərərək.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">For example, the known text of the ''[[Till Eulenspiegel]]'' folk tales is in [[High German]] but contains puns that work only when back-translated to [[Low German]].</span> Məsələn,'' [[Eulenspiegel] Till]'' xalq nağılları tanınmış mətn [[almanca]], lakin [[aşağı almanca]] geri tərcümə yalnız iş puns ehtiva edir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">This seems clear evidence that these tales (or at least large portions of them) were originally written in Low German and translated into High German by an over-metaphrastic translator.</span> Bu nağılları (və ya onların ən azı böyük hissəsi) ilk Low German yazılı və bir çox metaphrastic tərcüməçi tərəfindən almanca tərcümə edilmişdir ki, açıq-aydın dəlillər görünür.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Similarly, supporters of [[Aramaic primacy]]—of the view that the [[Christianity|Christian]] [[New Testament]] or its sources were originally written in the [[Aramaic language]]—seek to prove their case by showing that difficult passages in the existing [[Ancient Greek|Greek]] text of the New Testament make much better sense when back-translated to [[Aramaic]]: that, for example, some incomprehensible references are in fact Aramaic puns that do not work in Greek.</span> Eynilə, tərəfdarları [[arami birinciliyin]]-baxımından ki, [[Xristianlıq | Christian]] [[Əhdi-Cədid]] və ya onun mənbələri, ilk [[arami dili]] tərəfindən onların işi sübut etmək axtarmaq yazılmışdır ki, çətin keçid göstərən mövcud [[yunanca qədimi | Greek]] Əhdi-Cədid mətn geri tərcümə zaman daha yaxşı mənada [[arami]]: məsələn, bəzi anlaşılmaz istinadlar əslində nə arami puns var ki, Yunan iş deyil.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Due to similar indications, it is believed that the 2nd century Gnostic [[Gospel of Judas]], which survives only in [[Coptic language|Coptic]], was originally written in [[Greek language|Greek]].</span> [| Coptic] [Coptic dil], ilk [| Greek] [Yunan dili] yazılmış səbəbiylə bənzər əlamətlər, bu yalnız sağ olan 2-ci əsr Gnostic [[Yəhuda İncili]], güman edilir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">== Translators == Competent translators show the following attributes: *a ''very good'' knowledge of the language, written and spoken, ''from which'' they are translating (the source language);</span> == Translators == Səlahiyyətli translators aşağıdakı atributları göstərmək: * Bir'' çox yaxşı'' onlar (mənbə dil) tərcümə olan'' dan dili, yazılı və danışıq,'' bilik;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">*an ''excellent'' command of the language ''into which'' they are translating (the target language);</span> * Onlar tərcümə olan'' daxil dilində'' (hedef dil) bir'' əla'' command;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">*familiarity with the subject matter of the text being translated;</span> * Tərcümə olunan mətnin mövzusu ilə tanışlıq;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">*a profound understanding of the [[etymological]] and [[idiomatic]] correlates between the two languages;</span> * İki dil arasında [[etimoloji]] və [[idiomatik]] əlaqəli bir dərin anlayış;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">and *a finely tuned sense of when to ''[[metaphrase]]'' ([[literal translation|"translate literally]]") and when to ''[[paraphrase]]'', so as to assure true rather than spurious ''[[Translation#Equivalence|equivalents]]'' between the source- and target-language texts.<ref>*[[Christopher Kasparek]], "Prus' ''Pharaoh'' and Curtin's Translation," ''[[The Polish Review]]'', vol.</span> və * zaman'' [[aynen tercüme]]'' ([[hərfi tərcümə | "sözün] tərcümə]") bir gözəl köklənmiş mənada və zaman'' doğru əmin deyil kimi, belə ki,'' [[] parafraz] daha saxta'' [[Tərcümə # ekvivalentliyinin | ekvivalentləri]].'' mənbə və hədəf dil mətnləri arasında <ref> * [[Christopher Kasparek]], "Prus'' 'Fir'on'' və Curtin nin Translation," '[[Polşa Review]]'', vol.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">XXXI, nos.</span> XXXI, nos.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">2–3 (1986), p.</span> 2-3 (1986), p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">135.</ref> A competent translator is not only [[bilingual]] but [[bicultural]].</span> 135. </ Ref> A səlahiyyətli tərcüməçi yalnız [[ikidilli]] ancaq [[bicultural]] edir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">A [[language]] is not merely a collection of [[word]]s and of rules of [[grammar]] and [[syntax]] for generating [[Sentence (linguistics)|sentence]]s, but also a vast interconnecting system of [[connotation]]s and [[culture|cultural]] references whose mastery, writes [[linguist]] [[Mario Pei]], "comes close to being a lifetime job."<ref>[[Mario Pei]], ''The Story of Language'', p.</span> A [[dil]] sadəcə [[söz]] s və qaydalarının toplusu deyil [[qrammatika]] və [[syntax]] [[hökmündən (dilçilik) | cümlə]] yaradan üçün s, həm də [[connotation]] s və böyük interconnecting sistemi [[mədəniyyətinin | mədəni]] ". ömür boyu iş olan yaxın gəlir" olan sənətkarlıq, yazır [[dilçi]] [[Mario Pei]], arayışlar <ref> [[ Mario Pei]]'' dili Story'' p.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">424.</ref> The complexity of the translator's task cannot be overstated;</span> . 424 </ ref> tərcüməçinin vəzifəsi mürəkkəbliyi şişirdildiyini bilməz;</span> one author suggests that becoming an accomplished translator — after having already acquired a good basic knowledge of both languages and cultures — may require a minimum of ten years' experience. Viewed in this light, it is a serious misconception to assume that a person who has fair fluency in two languages will, by virtue of that fact alone, be consistently competent to translate between them.<ref name="Kasparek p. 86"/> The translator's role in relation to a text has been compared to that of an artist, eg, a musician or actor, who interprets a work of art. Translation, like other arts, inescapably involves choice, and choice implies interpretation.<ref name="Kasparek p. 85"/><ref>"Interpretation" in this sense is to be distinguished from the function of an "[[Translation#Interpreting|"interpreter"]] who translates orally or by the use of [[sign language]].</ref> English-language novelist [[Joseph Conrad]] advised his niece and [[Polish language|Polish]] translator Aniela Zagórska: {{blockquote|[D]on't trouble to be too scrupulous... I may tell you (in French) that in my opinion ''"il vaut mieux interpréter que traduire"'' ["it is better to interpret than to translate"].... ''Il s'agit donc de trouver les équivalents. Et là, ma chère, je vous prie laissez vous guider plutôt par votre tempérament que par une conscience sévère....'' [It is, then, a question of finding the equivalent expressions. And there, my dear, I beg you to let yourself be guided more by your temperament than by a strict conscience....]