Cənd: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
kRedaktənin izahı yoxdur
Aqrikola (müzakirə | töhfələr)
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 3:
== Tarixi ==
 
Müasir [[Qazaxıstan]]da [[Kızılorda]] vilayəti bağlı Kazalinsk ([[Qazaxca]]: Қазалы; [[Rusca]]: Казалинск) şəhrinin yaxınlarında əskidən Oğuz ölkəsi içində [[Seyhun]] çayının sol yaxasında [[İslam]] sınırında bir uc ([[Qədim türkcə]]də: kənar, sınırsərhəd) şəhirdir və o çağda [[Aral dənizi]]nə sıxtez-sıxtez Cənd gölü də deyilirdi. [[Türkistan]]da [[Yengikənd|Yangikənt]]dən quş uçumu 140 kilometrəkilometr uzaqlıqda olub, xalqının çoxu müsəlmandı. Vaxtı ilə [[Oğuz Yabquluğu|Oğuz yabgusunun]] oturduğu şəhər, [[XIII əsr]]də başlayan [[Orta Asiyanın monqollar tərəfindən istilası|Monqol istilası]] sırasında [[monqollar]] digər Oğuzoğuz şəhərləri kimi şəhəri yağmalamış bir çox qərğınlarqırğınlar etmişdilər.
 
Biz sanırıq ki, Cənd və [[Sapran]] səyahətində [[Alp Arslan]] (ʿAdud ad-Daula Abu Shudschaʿ Muhammad bin Daud Chaghri)ı hədiyələrlə qarşılayan ([[1066]]) Cənd xanı Oğuzlardan və müstəqil bir hökmdardı.<ref>Barthold, W., Əl Ghuzz maddəsi və Husaynī, S.,Ahbār ad-Davlat as-Salcūkiyya, Nəcati Lügal yayımı, Ankara 1943, sayfa 28.</ref>
 
[[Mahmud Qaşqarlı]], [[Ceyhun|Sırdərya]] bölgəsini isə [[Türk dilləri|Türk dili]]nin ən əski və dəyərli sözlüklərindən [[Divânu Lügatit-Türk]]tə bulunan haritadaxəritədə ayrıca "Bilād al-Guzziyya" adı ilə qeyd etmiş və buraya altı şəhər işarəti qoymuşdur. Bunlardan yalnız "Cənd" şəhərinin adı yazılmış, xəritədə [[Ceyhun]] ilə [[Seyhun]] çaylarının arasında və [[Seyhun]] çayının sol yaxasında işarətləmişdirişarələnmişdir.
 
[[Səlcuq bəy|Səlcuq]] subaşının paytaxt (mərkəz) etdiyini bildiğimizbildiyimiz şəhərdir<ref>[[Hudud ul-alam min al-mashriq ila al-maghrib]], sayfa 122, 371.; Oməljan Pritsak, Dər Untərgang dəs Rəichəs dəs oguzischən Yabgu, Fuat Köprülü Armaganı, İstanbul 1953, sayfa 405.</ref>. Ənaz 10. yüzyıldan bəri [[Oğuz Yabquluğu|Oğuz yabgusunun]] qışlağı olan ərəbcə Al-Qarjat al-haditha<ref>[http://books.googlə.com/books?id=0qc3AAAAIAAJ&pg=PA182&lpg=PA182&dq=Dih-i+Nau&sourcə=bl&ots=4i77IfhXya&sig=ZSlHtJOP1WfuH8_BL79rHpH2vzg&hl=də&əi=9BdrSsuxLsWC_QbgsdiZCw&sa=X&oi=book_rəsult&ct=rəsult&rəsnum=4 Gəschichtə Mittəlasiəns, Karl Jəttmar]</ref> ([[Farsca]]: Dih-i Nau, türkcə adı [[Yengikənd]])dir.<ref>[[Hudud ul-alam min al-mashriq ila al-maghrib]], sayfa 22, 122, 306, 308, 312, 353, 371.</ref> Ayrıca, [[Orta Çağ]]ın sonunda [[Buxara]]da "Turk-i Djandi" adı altında bir ordugah (kışla)dan bahsədilmiştir<ref>O. M. Suharəva, quartər a community pozdnəfəodalno-go city Bukhara. M, Sciəncə, 1976, p. 91-92</ref>. Qaynaqlara görə, [[Orta Çağ]] boyunca al-Kariya al-Djadid adında bir yerləşim yeri varmış, bu demək olur ki yəni yerləşim yeri, Djanddan Türkmən köçmənləri tərəfindən qurulmuşdur<ref>[[I İsmayıl Samani|İsmayıl ibn Əhmad əs-Samani]], vol. 3, p. 319</ref>.
 
Oğuz şəhərləri haqqında araşdırma aparan Rusrus arxeoloqu [[Sergey Tolstov|Sergey Pavloviç Tolstov]]<ref>S.P. Tolstov, "Goroda Guzov", Soviətskaya Ətnografiya Moskova 1947, sayfa 56.</ref> [[Əl İdrisi|əl-İdrîsî]]nin batıda [[Aral dənizi]], şərqdə [[Daşkənd]] və şimali-qərbdə "[[Murqar dağları]]" (Murgajar-tav, Mughalzhar vəya Mugalzhar) arasındaki Oğuz bölgəsi haqqında bu bilgiləri verir:
 
"Oğuz şəhərləri çoxdur. (Bu şəhərlər) şimalda və şərqdə qarşı- qarşıya sıralanır. (Oğuzların) əlçatmaz-ərişilməz dağları və (bu dağlarda) müstahkəm kurganları vardır və bəyləri buralarda daldalanır, əşyaları ilə yeyəcəklərini mühafizə edərlər (Bu bəylər) bu elin qoruyucusudur."