19:09, 6 may 2014 tarixindəki versiya redaktə Aqrikola (müzakirə \| töhfələr) 5.006 redaktə k →‎Həmçinin bax ← Əvvəlki redaktə		06:13, 14 avqust 2014 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar İlkay (müzakirə \| töhfələr) 1.296 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 23: }} ==Ümumi yayılması:== Iranda təbii halda rast gəlinir ==Azərbaycanda yayılması:== Lənkəran, Astara, Masallı, Qəbələ rayon ərazilərində təbii yayılma sahələri vardır. ==Statusu:== Azərbaycanın nadir və relikt növüdür. NT. ==Bitdiyi yer:== Aşağı dağ qurşağında yamaclarda çay vadilərində daha çox rast gəlinir. ==Təbii ehtiyatı:== Arealı çox da geniş deyildir. ==Bioloji xüsusiyyətləri:== Təbii şəraitdə hündürlüyü 16-20 m-ədək olan ağacdır, çox budaqlanandır. Dəmirağacın çətiri enli yumurtaya bənzərdir. Gövdəsi boz və ya qırmızı-qonur rəngdə olub üzəri hamardır. Qabığında çatlar yoxdur. Qabığın pərakəndə tökülməsi nəticəsində gövdə alabəzək görünür. Budaqları və gövdələri çox vaxt bir-birinə bitişir. Cavan zoğları əvvəl yaşılımtıl rəngdə olur, sonradan qonur rəng alır. Tumurcuqlarının iyi vardır. 6-11 mm uzunluqdadır, üzərlərində 2-4 ədəd qonur rəngli xa¬rici pulcuq vardır, həmin pulcuqların üzəri sıx ulduzvarı tüklüdür. Yarpaqları 5-12 sm uzunluğunda və 3-8 sm enində ola bilir. Yarpaqlar zoğ üzərində növbə ilə düzülmüş, forma etibarilə yumurtaşəkilli və ya tərsinə yu¬mur-taşəkillidir. Saplağının uzunluğu 2-6 mm, ulduzvarı tüklüdür. Yarpaqalt-lıqları ensiz, biz şəklindədir. Çiçəkləri ikicinsli olub, başcıqlardadır, kasacığı zəngvarı, dərivarıdır, alt tərəfdən yumurtalığa bitişmişdir. Çiçək-altlıqları pərdəyəoxşar, yumurtavarı-oval, qonur keçə tüklüdür. Erkək-cikləri 6-7-dir, onlar kasacığın dilimləri qarşısında yerləşmişdir, telləri uzunlaşmış, parlaq rəngli (tünd-bənövşəyi və ya qırmızı rəngli), dördüzlü tozluqları vardır. Bu tozluqlar öz oturaq hissələri ilə tellərə bərkimişdir. Meyvəsi dəyirmi-ovalşəkillidir. Toxumları oval-yumurtavarı, sivri, açıq-qonur rəngli, parlaqdır, qaidə hissəsində ağ rəngli iki göbəkcik vardır. Fevral və mart aylarında çiçək açır, sentyabr-oktyabr aylarında meyvə verir. ==Çoxalması:== Təbiətdə əsasən toxum vasitəsilə çoxalır. ==Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri:== Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir. ==Becərilməsi:== Mədəni şəraitdə becərilir. ==Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri:== Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”na daxil edilmişdir. Milli Park və Dövlət qoruqlarında mühafizə edilir. ==Zəruri qoruma tədbirləri:== Təbii arealı olan ərazilərdə yeni qoruma sahələrinin yaradılması tövsiyə edilir. ==Məlumat mənbələri:== Деревья и кустарники СССР т.3. 1954; Флора Азербайджана т.4. 1953; Azərbaycanın ağac və kolları. II cild. 1964; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Красная Книга СССР. 1984; Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”. 1989; Azərbaycan florasının konspekti, I-III cildlər. 2005; 2006; 2008; Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan oduncaqlı bitkilərinin in situ və ex situ şəraitində bioekoloji xüsusiyyətlərinin repro-duksiyasının, reproduksiyasının və repatriasiyasının elmi əsasları, b.e.d. alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya. Bakı. 2011. ~~[[Şəkil:Persian Ironwood Parrotia persica Branches 2000px.jpg\|left\|thumb\|]]~~ ~~[[image:Parrotia persica Morton.jpg\|left\|thumb\|200px\|]]~~ ~~[[Şəkil:Parrotia-persica-flower.JPG\|right\|thumb\|]]~~ ~~[[Şəkil:Stamps of Azerbaijan, 2011=945.jpg\|right\|thumb\|Azərbaycan markasında təsviri]]~~ ~~'''Dəmirağac''' ([[latınca\|lat.]] ''Parrotia persica'') – ağac növü.~~ ~~[[Şəkil:Stamps of Azerbaijan, 2011=945buk.jpg\|thumb]]~~ Dəmirağac [[Azərbaycan]]ın III dövr relikt [[bitki]]si olub, Talış dağlarının mərkəzi və cənub hissələrində rast gəlinir. Ağacın hündürlüyü 20-25 m.-dir. 200 ilə qədər yaşayır. Yarpaqları qısa saplaqlı olub növbəli düzülüşlüdür, dairəvi və ya yumurtavari formadadır. Çiçəkləri ikicinslidir, yarpaqlamamış çiçəkləyir, 6-7 erkəkciyi, 2 sütuncuğu var. Ləçəkləri var, xüsusilə çiçəkləmə vaxtı qırmızı və bənövşəyi rəngə boyanmış erkəkciklərin hesabına çiçək daha da nəzərəçarpan olur. Meyvəsi oduncaqlaşmış dairəvi ikidivarlı qutucuqdur. Dəmirağac möhkəm oduncağa malik olduğundan əsasən telefon və elektrik dirəkləri üçün, körpülərin tikilməsində, maşın və alətlərin bəzi hissələrinin hazırlanmasında istifadə olunur.<ref> [http://school.aos.az/?menu=6&lang=az Flora, Bitki örtüyü] </ref> ~~== Mənbə ==~~ * Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Bakı 2007 səh.36 == İstinadlar == <references/> 1."Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh. 2.“Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh. ~~== Həmçinin bax ==~~ * [[Dəmirağac istirahət mərkəzi]] ~~{{İkiləpəli-qaralama}}~~ *[[Tofiq Məmmədov (botanik)\|Tofiq Məmmədov]], Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. ~~[[Kateqoriya:Hamameliskimilər]]~~ ~~[[Kateqoriya:Ağaclar]]~~ ~~[[Kateqoriya:Azərbaycan florası]]~~

Dəmirağac: Redaktələr arasındakı fərq