<ref>[[Zdzisław Najder]], ''Joseph Conrad: A Life'', 2007, p. 524.</ref>}} A translator may render only parts of the original text, provided he indicates that this is what he is doing. But a translator should not assume the role of [[Censorship|censor]] and surreptitiously delete or [[bowdlerize]] passages merely to please a political or moral interest.<ref name="Billiani, Francesca 2001">Billiani, Francesca (2001)</ref> Translation has served as a school of writing for many authors. Translators, including monks who spread [[Buddhist]] texts in [[East Asia]], and the early modern European translators of the [[Bible]], in the course of their work have shaped the very [[language]]s into which they have translated. They have acted as bridges for conveying knowledge between [[culture]]s; and along with ideas, they have imported from the source languages, into their own languages, [[loanword]]s and [[calque]]s of [[grammar|grammatical structures]], [[idiom]]s and [[vocabulary]]. ===Interpreting=== [[File:Malinche Tlaxcala.jpg|thumb|190px|left|[[Hernán Cortés|Cortés]] (''seated'') and [[La Malinche]] (''beside him'') at [[Xaltelolco]]]] [[File:Lewis and Clark 1954 Issue-3c.jpg|thumb|250px|[[Lewis and Clark Expedition|Lewis and Clark]] and their [[Native Americans in the United States|Native American]] interpreter, [[Sacagawea]]: 150th-anniversary [[commemorative stamp]]]] {{Main|Interpreting}} [[Interpreting]], or "interpretation," is the facilitation of [[speech communication|oral]] or [[sign language|sign-language]] [[communication]], either simultaneously or consecutively, between two, or among more, speakers who are not speaking, or signing, the same language. The term "interpreting," rather than "interpretation," is preferentially used for this activity by [[English language|Anglophone]] translators, to avoid confusion with other meanings of the word "[[wikt:interpret|interpretation]]." Unlike English, many languages do not employ two separate words to denote the activities of [[writing|written]] and live-communication ([[speech communication|oral]] or [[sign language|sign-language]]) translators.<ref>For example, in [[Polish language|Polish]], a "translation" is {{lang|pl|"''przekład''"}} or {{lang|pl|"''tłumaczenie''}}." Both "translator" and "interpreter" are {{lang|pl|"''tłumacz''}}." For a time in the 18th century, however, for "translator," some writers used a word, {{lang|pl|"''przekładowca''}}," that is no longer in use. [[Edward Balcerzan]], {{lang|pl|''Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440–1974: Antologia''}} (Polish Writers on the Art of Translation, 1440–1974: an Anthology), 1977, ''passim''.</ref> Even English does not always make the distinction, frequently using "translation" as a synonym for "interpreting." Interpreters have sometimes played crucial roles in [[History of the world|history]]. A prime example is [[La Malinche]], also known as ''Malintzin'', ''Malinalli'' and ''Doña Marina'', an early-16th-century [[Nahua peoples|Nahua]] woman from the Mexican [[Gulf of Mexico|Gulf Coast]]. As a child she had been sold or given to [[Maya peoples|Maya]] slave-traders from Xicalango, and thus had become bilingual. Subsequently given along with other women to the invading Spaniards, she became instrumental in the [[Spain|Spanish]] conquest of [[Mexico]], acting as interpreter, adviser, intermediary and lover to [[Hernán Cortés]].<ref>Hugh Thomas, ''Conquest: Montezuma, Cortes and the Fall of Old Mexico'', New York, Simon and Schuster, 1993, pp. 171-72.</ref> Nearly three centuries later, in the [[United States]], a comparable role as interpreter was played for the [[Lewis and Clark Expedition]] of 1804–6 by [[Sacagawea]]. As a child, the [[Lemhi Shoshone]] woman had been kidnapped by [[Hidatsa]] Indians and thus had become bilingual. Sacagawea facilitated the expedition's traverse of the [[North American continent]] to the [[Pacific Ocean]].<ref>"Sacagawea", ''[[The Encyclopedia Americana]]'', 1986, volume 24, p. 72.</ref> Four decades later, in 1846, the Pacific would become the western border of the United States. ===Sworn translation=== Sworn translation, also called "certified translation," is translation performed by someone authorized to do so by local regulations. <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Some countries recognize declared competence.</span> Bəzi ölkələr elan səlahiyyətlərini tanımaq.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Others require the translator to be an official state appointee.</span> Digər rəsmi dövlət görevlendirdikleri olmaq tərcüməçi tələb edir.</span> ===Phone=== Many commercial services exist that will translate spoken language via phone. There is also at least one custom-built mobile device that does the same thing.<ref>http://www.npr.org/blogs/alltechconsidered/2013/06/27/186525030/translation-please-hand-held-device-bridges-language-gap</ref> ===Internet=== Web-based human translation is generally favored by companies and individuals that wish to secure more accurate translations. In view of the frequent inaccuracy of machine translations, human translation remains the most reliable, most accurate form of translation available.<ref>{{Cite news| url=http://www.economist.com/node/15582327?story_id=15582327&source=hptextfeature | work=The Economist | title=The many voices of the web | date=2010-03-04}}</ref> With the recent emergence of translation [[crowdsourcing]],<ref>{{Cite web|last=Graham |first=Paul |url=http://www.wired.co.uk/news/archive/2011-07/04/mechanical-turkish-ackuna |title=How Ackuna wants to fix language translation by crowdsourcing it | Wired UK |publisher=Wired.co.uk |date= |accessdate=2012-05-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.benzinga.com/press-releases/11/02/p843476/translation-services-usas-crowdsourcing-translator-ackuna-com-raises-th |title=Translation Services USA's Crowdsourcing Translator, Ackuna.com, Raises the Bar for More Accurate Machine Translations |publisher=Benzinga |date= |accessdate=2012-05-01}}</ref> [[Translation memory|translation-memory]] techniques, and [[internet]] applications,<ref>{{Cite web|url=http://www.digitaljournal.com/pr/346412 |title=Translation Cloud Application for Facebook Releases Version 2.0 |publisher=Digital Journal |date=2011-06-24 |accessdate=2012-05-01}}</ref> translation agencies have been able to provide on-demand human-translation services to [[Small and medium businesses|business]]es, individuals, and enterprises. While not instantaneous like its machine counterparts such as [[Google Translate]] and [[Yahoo! Babel Fish]], web-based human translation has been gaining popularity by providing relatively fast, accurate translation for business communications, legal documents, medical records, and [[software localization]].