Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 64:
Nəhəyat, [[Böyük Vətən müharibəsi]] illərində əvvəllər ləğv edilmiş bu İdarə müharibənin dəhşətlərinin dinin qüvvəsi ilə unudulmasını başa düşən bir qrup rəhbərin təklifilə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Həyətinin 1944-cü il 14 aprel tarixli 17 saylı qərarına əsasən 24 ildən sonra yenidən bərpa edilir.<ref name="Ağa Əlizadə"/> Bərpa edilən qurumun adı '''Zaqafqaziya Müsəlmanları Ruhani İdarəsi''' olur.<ref name="Ağa Əlizadə"/>
1944-cü il mayın 25-28-də Zaqafqaziya müsəlmanlarının I qurultayı keçirilir.<ref name="Ağa Əlizadə"/> Qurultayda [[Ağa Əlizadə]] ikinci dəfə Zaqafqaziya Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin sədri seçilir və ona yenidən Şeyxülislam dini rütbəsi verilir.<ref name="Ağa Əlizadə"/> O, idarənin tarixində seçilmiş ilk şexülislamdır, ona qədər şeyxülislamlar dövlət tərəfindən təyin edilirdilər. Bundan əlavə, 1944-cü ildən etibarən [[Cənubi Qafqaz]]da müsəlmanların dini təşkilatlanmasındakı dualizm aradan qalxır. Zaqafqaziya Müsəlmanları Ruhani İdarəsi vahid mərkəz olur və şiə məzhəbinin lideri olan şeyxülislam tərəfindən idarə olunur, müfti İdarə sədrinin birinci müavini sayılır və sünni məzhəbinə aid müsəlmanların şəriətlə bağlı məsələlərini tənzim edir.<ref name="Dinlərin tarixi"/> Həmin qurultayda Ruhani İdarəsinin Nizamnaməsi təsdiq edilmiş, rəhbərliyi (şexülislamla yanaşı müfti və ruhani idarəsinin üzvləri – qazılar) seçilmişdir.<ref>SSRİ Nazirlər Soveti yanında Dini İşlər Şurasının Azərbaycan Respublikası üzrə Müvəkkilinin arxivi. "Təzəpir" məscidinin işi, s. 18.</ref><ref name="Əhədov-77">[[Abdulla Əhədov]]. "Azərbaycanda din və dini təsisatlar". [[Bakı]], [[Azərnəşr|Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı]], 1991, səh. 77. {{az}}</ref> Həmçinin, həmin dövrdə Zaqafqaziya respublikalarındakı müsəlmanların dini qurumlarının yenidən qeydə alınması keçirilmişdir.<ref name="Əhədov-77"/>
Şexülislam [[Ağa Əlizadə]] [[1944-cü il]] [[1 iyun|iyunun 1-də]] [[Bakı]]dakı [[Təzəpir məscidi|"Təzəpir" məscidində]] etdiyi ilk moizəsində dindarları Sovet hökumətinə hörmət etməyə, dövlətin bütün qanunlarına riayət etməyə və beləliklə də "dini mühafizə etməyə" çağırmışdır.<ref>SSRİ Nazirlər Soveti yanında Dini İşlər Şurasının Azərbaycan Respublikası üzrə Müvəkkilinin arxivi. "Təzəpir" məscidinin işi, s. 3.</ref><ref name="Əhədov-77"/>
===Müstəqillik dövründə===
|