|
== Kuril adasının tarixi ==
II Dünya müharibəsi başlayarkən, birlikdə müharibəyə girmək istəməyən tərəflər-Rusiya və Yaponiya 1941-ci ildə bitərəflik haqqında saziş imzalayırlar. Lakin 1945-ci ildə ABŞ-ın əvvəlcə Xirosima,daha sonra isə Naqasakiyə atom bombası atmasından sonra Rusiya bitərəflik haqqında sazişi pozaraq Yaponiyaya qarşı müharibəyə elan edir. Məğlub olacağını anlayan Yaponiya Potsdam bəyannaməsini imzalayaraq müttəfiq qüvvələrə təslim olur.Bundan sonra Yaponiyanın bütün torpaqları müttəfiq qüvvələr tərəfindən ələ keçirilmişdir.Müttəfiq qüvvələr belə qərara gəlirlər ki,Yaponiya ABŞ , Tayvan Çin, Saxalin və Kuril adaları isə Sovet İttifaqı müstəmləkəsinə çevrilsin.Bundan cəsarətlənən SSRİ ən böyükləri- Xabomay,Şikotan,Etorofu və Kunaşir olan adalardan ibarət adalar qrupu-Kurili ələ keçirir.Bu hadisələrin baş verməsindən günümüzə qədər olan dövrdə tam həll olunmayan bu məsələ 2-ci Dünya müharibəsindən sonra Yaponiya və Rusiya arasında razılaşma olmasına maneçilik törətmişdir.
Rusiya Federasiyasına məxsus və 1300 kilometr uzanan Kuril adası Sakit Okeanla Oxot dənizini bir-birindən ayıran 56 adadan ibarətdir.Adada əsasən,ruslar,ukraynalılar,belaruslar,koreyalılar və tatarlar yaşayırlar.Əsas məşğuliyyət balıqçılıqdır.
1855-ci ildə ələ Yaponiya Kuril adalarını ələ keçirsə də,2-ci Dünya Müharibəsinin sonunda Sovet İttifaqı ada üzərində nəzarətə sahib olmuşdur.Baxmayaraq ki,bu ada təbii cəhətdən bir o qədər zəngin deyil,amma Yaponiya tərəfi ada üzərindəki suverenlik məsələsində inadla öz mövqeyini bildirirdi.Ada əhalisi arasında keçirilən ictimai sorğu nəticəsində isə belə bir maraqlı nəticə olmuşdur ki,hətta adada yaşayan rusların çoxu belə Yapon hakimiyyətinə keçməyə razı olduqlarını bildirmişdilər.2-ci Dünya müharibəsindən sonra adadakı mövcud həyat standartları bir o qədər yaxşı deyil və onun bərpa olunacağına da bir o qədər ümid yoxdur.Məsələni çətinləşdirən digər amil isə adadakı 100 vulkandan 35-nin fəaliyyətdə olmasıdır.
Bilindiyi kimi,II Dünya müharibəsi başlayarkən,birlikdə müharibəyə girmək istəməyən tərəflər-Rusiya və Yaponiya 1941-ci ildə bitərəflik haqqında saziş imzalayırlar.Lakin 1945-ci ildə ABŞ-ın əvvəlcə Xirosima,daha sonra isə Naqasakiyə atom bombası atmasından sonra Rusiya bitərəflik haqqında sazişi pozaraq Yaponiyaya qarşı müharibəyə elan edir.Məğlub olacağını anlayan Yaponiya Potsdam bəyannaməsini imzalayaraq müttəfiq qüvvələrə təslim olur.Bundan sonra Yaponiyanın bütün torpaqları müttəfiq qüvvələr tərəfindən ələ keçirilmişdir.Müttəfiq qüvvələr belə qərara gəlirlər ki,Yaponiya ABŞ ,Tayvan Çin,Saxalin və Kuril adaları isə Sovet İttifaqı müstəmləkəsinə çevrilsin.Bundan cəsarətlənən SSRİ ən böyükləri- Xabomay,Şikotan,Etorofu və Kunaşir olan adalardan ibarət adalar qrupu-Kurili ələ keçirir.Bu hadisələrin baş verməsindən günümüzə qədər olan dövrdə tam həll olunmayan bu məsələ 2-ci Dünya müharibəsindən sonra Yaponiya və Rusiya arasında razılaşma olmasına maneçilik törətmişdir.
Bir çox rus mediyalarında belə bir fikirlər əks olunmuşdur ki,keçmiş SSRİ liderlərindən Boris Yeltsin Vladimir Putini başa gətirərkən,Kuril adalarının 2005-ci ilə qədər satılmasını və bu satışdan Yeltsin ailəsinin bir hissə alacağını istəmişdir.Lakin 2000-ci ildə 3 günlük Yaponiya ziyarəti edən Vladimir Putin belə bir bəyanat vermişdir:”Hökumətdən adanın Yaponiyaya veriləcəyinə dair bir söz belə eşitmisinizmi? Biz sadəcə görüşmələr edirik”.
Keçmiş Rusiya prezidentlərindən Yeltsinin 1997-ci ildə imzaladığı bir müqavilədə adaların Yaponiyaya geri qaytarılması məsələsi əks olunmuşdur.Bildirilir ki,1996-1997-ci illərdə Yaponiya baş naziri Hoşimotonun etdiyi Moskva ziyarəti ərzində Yeltsin ada qarşılığında Yaponiya tərəfindən 30 milyard dollar istəmişdir.Lakin Yaponiya tərəfi bu pul miqdarının çox olduğunu bildirmişdir.
Yapon televiziya kanalı “Asahi”yə verdiyi müsahibədə keçmiş baş nazir İosiro Mori isə 2004-cü il Mart ayında Putinlə etdiyi görüşmələrdə Kuril adalarının Yaponiyaya qismən qaytarılması mövzusunda qismən anlaşdıqlarını açıqlamışdır.Kuril adaları üzərindəki mübarizənin isə 2 səbəbi olduğu qeyd edilir:siyasi və iqtisadi.Qarşılıqlı bəyanatlar və danışıqlar isə onu göstərir ki,bu mövzu hələ uzun müddət iki ölkə arasında problem olaraq qalacaqdır.Baxmayaraq ki,1956-ci ildə SSRİ adalardan ikisini Yaponiyaya vermək istəsə də,bu cəhd ABŞ-ın təzyiqi nəticəsində uğursuzluqla nəticələnmişdir.Bu təzyiqin səbəbi isə Yaponiya-Rusiya münasibətlərində ola biləcək yaxınlaşmaya maneçilik törətmək idi.Əslində ABŞ-ın bu mövqeyi indi də dəyişməyib.Çinin getdikcə daha da böyüyən siyasi və iqtisadi istəklərinin həm Rusiya,həm də Yaponiya baxımından bir təhdid meydana gətirməsi də digər bir həqiqətdir.”İzvestiya” qəzeti də belə qeyd etmişdir ki,Çin Yaponiyanı “qazanmaq” üçün bir sıra kiçik adaları da fəda etməyə çalışır.Amma durum yenə də qarmaqarışıq olmaqda davam edir.
== Siyasi vəziyyət ==
| 