<ref>[http://media.venturebeat.com/2010/03/26/speaklike-offers-human-powered-translation-for-blogs/ Speaklike offers human-powered translation for blogs | VentureBeat<!-- Bot generated title -->]</ref> Web-based human translation also appeals to private website users and bloggers.<ref>{{Cite news| url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/01/11/AR2010011100701.html | work=The Washington Post | title=MyGengo Is Mechanical Turk For Translations | first=Serkan | last=Toto | date=2010-01-11}}</ref> ===Computer-assisted translation=== {{Main|Computer-assisted translation}} Computer-assisted translation (CAT), also called "computer-aided translation," "machine-aided human translation" (MAHT) and "interactive translation," is a form of translation wherein a human translator creates a target text with the assistance of a computer program. <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">The machine supports a human translator.</span> Maşın bir insan tərcüməçi dəstəkləyir.</span> Computer-assisted translation can include standard [[dictionary]] and grammar software. The term, however, normally refers to a range of specialized programs available to the translator, including [[translation memory|translation-memory]], [[terminology|terminology-management]], [[concordancer|concordance]], and alignment programs. <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">These tools speed up and facilitate human translation, but they do not provide translation.</span> Bu alətlər sürətləndirmək və insan tərcümə asanlaşdırmaq, lakin onlar tərcümə təmin etmir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">That is a function of tools known broadly as machine translation.</span> Ki, maşın tərcüməsi kimi geniş tanınan alətlər bir funksiyası var.</span> ==Machine translation== {{Main|Machine translation}} [[File:Claude Piron.jpg|thumb|100px|[[Claude Piron]]]] Machine translation (MT) is a process whereby a computer program analyzes a [[source text]] and, in principle, produces a target text without human intervention. In reality, however, machine translation typically does involve human intervention, in the form of pre-editing and [[post-editing]].<ref name="NIST">See the [http://www.nist.gov/speech/tests/mt/ annually performed NIST tests since 2001] and [[Bilingual Evaluation Understudy]]</ref> With proper [[terminology|terminology work]], with preparation of the [[source text]] for machine translation (pre-editing), and with reworking of the machine translation by a human translator (post-editing), commercial machine-translation tools can produce useful results, especially if the machine-translation system is integrated with a [[translation memory|translation-memory]] or [[Globalization Management System|globalization-management system]].<ref>{{cite journal | last = Vashee | first = Kirti | authorlink = | coauthors = | title = Statistical machine translation and translation memory: An integration made in heaven! | journal = ClientSide News Magazine | volume = 7 | issue = 6 | pages = 18–20 | publisher = | year = 2007 | url = https://webmailcluster.perfora.net/xml/deref?link=http%3A%2F%2Frs6.net%2Ftn.jsp%3Ft%3D8mtygbcab.0.ksqvgbcab.ro78ttn6.33435%26ts%3DS0250%26p%3Dhttp%253A%252F%252Fwww.clientsidenews.com%252Fdownloads%252FCSNV7I6.zip | doi = | id = | accessdate = }}</ref> Unedited machine translation is publicly available through tools on the [[Internet]] such as [[Google Translate]], [[Babel Fish (website)|Babel Fish]], [[Babylon translator|Babylon]], and [[StarDict]]. These produce rough translations that, under favorable circumstances, "give the gist" of the source text. <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">With the Internet, translation software can help non-native-speaking individuals understand web pages published in other languages.</span> İnternet ilə, translation software qeyri-doğma danışan şəxslər başqa dillərdə nəşr web pages anlamaq kömək edə bilər.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Whole-page-translation tools are of limited utility, however, since they offer only a limited potential understanding of the original author's intent and context;</span> Onlar orijinal müəllif niyyət və kontekstində yalnız məhdud potensial anlaşma təklif bəri bütün səhifə-translation tools, lakin məhdud kommunal edir;</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">translated pages tend to be more humorous and confusing than enlightening.</span> tərcümə pages maarifləndirmə daha çox yumoristik və confusing olur.</span> Interactive translations with [[Pop-up ad|pop-up windows]] are becoming more popular. These tools show one or more possible equivalents for each word or phrase. Human operators merely need to select the likeliest equivalent as the mouse glides over the foreign-language text. Possible equivalents can be grouped by pronunciation. Also, companies such as [[Ectaco]] produce pocket devices that provide machine translations. Relying exclusively on unedited machine translation, however, ignores the fact that communication in [[natural language|human language]] is [[wikt:context|context]]-embedded and that it takes a person to comprehend the context of the original text with a reasonable degree of probability. It is certainly true that even purely human-generated translations are prone to error; therefore, to ensure that a machine-generated translation will be useful to a human being and that publishable-quality translation is achieved, such translations must be reviewed and edited by a human.<ref>JM Cohen observes (p.14): "Scientific translation is the aim of an age that would reduce all activities to [[Technology|techniques]]. It is impossible however to imagine a literary-translation machine less complex than the human brain itself, with all its knowledge, reading, and discrimination."</ref> [[Claude Piron]] writes that machine translation, at its best, automates the easier part of a translator's job; the harder and more time-consuming part usually involves doing extensive research to resolve [[ambiguity|ambiguities]] in the [[source text]], which the [[grammatical]] and [[lexical (semiotics)|lexical]] exigencies of the target language require to be resolved.<ref>[[Claude Piron]], ''Le défi des langues'' (The Language Challenge), Paris, L'Harmattan, 1994.