Broun hərəkəti: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 1:
[[Şəkil:Translational motion.gif|thumb|right|300px|Molekullarda nizamsız Broun hissəciklərinin istilik hərəkəti]]
'''Broun hərəkəti''' – [[maye]] və [[qaz]]da asılı halda olan və görünən mikroskopik hissəciklərin istilik hərəkətinin riyazi ifadəsidir. Nizamsız və ya xaotik hərəkət edən [[molekul]]lar Broun hissəciklərinə hər tərəfdən zərbələr endirir. Bu zərbələr bir-birini tarazlaşdırmır. Yekun zərbə qüvvəsi hissəciyin nizamsız hərəkətinə səbəb olur. Broun hərəkəti hərəkət heç vaxt kəsilmir.[[Temperatur]] artdıqca Broun hərəkəti daha da intensivləşir. Broun hissəciklərinin ölçüsü təqribən 1 mikro metr (mkm)-dir.<ref>Einstein, A.: Über die von der molekularkinetischen Theorie der Wärme geforderte Bewegung von in ruhenden Flüssigkeiten suspendierten Teilchen.. In: Annalen der Physik. 322, Nr. 8, 1905, S. 549–560.</ref> <ref>Smoluchowski, M.: Zur kinetischen Theorie der brownschen Molekularbewegung und der Suspensionen. In: Annalen der Physik. 326, Nr. 14, 1906, S. 756–780.</ref><ref>Mathematik des Schlangestehens „Beim Warten sind wir wie Moleküle" www.sueddeutsche.de 20. Dezember 2007, 11:11</ref>
==Broun hərəkətinin kəşfi==
[[Şəkil:BrownBew2dim.png|thumb|right|Broun hərəkətinin ikiölçülü təsviri]]
Broun hərəkəti ilk dəfə [[1827]]-ci ildə İngilis botaniki və ya "Botaniklər knyazı" Robert Broun tərəfindən kəşf edilmişdir. Robert Broun bu hərəkəti bitkilərin tozcuğunda tapmışdır. Robert bu hərəkəti [[mikroskop]] altında "Clarkia pulchella" bitkisinin [[çiçək tozu]]nda müşahidə etmişdir. Sonradan Broun hərəkətini başqa alimlərdə müşahidə etmişdir. Əslində, Broun hərəkəti [[1670]]-ci ildə Holland botaniki [[Anton van Levenhuk]] tərəfindən müşahidə edilmişdir. Lakin mikroskop altında bu hərəkət yaxşı müşahidə edilmirdi. Bu səbəbdən Holland alimi Antoni van Levenhuk bu hərəkəti izah edə bilməmişdi. Eynilə bu hərəkəti [[1785]]-ci ildə Holland fiziki və ingilis fiziki, həmçinin, kimyaçısı Yan İnhenhaus [[spirtlər|spirt]]in içində müşahidə etmişdir. Broun hərəkəti haqqında tam nəzriyyə ilk dəfə [[1905]]-ci ildə Alman fiziki [[Albert Eynşteyn]], [[1906]]-ci ildə isə polşa fiziki Marian Smulxovski tərəfindən verilmişdir.
==Broun hərəkəti haqqında nəzəriyyə==
Broun hərəkəti haqqında nəzəriyyəni ilk dəfə [[1905]]-ci ildə Alman fiziki Albert Eynşteyn açmışdır. Albert Eynşteyn sferik Broun hissəciklərinin diffuziya faktoru üçün aşağıdakı düsturu təklif etmişdir:
<math>D = \frac{R T}{6 N_A \pi a \xi } ,</math>
| |||