Mumiya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 4:
==Tarixi==
[[Şəkil:Pharaoh mummy from Cairo museum before1920.jpg|thumb|left|190px|Faraonun mumiyası (Qahirə muzeyi, 1920)]]
"Mumiya" sözü avropa dillərində (bizans, ərəb və latın) 1000-ci illərdə geniş yayılmışdır. Müasir dildə isə "Mumiya" sözü ərəb dilində «mūmiyya» (موميه) və fars dilində «mūm» (wax) ifadələrindən götürülmüşdü.<ref>{{cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=mummy |title=Online Etymology Dictionary: mummy |publisher=etymonline.com |accessdate= 8 Noyabr 2013}}</ref> Bu sözün hərfi mənası ərəbcədən möhkəm süni maddə olan [[Bitum]] mənasını verir.<ref>{{cite web|url=http://dictionary.reference.com/browse/mummy |title=Origin of word "mummy" |publisher=Dictionary.reference.com |accessdate=9 Mart 2012}}</ref> Qədim Misirlilər isə mumiyanı «Sax» adlandırırdılar. Ərəb və avropa tacirləri mumiyadan dərman kimi istifadə edirdilər.<ref>Мумия // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.</ref> Bu dərmanlar zədələnmə və ağır yaraları müalcə etmək üçün istifadə edilir. XVI əsrdə yaşamış məşhur fransız yazıçısı və filosofu [[Mişel de Monten]] (1533-1592) xəstələri sağaltmaq üçün bu dərmanlardan istifadə edilməsi metodunu "Hannibalizm" adlandırmışdı. Onun sözlərinə görə dərman qıtlığı ucbatından satıcılar dərman kimi ölmüş uşaqların və kasıblarından bədənlərindən istifadə edirdilər. Görkəmli ingilis yazıçısı Riçard Hakluyt (1553-1616) mumiyadan dərman kimi istifadəsini tənqid etmişdi.<ref>OED, "Mummy, 1", citing Hakluyr's "Voyages, II, 201"</ref> [[1912]]-ci ildə dərmanların istehsalı ilə məşğul olan farmasevtik firması olan «Merk», kataloqunda "əsl mumiyaların bədənləri" təklifi irəli sürmüşdü.<ref>А. Вайзер. Каннибалы — мы? Боже упаси! // Geo. — 2011. — № 11. — С. 144—145.</ref>
Mumiyalama ilk dəfə olaraq Çinçorro qəbiləsinin üzvləri tərəfindən kəşf edilmişdir.<ref>[http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/1276/ Çinçorro qəbiləsinin axtarışları] Vokrugsveta.ru saytında</ref> Çinçorro qəbiləsi Cənubi Amerikada yerləşən Takna (Peru), Arika, Tarapaka (Çili) şəhərlərində və Çilidə yerləşən [[Atakama]] səhrasında b.e.ə. IX minillik və b.e.e. IV minillik ərzində yaşamışlar. Çinçorrolular yığıcılıq və ovçuluqla məşğul olurdular. Bu qəbilə qəbilə üzvləri yaxınlarının və əzizlərinin ölümüylə barışmayaraq, onları əbədi həyata qovuşdurmaq istəyi ilə mumiyalayıblar. Çilidə Arika şəhərinə yaxın Kamorenos vadisində Çinçorro qəbiləsinin üzvlərindən biri olan uşağın mumiyasını tapan alimlər onu təqribən b.e.ə. 5050-ci ildə<ref>Bartkusa, Luke; Amarasiriwardena, Dulasiri; Arriaza, Bernardo; Bellis, David; Yañez, Jorge (2011). "Exploring lead exposure in ancient Chilean mummies using a single strand of hair by laser ablation-inductively coupled plasma-mass spectrometry (LA-ICP-MS)". Microchemical Journal 98 (2): 267–274.</ref> dəfn edildiyini qeyd etmişlər.<ref>[http://secrets-world.com/history/1278-mumii-chiliyskih-chinchorro.html Çiliyanın Çinçorro qəbiləsinin mumiyaları] Secrets-world.com saytında</ref> Alimlər çinçorro qəbirlərində bir çox əldəqayırma əşya, o cümlədən, qarmaq, taxta bəndlər və bir çox qurğu aşkarlamışdılar. Bu əşyalar qəbirlərdə bərabər paylanmışdı. Bu isə qədim Çilidə əbədiləşdirmə eşqinin bütün qəbilə üzvləri üzərində həyata keçirilməsindən xəbər verir. Alimlərin tədqiqatları bunu sübut edib ki, 7000 il əvvəl bu ərazilərdə rütəbətli hava şəraiti mövcud olub və bu 3000 il ərzində davam edib. Alimlərin sözlərinə əsasən, məhz bu ərəfələrdə çinçorro əhalisi kəskin artıma başlayıb. Çinçorro qəbiləsinin dəf etdiyi mumiyalar bütün ölən insanlara aid idi. Çinçorrolular ölən insanın üzərindən bütün yumşaq parçaları ayırır və onu gilli formalarla əvəz edirdilər. Sonra bədənə dəri yerləşdirirdilər. Beləliklə, onun dərisini qırmızı oya ilə tez tez boyayır, başına parık və üzünə isə gildən hazırlanmış maska taxırdılar. Bu baxımdan onların mumiyalama adətləri Misir adətlərindən xeyli fərqlənirdi.
| |||