</ref> Such research is a necessary prelude to the pre-editing necessary in order to provide input for machine-translation software, such that the output will not be [[garbage in garbage out|meaningless]].<ref name="NIST"/> ==Literary translation== Translation of [[literature|literary works]] ([[novel]]s, [[short story|short stories]], [[theatre|plays]], [[poetry|poems]], etc.) is considered a literary pursuit in its own right. For example, notable in [[Canadian literature]] ''specifically'' as translators are figures such as [[Sheila Fischman]], [[Robert Dickson (writer)|Robert Dickson]] and [[Linda Gaboriau]], and the [[Governor General's Awards]] annually present prizes for the best English-to-French and French-to-English literary translations. Other writers, among many who have made a name for themselves as literary translators, include [[Vasily Zhukovsky]], [[Tadeusz Boy-Żeleński]], [[Vladimir Nabokov]], [[Jorge Luis Borges]], [[Robert Stiller]] and [[Haruki Murakami]]. ===History=== The first important translation in the West was that of the [[Septuagint]], a collection of [[Jew]]ish Scriptures translated into early [[Koine Greek]] in [[Alexandria]] between the 3rd and 1st centuries BCE. The dispersed [[Jew]]s had forgotten their ancestral language and needed Greek versions (translations) of their Scriptures.<ref>JM Cohen, p. 12.</ref> Throughout the [[Middle Ages]], [[Latin]] was the ''[[lingua franca]]'' of the western learned world. The 9th-century [[Alfred the Great]], king of [[Wessex]] in [[England]], was far ahead of his time in commissioning [[vernacular]] [[Anglo-Saxon language|Anglo-Saxon]] translations of [[Bede]]'s ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum|Ecclesiastical History]]'' and [[Boethius]]' ''[[Consolation of Philosophy]]''. Meanwhile the [[Christian Church]] frowned on even partial adaptations of [[St. Jerome]]'s ''[[Vulgate Bible|Vulgate]]'' of ca. 384 CE,<ref>JM Cohen, pp. 12-13.</ref> the standard [[Latin]] ''[[Bible]]''. In [[Asia]], the spread of [[Buddhism]] led to large-scale ongoing translation efforts spanning well over a thousand years. The [[Tangut Empire]] was especially efficient in such efforts; exploiting the then newly invented [[block printing]], and with the full support of the government (contemporary sources describe the Emperor and his mother personally contributing to the translation effort, alongside sages of various nationalities), the Tanguts took mere decades to translate volumes that had taken the [[China|Chinese]] centuries to render.{{Citation needed|date=June 2008}} The [[Arabs]] undertook large-scale efforts at translation. Having conquered the Greek world, they made [[Arabic]] versions of its philosophical and scientific works. During the [[Middle Ages]], translations of some of these Arabic versions were made into Latin, chiefly at [[Córdoba, Spain|Córdoba]] in [[Spain]].<ref name="Cohen13">JM Cohen, p. 13.</ref> Latin translations of Greek and original Arab works of scholarship and science helped advance European [[Scholasticism]], and thus European science and culture. [[File:Chaucer Hoccleve.gif|thumb|150px|[[Geoffrey Chaucer]]]] The broad historic trends in Western translation practice may be illustrated on the example of translation into the [[English language]]. The first fine translations into English were made in the 14th century by [[Geoffrey Chaucer]], who adapted from the [[Italian language|Italian]] of [[Giovanni Boccaccio]] in his own ''[[Knight's Tale]]'' and ''[[Troilus and Criseyde]]''; began a translation of the [[French-language]] ''[[Roman de la Rose]]''; and completed a translation of [[Boethius]] from the [[Latin]]. Chaucer founded an English [[poetry|poetic]] tradition on ''[[Literary adaptation|adaptations]]'' and translations from those earlier-established [[literary language]]s.<ref name=Cohen13/> The first great English translation was the ''[[Wycliffe Bible]]'' (ca. 1382), which showed the weaknesses of an underdeveloped English [[prose]]. Only at the end of the 15th century did the great age of English prose translation begin with [[Thomas Malory]]'s ''[[Le Morte Darthur]]''—an adaptation of [[Arthurian romance]]s so free that it can, in fact, hardly be called a true translation. The first great [[Tudor period|Tudor]] translations are, accordingly, the ''[[Tyndale Bible|Tyndale New Testament]]'' (1525), which influenced the ''[[Authorized Version]]'' (1611), and [[Lord Berners]]' version of [[Jean Froissart]]'s ''Chronicles'' (1523–25).<ref name=Cohen13/> [[File:Portrait of Marsilio Ficino at the Duomo Firence 2.jpg|thumb|100px|[[Marsilio Ficino]]]] Meanwhile, in [[Renaissance]] [[Italy]], a new period in the history of translation had opened in [[Florence]] with the arrival, at the court of [[Cosimo de' Medici]], of the [[Byzantine]] scholar [[Georgius Gemistus Pletho]] shortly before the fall of [[Constantinople]] to the Turks (1453). A Latin translation of [[Plato]]'s works was undertaken by [[Marsilio Ficino]]. This and [[Erasmus]]' Latin edition of the ''[[New Testament]]'' led to a new attitude to translation. For the first time, readers demanded rigor of rendering, as philosophical and religious beliefs depended on the exact words of [[Plato]], [[Aristotle]] and [[Jesus]].<ref name=Cohen13/> Non-scholarly literature, however, continued to rely on ''adaptation''. [[France]]'s ''[[Pléiade]]'', [[England]]'s [[Tudor period|Tudor]] poets, and the [[Elizabethan]] translators adapted themes by [[Horace]], [[Ovid]], [[Petrarch]] and modern Latin writers, forming a new poetic style on those models. The English poets and translators sought to supply a new public, created by the rise of a [[middle class]] and the development of [[printing]], with works such as the original authors ''would have written'', had they been writing in England in that day.<ref name=Cohen13/> [[File:Edward FitzGerald.jpg|thumb|left|100px|[[Edward FitzGerald (poet)|Edward FitzGerald]]]] The [[Elizabethan]] period of translation saw considerable progress beyond mere [[paraphrase]] toward an ideal of [[Stylistics (linguistics)|stylistic]] equivalence, but even to the end of this period, which actually reached to the middle of the 17th century, there was no concern for [[Words|verbal]] [[accuracy]].<ref name=Cohen14>JM Cohen, p. 14.</ref> In the second half of the 17th century, the poet [[John Dryden]] sought to make [[Virgil]] speak "in words such as he would probably have written if he were living and an Englishman". Dryden, however, discerned no need to emulate the Roman poet's subtlety and concision. Similarly, [[Homer]] suffered from [[Alexander Pope]]'s endeavor to reduce the Greek poet's "wild paradise" to order.