Əsgəran qalası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 53:
Qalanın tikilmə tarixindən söz açan erməni müəllif onun [[1778]]-[[1779]]-cu illərdə müdafiə məqsədilə tikildiyini bildirsə də, qalanın kimin tərəfdən inşa olunduğunu qeyd etməyi lüzum görmür. Qeyd etmək lazımdır ki, müəllif qalanın tikilmə tarixini də yanlış göstərir. Əsgəran qalasının tikilmə tarixi və onu tikdirənin adı müxtəlif mənbələrdə müxtəlif cür yazılmışdır. Bir qisim tarixçi qalanın tikilməsini [[Mehrəli xan Qarabağlı]]ın, digər qisim isə [[İbrahimxəlil xan]]ın adı ilə bağlayır. Eyni zamanda tikilmə tarixi də müxtəlif cür verilir. Rzaqulu bəy Mirzə Camal oğlunun "Pənah xan və Ibrahim xanın [[Qarabağ]]da hakimiyyətləri və o zamanın hadisələri" əsərində müəllif qeyd edir: '''''"Mərhum İbrahim xanın yadigarlarından üçüncüsü hər iki Əsgəran qalasıdır. Bu qalaları hicri 1203, miladi [[1786]]-cı ildə tikdirmişdir.''''' (Əslində Əsgəran qalaları [[1783]]-[[1784]]-cü illərdə tikilmişdir - qeyd [[Nazim Axundov]]dandır.)<ref>http://az.sciencegraph.net/wiki/%C6%8Fsg%C9%99ran_qalas%C4%B1</ref>. Bu qalalar [[Şuşa qalası]]nın üç ağaclığında, Qarqar çayının keçidi olan iki dağın arasında yerləşmişdir. [[Şirvan]], [[Şəki]] və [[Dağıstan]] vilayətləri əhalisi mərhum [[Pənahəli xan Qarabağlı]] ilə düşmən olduqlarından ehtiyat üçün böyük oğlu Ibrahim xana vəsiyyət etmişdi ki, əgər fürsət tapmasam, sən bu iki Əsgəran dağının arasında iki qala tikdir ki, düşmən gələn zaman piyada qoşunlarımız bu qalalarda olsunlar. Oradan [[Şuşa qalası]]na 8 verstə qədər məsafə vardır. Düşmən oradan keçib qalaya gələ bilməz.
Belə ki, bu qalaların ətrafı möhkəm dağlar, meşələr, daşlar, qayalar və böyük səhralardır. Düşmənçilik zamanı elat xalqı və başqaları orada sığınacaq edərlər. Qalalarda tüfəngçilər qoyarlarsa düşmən oradan keçib, zülm və talan etmək fıkri ilə əlini uzadıb xalqın mal-qarasını qarət və talan edə bilməz. Mərhum Ibrahim xan həmən vəsiyyətə görə hər iki qalanı birini Şərq, o birini isə Qərb tərəfdə daş və əhənglə tikdirib, möhkəm bürc və barı çəkdirdi".
[[Şəkil:eskeran qalasi 3.jpg|thumb|right|320px|Qalanın bürclərindən biri]]
Göründüyü kimi qalanın müəllifi və tikilmə tarixi nisbətən mübahisəli olsa da çox güman ki, qalanın inşasının əsası [[Mehrəli xan Qarabağlı]] tərəfindən qoyulmuş, İbrahim xan tərəfindən isə davam etdirilərək başa çatdırılmışdır. Qalanı tikdirənin adını çəkməməsi məlumdur ki, erməni müəllifinin maraqlarından kənardır. Şaqen Mkrtçyan qalanı siyasi təbliğat üçün istifadə etməyi də unutmur: "1805-ci ilin iyununda 40 minlik İran ordusu onlarla erməni kənd və monastırlarını qarət edib, yandıraraq [[Şuşa qalası]]nı ələ keçirmək və orada yerləşən rus qarnizonunu məhv etmək məqsədilə [[Qarqar dərəsi]]nə soxuldular. [[Şuşa]]ya köməyə gələn mayor Karyaginin 400 nəfərlik dəstəsi [[Əsgəran]] yaxınlığında Xramort kəndi ərazisində mühasirəyə düşdü. Rus ordusunu qaçılmaz ölümdən qurtarması üçün başda məliklər Vani və Akop Yüzbaşı Atabəyyanlarj olmaqla [[Qarabağ]] könüllüləri həyatlarını təhlükə altına ataraq rus döyüşçülərini mühasirədən çıxartdılar. Kusapat və Moxrataıl əhalisi isə öz qida ehtiyyatlarını rus əsgərləri ilə bölərək onları aclıqdan xilas etdi".
|