Buran (kosmik gəmi): Redaktələr arasındakı fərq

'''Buran''' - orbital gəmi, [[raket]] [[təyyarə]] tipli sovet çoxişlədilən kosmik nəqliyyat sistemidir. "Enerji-Buran" proqramı əsasında hazırlanan raket təyyarədir. Buran amerikalıların [[Speys Şattl]] analoji proyektinə cavab olaraq yaradılmışdır. İlk və yeganə uçuşunu "Buran" avtonom rejimdə [[15 noyabr]] [[1988]]-ci ildə yerinə yetirdi. Buranın aparıcı [[mütəxəssis]]i - Gleb Yevgeyniviç olmuşdur.

 

Buran hərbi sistem kimi planlaşdırılmışdı<ref>[http://www.newscientist.com/article/dn20664-cosmonaut-soviet-space-shuttle-was-safer-than-nasas.html Cosmonaut: Soviet space shuttle was safer than NASA's]</ref>,həmçinin sovetlərə gorə amerikalıların şatlları hərbi məqsədlər üçün istifadə olunurdu<ref>[http://ria.ru/analytics/20131115/977036405.html Четверть века без "Бурана"]</ref>.</br> Proqramın özünün başlanma tarixi var<ref>[http://www.buran.ru/htm/history.htm Краткая история создания многоразового орбитального корабля "Буран" (изделия 11Ф35)]</ref>: </br>

{{sitatın əvvəli}}[[1970]]-ci ildə Nikson dedi ki, [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] [[Speys Şattl]] proqramına başlayır. Bu milli proqram kimi təqdim edilmişdi, ildə 60 insanı göndərməyi hesablamışdılar, 4 belə gəmi duzəltmək nəzərdə tutulurdu; proqrama 5 milyard 150 milyon dollar pul xərcləməyi planlaşdırırdılar([[1971]]-ci ildə).</br> Shuttle yer orbitinə 29,5 ton yük apara bilirdi və 14,5 ton yükü orbitdən gətirə bilirdi. Bu ciddi məsələ idi və biz bunu araşdırmağa başladıq, nə məqsədlər üçün yaradılır. Bunlar hamısı qeyri-adi idi: birdəfəlik Amerika daşıyıcıları ilə orbitə qaldırılacaq yük 150 ton/il çatmırdı, amma bu proqramda 12 dəfə çox nəzərdə tutulurdu; orbitdən heç nə endirilmirdi amma burda 820 ton/il nəzərdə tutulurdu. Bu proqramın şüarı nəqliyyat xərcləri azaltmaq idi amma əsas hərbi məqsədlər üçün istifadə olunacaqdı. {{sitatın sonu|mənbə= Mərkəzi Maşınqayırma Elmi tədqiqat İnstitutunun direktoru '''Yuri Mazjorin'''}}

[[1 dekabr]] [[1988]]-ci ildə hərbi xəttlə [[Speys Şattl]]ın gizli startı oldu([[NASA]]ın kodifikasiya koduna görə uçuş nömrəsi STS-27)<ref>[http://www.astronaut.ru/bookcase/article/article33.htm?reload_coolmenus Таинственный полет «Атлантиса»]</ref>. [[2008]]-ci ildə bilindi ki, uçuş zamanı [[ABŞ]] milli hərbi-kosmik kəşfiyyat idarəsi və [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi]]nin əmri ilə orbitə muxtəlif hava şəraitinə uyğun olan Lacrosse 1 kosmik [[peyk]]ini buraxdilar. Radiolokasiyanın köməyi ilə radiodiapazonda şəkillər çəkirdi <ref>[http://www.globalsecurity.org/space/systems/lacrosse.htm LACROSSE / ONYX

Radar Imaging Reconnaissance Satellite]</ref><ref>[http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraftDisplay.do?id=1988-106B NSSDC/COSPAR ID: 1988-106B]</ref>.

Öz ilk və yeganə kosmik uçuşunu [[1988]]-ci ilin [[15 noyabr]]ında edib.