<ref name=Cohen14/> [[File:Benjamin Jowett.JPG|thumb|95px|[[Benjamin Jowett]]]] Throughout the 18th century, the watchword of translators was ease of reading. Whatever they did not understand in a text, or thought might bore readers, they omitted. They cheerfully assumed that their own style of expression was the best, and that texts should be made to conform to it in translation. For scholarship they cared no more than had their predecessors, and they did not shrink from making translations from translations in third languages, or from languages that they hardly knew, or—as in the case of [[James Macpherson]]'s "translations" of [[Ossian]]—from texts that were actually of the "translator's" own composition.<ref name=Cohen14/> The 19th century brought new standards of accuracy and style. In regard to accuracy, observes JM Cohen, the policy became "the text, the whole text, and nothing but the text", except for any [[bawdy]] passages and the addition of copious explanatory [[footnote]]s.<ref>For instance, Henry Benedict Mackey's translation of [[St. Francis de Sales]]'s "[http://www.ccel.org/ccel/desales/love.html Treatise on the Love of God]" consistently omits the saint's analogies comparing God to a nursing mother, references to Bible stories such as the rape of Tamar, and so forth.</ref> In regard to style, the [[Victorians]]' aim, achieved through far-reaching [[metaphrase]] (literality) or ''pseudo''-metaphrase, was to constantly remind readers that they were reading a ''foreign'' classic. An exception was the outstanding translation in this period, [[Edward FitzGerald (poet)|Edward FitzGerald]]'s ''[[Rubaiyat of Omar Khayyam|Rubaiyat]]'' of [[Omar Khayyam]] (1859), which achieved its Oriental flavor largely by using Persian names and discreet Biblical echoes and actually drew little of its material from the Persian original.<ref name=Cohen14/> In advance of the 20th century, a new pattern was set in 1871 by [[Benjamin Jowett]], who translated [[Plato]] into simple, straightforward language. Jowett's example was not followed, however, until well into the new century, when accuracy rather than style became the principal criterion.<ref name=Cohen14/> ===Modern translation=== As languages change, texts in an earlier version of a language – either original texts or old translations – may be difficult for more modern readers to understand. Texts may thus be translated into more modern language, called a '''modern translation''' (sometimes ''modern English translation'' or ''modernized translation''). This is particularly done either for literature from classical languages (such as [[Latin]] or [[Greek language|Greek]]), most prominently the Bible (see [[Modern English Bible translations]]), or for literature from an earlier stage of the same language, such as the works of [[William Shakespeare]] (which is largely understandable to a modern audience, but presents some difficulties), or ''[[The Canterbury Tales]]'' of [[Geoffrey Chaucer]] (which is not generally understandable to modern readers). Modern translation is applicable to any language with a long literary history; for example in Japanese, ''[[The Tale of Genji]]'' (11th century) is generally read in modern translation – see [[The Tale of Genji#Modern readership|''Genji:'' modern readership]]. <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">Modern translation often involves literary scholarship and textual revisions, as there is frequently not a single canonical text.</span> Bir canonical mətn tez-tez yoxdur kimi müasir translation tez-tez ədəbi təqaüd və mətn düzəlişlər daxildir.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">This is particularly noteworthy in the case of the Bible and Shakespeare, where modern scholarship can result in significant changes to the text.</span> Bu, müasir təqaüd mətn mühüm dəyişikliklərə nəticələnə bilər Müqəddəs Kitab və Şekspir, halda xüsusilə lazımdır.</span> Modern translation meets with opposition from some traditionalists; in English this is most significant in some people preferring the [[Authorized King James Version]] of the Bible to modern translations, and to reading Shakespeare in the original (c. 1600) text, rather than in modern translation. An opposite process is found in translating modern literature into classical language, particularly for the goal of [[extensive reading]] – see [[List of Latin translations of modern literature]] for examples. ===Poetry=== [[File:Hofstadter2002B.jpg|thumb|100px|[[Douglas Hofstadter]]]] [[Poetry]] presents special challenges to translators, given the importance of a text's formal aspects, in addition to its content. In his influential 1959 paper "[[On Linguistic Aspects of Translation]]", the [[Russia]]n-born [[linguist]] and [[semiotician]] [[Roman Jakobson]] went so far as to declare that "poetry by definition [is] untranslatable". In 1974 the American poet [[James Merrill]] wrote a poem, "[[Lost in Translation (poem)|Lost in Translation]]", which in part explores this idea. The question was also discussed in [[Douglas Hofstadter]]'s 1997 book, ''[[Le Ton beau de Marot]]''; he argues that a good translation of a poem must convey as much as possible of not only its literal meaning but also its form and structure (meter, rhyme or alliteration scheme, etc.).<ref>A discussion of Hofstadter's otherwise latitudinarian views on translation is found in Tony Dokoupil, "[http://www.newsweek.com/id/195684 Translation: Pardon My French: You Suck at This]," ''[[Newsweek]]'', May 18, 2009, p. 10.</ref> ===Sung texts=== [[File:Catherine Winkworth.PNG|thumb|left|100px|[[Catherine Winkworth]]]] Translation of a text that is sung in vocal music for the purpose of singing in another language — sometimes called "singing translation" — is closely linked to translation of poetry because most [[vocal music]], at least in the Western tradition, is set to [[Verse (popular music)|verse]], especially verse in regular patterns with [[rhyme]]. (Since the late 19th century, musical setting of [[prose]] and [[free verse]] has also been practiced in some [[art music]], though [[popular music]] tends to remain conservative in its retention of [[stanza]]ic forms with or without [[refrain]]s.) A rudimentary example of translating poetry for singing is church [[hymn]]s, such as the German [[chorale]]s translated into English by [[Catherine Winkworth]].<ref>For another example of poetry translation, including translation of sung texts, see [http://vagalecs.narod.ru/ Rhymes from Russia].</ref> Translation of sung texts is generally much more restrictive than translation of poetry, because in the former there is little or no freedom to choose between a versified translation and a translation that dispenses with verse structure. <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">One might modify or omit rhyme in a singing translation, but the assignment of syllables to specific notes in the original musical setting places great challenges on the translator.</span> Bir və ya bir oxuma tərcümə qafiyə buraxmaq, lakin orijinal musiqi qəbulu xüsusi qeydlərdə hecaların tapşırıq tərcüməçi böyük problemlər yerləri bilər.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">There is the option in prose sung texts, less so in verse, of adding or deleting a syllable here and there by subdividing or combining notes, respectively, but even with prose the process is almost like strict verse translation because of the need to stick as closely as possible to the original prosody of the sung melodic line.</span> Subdividing və ya birləşən qeydləri, müvafiq olaraq, hətta nəsr ilə proses çünki qalmaq üçün ehtiyac demək olar ki, ciddi mənzum tərcüməsi kimi burada və orada bir heca əlavə və ya silinməsi az belə mənzum nəsr səsləndirdiyi mətnləri seçimi var yaxından səsləndirdiyi melodik xəttin orijinal əruz mümkün.</span> Other considerations in writing a singing translation include repetition of words and phrases, the placement of rests and/or punctuation, the quality of vowels sung on high notes, and rhythmic features of the vocal line that may be more natural to the original language than to the target language. A sung translation may be considerably or completely different from the original, thus resulting in a [[contrafactum]]. Translations of sung texts — whether of the above type meant to be sung or of a more or less literal type meant to be read — are also used as aids to audiences, singers and conductors, when a work is being sung in a language not known to them. The most familiar types are translations presented as subtitles or [[surtitles]] projected during [[opera]] performances, those inserted into concert programs, and those that accompany commercial audio CDs of vocal music. In addition, professional and amateur singers often sing works in languages they do not know (or do not know well), and translations are then used to enable them to understand the meaning of the words they are singing. ===Religious texts=== {{Further|Bible translations|Translation of the Qur'an}} [[File:Domenico Ghirlandaio - St Jerome in his study.jpg|thumb|left|120px|[[Saint Jerome]], [[patron saint]] of translators and [[encyclopedia|encyclopedists]]]] [[File:MichaelangeloMoses20020315.jpg|thumb|150px|right|Mistranslation: horned [[Moses]], by [[Michelangelo]]]] An important role in history has been played by translation of religious texts. [[Buddhist]] [[monk]]s who translated the [[India]]n [[sutra]]s into [[Chinese language|Chinese]] often skewed their translations to better reflect [[China]]'s distinct [[culture]], emphasizing notions such as [[filial piety]]. One of the first recorded instances of translation in the West was the rendering of the [[Old Testament]] into [[Greek language|Greek]] in the 3rd century BCE. The translation is known as the "[[Septuagint]]", a name that refers to the seventy translators (seventy-two, in some versions) who were commissioned to translate the [[Bible]] at [[Alexandria]], [[Egypt]]. Each translator worked in solitary confinement in his own cell, and according to legend all seventy versions proved identical. The ''Septuagint'' became the [[source text]] for later translations into many languages, including [[Latin]], [[Coptic language|Coptic]], [[Armenian language|Armenian]] and [[Georgian language|Georgian]]. Still considered one of the greatest translators in history, for having rendered the ''[[Bible]]'' into [[Latin]], is [[Jerome|Jerome of Stridon]], the [[patron saint]] of translation. For centuries the [[Roman Catholic Church]] used his translation (known as the [[Vulgate]]), though even this translation at first stirred controversy. The period preceding, and contemporary with, the [[Protestant Reformation]] saw the translation of the [[Bible]] into local European languages — a development that contributed to [[Western Christianity]]'s split into [[Roman Catholic Church|Roman Catholicism]] and [[Protestantism]] due to disparities between Catholic and Protestant versions of crucial words and passages (although the Protestant movement was largely based on other things, such as a perceived need for reformation of the Roman Catholic Church to eliminate corruption). Lasting effects on the religions, cultures and languages of their respective countries have been exerted by such [[Bible]] translations as [[Martin Luther]]'s into [[German language|German]], [[Jakub Wujek]]'s into [[Polish language|Polish]], and the [[King James Bible]]'s translators' into [[English language|English]]. A famous "mistranslation" of the [[Bible]] is the rendering of the [[Hebrew language|Hebrew]] word {{lang|he|קֶרֶן}} (''keren''), which has several meanings, as "horn" in a context where it also means "beam of light". As a result, for centuries artists have depicted [[Moses|Moses the Lawgiver]] with horns growing out of his forehead; an example is [[Michelangelo]]'s famous sculpture. ==See also== {{colbegin}} * [[American Literary Translators Association]] * [[Applied linguistics]] * [[Bilingual dictionary]] * [[Calque]] * [[Chinese translation theory]] * [[Code mixing]] * [[Contrastive linguistics]] * [[False cognate]] * "[[False friend]]" * [[Hindi to Punjabi Machine Translation System]] * [[Homophonic translation]] * [[International Federation of Translators]] * [[Interpreting notes]] * [[Inttranet]] * [[Language industry]] * [[Language interpretation]] * [[Language professional]] * [[Language transfer]] * [[Lexicography]] * [[Linguistic validation]] * [[Literal translation]] * [[Machine translation]] * [[Medical translation]] * [[Metaphrase]] * [[Mobile translation]] * [[National Translation Mission]] (NTM) * [[Paraphrase]] * [[Phono-semantic matching]] * [[Postediting]] * [[Skopos theory]] * [[Tahash]] * [[Technical translation]] * [[Transcription (linguistics)]] * [[Translating for legal equivalence]] * [[:Category:Translation associations|Translation associations]] * [[Translation criticism]] * [[Translation memory]] * [[Translation studies]] * [[Translation-quality standards]] * [[Transliteration]] * [[Untranslatability]] {{colend}} ==Notes== {{Reflist|30em}} ==References== * [[Edward Balcerzan|Balcerzan, Edward]], ed., ''Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440-1974: Antologia'' (Polish Writers on the Art of Translation, 1440-1974: an Anthology), Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1977. * {{cite book | title = Translation studies | author = [[Susan Bassnett|Bassnett, Susan]] | year = 1990 | publisher = Routledge | location = London & New York | isbn = 0-415-06528-3}} * [[Antoine Berman|Berman, Antoine]], ''L'épreuve de l'étranger. Culture et traduction dans l'Allemagne romantique: Herder, Goethe, Schlegel, Novalis, Humboldt, Schleiermacher, Hölderlin.'', Paris, Gallimard, Essais, 1984, ISBN 978-2-07-070076-9. Excerpted in English in [[Lawrence Venuti]], editor, ''The Translation Studies Reader'', 2002 (2nd edition, 2004). * [[Antoine Berman|Berman, Antoine]], ''Pour une critique des traductions: John Donne''. Paris: Gallimard, 1995. Translated into English by [[Françoise Massardier-Kenney]] as ''Toward a Translation Criticism: John Donne''. Kent, OH: Kent State University Press, 2009. * Billiani, Francesca, ''Ethics.'' In: ''Routledge Encyclopedia of Translation Studies.'' New York & London: Routledge, 2001. * Cohen, JM, "Translation", ''[[Encyclopedia Americana]]'', 1986, vol. 27, pp. 12–15. * Darwish, Ali, "Towards a Theory of Constraints in Translation," 1999. ([http://www.at-turjuman.com @turjuman Online]) * [[Jonathan Galassi|Galassi, Jonathan]] ''et al.'', "''Como Conversazione'': On Translation," ''The Paris Review'', 2000, no. 155, ISSN 0031-2037, pp. 255–312. Poets and critics [[Seamus Heaney]], [[Charles Tomlinson]], [[Tim Parks]] and others discuss the theory and practice of translation. * Gouadec, Daniel, ''Translation as a Profession'', Amsterdam, John Benjamins, 2007, ISBN 978-90-272-1681-6. * [[Christopher Kasparek|Kasparek, Christopher]], "The Translator's Endless Toil", ''[[The Polish Review]]'', vol. XXVIII, no. 2, 1983, pp. 83–87. Includes a discussion of [[European language|European-language]] [[cognate]]s of the [[terminology|term]], "translation". * [[Christopher Kasparek|Kasparek, Christopher]], "Prus' ''Pharaoh'' and Curtin's Translation," ''[[The Polish Review]]'', vol. XXXI, nos. 2–3 (1986), pp. 127–35. * {{cite book | title = The True Interpreter: a History of Translation Theory and Practice in the West | author = Kelly, LG | year = 1979 | publisher = New York, St. Martin's Press | isbn = 0-312-82057-7 }} * [[Czesław Miłosz|Miłosz, Czesław]], ''The History of Polish Literature'', 2nd ed., Berkeley, University of California Press, 1983, ISBN 0-520-04477-0. * [[Zdzisław Najder|Najder, Zdzisław]], ''Joseph Conrad: A Life'', translated by Halina Najder, [[Rochester, New York]], Camden House, 2007, ISBN 1-57113-347-X. * [[Tim Parks|Parks, Tim]], ''Translating Style: A Literary Approach to Translation—A Translation Approach to Literature'', Manchester, St. Jerome, 2007, ISBN 1-905763-04-2. * [[Mario Pei|Pei, Mario]], ''The Story of Language'', with an Introduction by [[Stuart Berg Flexner]], revised ed., New York, New American Library, 1984, ISBN 0-452-25527-9. * [[Claude Piron|Piron, Claude]], ''Le défi des langues — Du gâchis au bon sens'' (The Language Challenge: From Chaos to Common Sense), Paris, L'Harmattan, 1994. * Rose, Marilyn Gaddis, guest editor, ''Translation: Agent of Communication'' (a special issue of ''Pacific Moana Quarterly'', 5:1), 1980. * Routledge Encyclopedia of Translation Studies (2008), ed. Mona Baker, Gabriela Saldanha, Routledge ISBN 978-0-415-36930-5 * [[Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher|Schleiermacher, Friedrich]], {{lang|de|"Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens"}}, 1813, reprinted as "On the Different Methods of Translating" in Lawrence Venuti, editor, ''The Translation Studies Reader'', 2002, 2nd edition 2004. * {{cite book | title = Nimrod's Sin: Treason and Translation in a Multilingual World | author = Simms, Norman, editor | year = 1983 | publisher = | id = }} * [[Mary Snell-Hornby|Snell-Hornby, Mary]], and Jürgen F. Schopp, [http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0159-2013012902 "Translation"], ''[[European History Online]]'', [[Mainz]], [[Institute of European History]], 2013, retrieved 29 August 2013. * [[Władysław Tatarkiewicz|Tatarkiewicz, Władysław]], ''A History of Six Ideas: an Essay in Aesthetics'', translated from the Polish by [[Christopher Kasparek]], The Hague, Martinus Nijhoff, 1980, ISBN 83-01-00824-5. * {{cite book | title = The Translator's Invisibility | author = [[Lawrence Venuti|Venuti, Lawrence]] | year = 1994 | publisher = Routledge | isbn = 0-415-11538-8 }} ==External links== <!--======================== {{No more links}} ============================ | PLEASE BE CAUTIOUS IN ADDING MORE LINKS TO THIS ARTICLE. Wikipedia | | is not a collection of links nor should it be used for advertising. | | | | Excessive or inappropriate links WILL BE DELETED. | | See [[Wikipedia:External links]] & [[Wikipedia:Spam]] for details. | | | | If there are already plentiful links, please propose additions or | | replacements on this article's discussion page, or submit your link | | to the relevant category at the Open Directory Project (dmoz.org) | | and link back to that category using the {{dmoz}} template. | ======================= {{No more links}} =============================--> {{commons category}} *{{dmoz|Science/Social_Sciences/Linguistics/Translation}} <!-- Please include only links to sites that discuss translation. --> * {{gutenberg|no=22353|name=Early Theories of Translation}} 1920 text by Flora Ross Amos from the series ''Columbia University studies in English and comparative literature.'' * [http://www.unesco.org/culture/lit/ UNESCO Clearing House for Literary Translation] *[http://www.ncsc.org/education-and-careers/state-interpreter-certification/~/media/files/pdf/education%20and%20careers/state%20interpreter%20certification/guide%20to%20translation%20practices%206-14-11.ashx Guide to Translation of Legal Materials] *[http://english.uebersetzer-studium.de/html/translation-universities.htm List of universities in Europe and North America offering translation courses] {{Appropriation in the arts}} [[Category:Applied linguistics]] [[Category:Communication]] [[Category:Translation| ]] [[Category:Meaning (philosophy of language)]] {{Link FA|mk}}
'''Tərcümə''' — fikrin bir [[dil]]dən digər dilə eyni [[məzmun]]da verilməsi.
İlk dövrlərdə tərcümə ancaq [[insan]]lar tərəfindən edilirdi. Sonradan tərcümə [[maşın]] ({{lang-en|MT — Machine Translation}})) və [[kompyuter]]dən istifadə edilməklə ({{lang-en|CAT — computer aided translation}})) edilməyə başlandı. Bu zaman onun [[keyfiyyət]]i insan tərcüməsindən çox geri qalır.
Tərcümədə məqsəd ilkin [[material]]la maksimum oxşarlıq təşkil etməkdir. Ancaq dillərin [[xüsusiyyət]]i, [[mədəniyyət]] fərqi və elmi [[termin]]lərin yayılması dərəcəsi tam tərcüməyə imkan vermir.
Tərcümələr "şifahi" və "yazılı" tərcümələrə bölünür.
Poetik tərcümə, yəni bir dildə yazılmış şeirin digər dildə bənzərini yaratmaq tərcümənin ən çətin növlərindən hesab olunur.
== İstinadlar ==
* [http://www.agta.az/ Azərbaycan Gənc Tərcüməçilər Assosiasiyası]
* [http://www.literary.agta.az/ Azərbaycan Gənc Tərcüməçilər Assosiasiyasının Bədii Tərcümə Klubu]
* [http://www.fit-ift.org/ Beynəlxalq tərcüməçilər federasiyası]
* [http://www.trworkshop.net/ tərcüməçilər şəhəri]
*'''"Poetik tərcümələr"'''. ''1-ci toplu''. '''"Poetry in Translation"'''. ''1st collection''. '''Поэтические переводы'''. ''1-й сборник''. [[Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı]], [[Bakı]], [[2005]]. İSBN 9952-20- 031-5".
== Həmçinin bax ==
[[Poetik tərcümələr (kitab)]]
{{Dil-qaralama}}
== Ədəbiyyat ==
* [[Edward Balcerzan|Balcerzan, Edward]], ed., ''Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440-1974: Antologia'' (Polish Writers on the Art of Translation, 1440-1974: an Anthology), Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1977.
* [[Antoine Berman|Berman, Antoine]], {{lang|fr|''L'épreuve de l'étranger''}}, 1984, excerpted in English in [[Lawrence Venuti]], editor, ''The Translation Studies Reader'', 2002 (2nd edition, 2004).
* Cohen, J.M., "Translation", ''[[Encyclopedia Americana]]'', 1986, vol. 27, pp. 12–15.
* Darwish, Ali, "Towards a Theory of Constraints in Translation," 1999. ([http://www.at-turjuman.com @turjuman Online])
* [[Jonathan Galassi|Galassi, Jonathan]] ''et al.'', "''Como Conversazione'': On Translation," ''The Paris Review'', 2000, no. 155, ISSN 0031-2037, pp. 255–312. Poets and critics [[Seamus Heaney]], [[Charles Tomlinson]], [[Tim Parks]] and others discuss the theory and practice of translation.
* Gouadec, Daniel, ''Translation as a Profession'', Amsterdam, John Benjamins, 2007, ISBN 978-90-272-1681-6.
* [[Christopher Kasparek|Kasparek, Christopher]], "The Translator's Endless Toil", ''[[The Polish Review]]'', vol. XXVIII, no. 2, 1983, pp. 83–87. Includes a discussion of [[European language|European-language]] [[cognate]]s of the [[terminology|term]], "translation".
* [[Christopher Kasparek|Kasparek, Christopher]], "Prus' ''Pharaoh'' and Curtin's Translation," ''[[The Polish Review]]'', vol. XXXI, nos. 2–3 (1986), pp. 127–35.
* {{cite book
| title = The True Interpreter: a History of Translation Theory and Practice in the West
| author = Kelly, L.G.
| year = 1979
| publisher = New York, St. Martin's Press
| isbn = 0-312-82057-7
}}
* [[Czesław Miłosz|Miłosz, Czesław]], ''The History of Polish Literature'', 2nd ed., Berkeley, University of California Press, 1983, ISBN 0-520-04477-0.
* {{cite book
| title = Translation Contract: A Standards-Based Model Solution
| author = [[Uwe Muegge|Muegge, Uwe]]
| year = 2005
| publisher = AuthorHouse
| isbn = 1-4184-1636-3
}}
* [[Tim Parks|Parks, Tim]], ''Translating Style: A Literary Approach to Translation—A Translation Approach to Literature'', Manchester, St. Jerome, 2007, ISBN 1-905763-04-2.
* [[Claude Piron|Piron, Claude]], ''Le défi des langues — Du gâchis au bon sens'' (The Language Challenge: From Chaos to Common Sense), Paris, L'Harmattan, 1994.
* Rose, Marilyn Gaddis, guest editor, ''Translation: Agent of Communication'' (a special issue of ''Pacific Moana Quarterly'', 5:1), 1980.
* [[Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher|Schleiermacher, Friedrich]], {{lang|de|"Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens"}}, 1813, reprinted as "On the Different Methods of Translating" in Lawrence Venuti, editor, ''The Translation Studies Reader'', 2002, 2nd edition 2004.
* {{cite book
| title = Nimrod's Sin: Treason and Translation in a Multilingual World
| author = Simms, Norman, editor
| year = 1983
| publisher =
| id =
}}
* [[Władysław Tatarkiewicz|Tatarkiewicz, Władysław]], ''A History of Six Ideas: an Essay in Aesthetics'', translated from the Polish by [[Christopher Kasparek]], The Hague, Martinus Nijhoff, 1980, ISBN 83-01-00824-5.
* {{cite book
| title = The Translator's Invisibility
| author = [[Lawrence Venuti|Venuti, Lawrence]]
| year = 1994
| publisher = Routledge
| isbn = 0-415-11538-8
}}
* Grace Hui Chin Lin (2008) Oral Translation of Poetry in Tung Dynasty through Communication Strategies [http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED514039.pdf]
* [http://jas-khazar.org/wp-content/uploads/2011/05/04TradingCultureready.pdf Alison Mandaville and Shahla Naghiyeva – Trading Culture: Practical Background for Azerbaijani-English Poetry Translation]
* [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=75 Вёглин Ч. Ф. Многоступенчатый перевод]
* [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=90 Вине Ж.-П., Дарбельне Ж. Технические способы перевода]
* [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=83 Гак В. Г. Сопоставительные исследования и переводческий анализ]
* [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=148 Мирам Г. Э. Профессия: переводчик]
* [http://www.zpu-journal.ru/zpu/2004_1/Mironova/13.pdf Миронова Н. Н. Билингвистические и бикультурные проблемы художественного перевода]
* [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=89 Мунэн Ж. Лингвистические проблемы перевода. Перевод как языковой контакт]
* [http://www.anthropology.ru/ru/texts/olshansky/interpr.html Ольшанский Д. А. Интерпретация и перевод: задачи читателя]
* [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=85 Райс К. Классификация текстов и методы перевода]
* [http://www.moscowbooks.ru/book.asp?id=443596 Влахов С. И., Флорин С. П. Непереводимое в переводе. Изд-во Р. Валент, М. 2009]
* [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=77 Самсонов В. Ф. К анализу гипотезы Куайна о неопределённости перевода]
* [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=53&Itemid=61 Якобсон Р. О лингвистических аспектах перевода]
[[Kateqoriya:Dil]]
{{Link FM|mk}}
|
