Kirmanşah sülh müqaviləsi: Redaktələr arasındakı fərq

XVIII əsrin 30-cu illərində Azərbaycanda[[Azərbaycan]]da siyasi vəziyyət kəskin şəkildə dəyişmişdir. Ölkə ərazisi [[Osmanlı]] və [[Səfəvi]] imperiyaları arasında gedən qanlı mübarizə meydanına çevrilmişdir. Ərazisinin bir hissəsi əfqan tayfaları, digər bir hissəsi (Xəzəryanı vilayətlər) [[Rusiya]] tərəfindən işğal edilmiş [[Səfəvi]] dövlətinin [[qərb]] hissəsini [[Osmanlılar]] zəbt etdikdən sonra onun bir dövlət kimi varlığı üçün ciddi bir təhlükə yaranmışdır.

Şah [[II Təhmasib]] ([[1722]]-[[1732]]) və yerli feodallar[[feodal]]lar dövlətin taleyi haqqında düşünməli oldular. Düşmənlərə qarşı mübarizədə yeganə çıxış yolu qüvvvələrin birləşdirilməsi idi. Bu mühüm vəzifəni Əfşar tayfasından olan Nadir xan öz üzərinə götürmüşdür. [[1730]]-cu ildə o, əfqanları[[əfqanlar]]ı ölkədən qovaraq Heratı[[Herat]]ı ələ keçirdi. Bu qələbə Nadirin nüfuzunu xeyli artırdı.

[[Nadir xan]] [[1730]]-cu ildə [[Osmanlı imperiyasınaimperiyası]]na qarşı müharibəyə[[müharibə]]yə başladı. O zaman Osmanlılarla[[Osmanlılar]]la düşmən münasibətdə olan [[Rusiya]] bu müharibədə Səfəfilərin[[Səfəvi]]lərin qalib gəlməsində maraqlı idi. Belə bir əlverişli şəraitdə [[II Təhmasib]] Osmanlılardan[[Osmanlılar]]dan işğal edilmiş [[Səfəvi]] torpaqlarının geri qaytarılmasını tələb etdi. Lakin Osmanlıların[[Osmanlılar]]ın rədd cavabı bu iki dövlət arasında müharibəyə səbəb oldu. [[Azərbaycan]] ərazisi yenidən müharibə meydanına çevrildi. Nadir xan [[Osmanlı]] qoşunu üzərində ilk böyük qələbəsini Marağada[[Marağa]]da qazandı. [[1730]]-cu ilin sentyabrında Ərdəbili[[Ərdəbil]]i, daha sonra Təbrizi[[Təbriz]]i Osmanlılardan[[Osmanlılar]]dan azad etdi. [[1730 ]]-cu ilin sentyabrında [[Osmanlı]] imperiyasında baş vermiş [[Patron XəlilinXəlil]]in üsyanı[[üsyan]]ı nəticəsində I Süleyman Mehmet ([[1730]]-[[1754]]) hakimiyyətə gəldi. [[Osmanlı]] hakim dairələrinin başlarının ölkənin daxili işlərinə qarışmasından məharətlə istifadə edən Nadir xan Azərbaycanın[[Azərbaycan]]ın digər ərazilərində olan türklərdən[[türklər]]dən bu yerləri tərk etmələrini tələb etdi. Lakin İrəvana[[İrəvan]]a qarşı yürüşə hazırlaşarkən Xorasanda[[Xorasan]]da üsyanın baş verməsi xəbəri onu təcili qayıtmağa məcbur etdi. [[II Təhmasib]] öz nüfuzunu qaldırmaq məqsədilə NadirinNadir xanın qayıtmasını gözləmədən [[1731]]-ci ildə Naxçıvanı[[Naxçıvan]]ı və İrəvanı[[İrəvan]]ı Osmanlılardan[[Osmanlılar]]dan geri almaq üçün hərbi əməliyyatlara başladı. Onun qoşunu Üçkilsə (Üçmüədzin) yaxınlığında müvəffəqiyyət qazansa da, [[İrəvan]] istiqamətində ağır məğlubiyyətə uğradı. Bu məğlubiyyətdən sonra [[II təhmasibinTəhmasib]]in qoşunu xeyli zəiflədi. [[Osmanlı]] komandanlığı yaranmış fürsətdən istifadə edərək, itirilmiş əraziləri qaytarmaq qərarına gəldi. [[1731]]-ci ilin aprelində Qazıqumuqlu Surxay xan da Şirvandan[[Şirvan]]dan öz dəstəsilə Təbrizə[[Təbriz]]ə tərəf yeridi və Gəncədən[[Gəncə]]dən göndərilən [[Osmanlı]] qoşunu ilə birləşdi. [[Osmanlılar]] əvvəlcə Urmiyanı[[Urmiya]]nı, oktyabrın ortalarında Təbrizi[[Təbriz]]i, daha sonra Ərdəbili[[Ərdəbil]]i ələ keçirdilər. [[Həmədan]] yaxınlığındakı döyüşdən sonra [[Osmanlı]] qoşunları üçün İsfahana[[İsfahan]]a yol açılmış oldu. Lakin [[Səfəvi]] imperiyasının paytaxtını ələ keçirmək üçün kifayət qədər qüvvüə olmadığından [[Osmanlılar]] tutduqları ərazilərlə kifayətləndilər.

Nadir xan tərəfindən geri alınan torpaqların da itirilməsindən qorxuya düşən [[II Təhmasib]] Osmanlılara]]Osmanlılar]]a sülh təklif etdi və Osmanlı komandanlığının düşərgəsinə nümayəndə göndərdi. Sülh müqaviləsininmüqaviləsininin imzalanmasındamzalanmasında [[Osmanlı]] dövləti də maraqlı idi. İsfahandan[[İsfahan]]dan xeyli uzaqda olan Nadir xan buna etiraz etsə də, [[1732]]-ci il [[16 yanvardayanvar]]da Kirmanşahda[[Kirmanşah]]da Səfəvilərlə[[Səfəvi]]lərlə [[Osmanlılar]] arasında sülh müqaviləsi imzalandı. Müqavilənin şərtlərinə əsasən, [[İrəvan]], [[Naxçıvan]], [[Gəncə]], [[Şamaxı]] və [[Şirvan]] bölgələri Osmanlılara[[Osmanlılar]]a verildi, [[Osmanlı]] dövləti [[Həmədan]], [[Kirmanşah]], [[Ərdəbil]] və Təbrizi[[Təbriz]]i Səfəvilərə[[Səfəvi]]lərə qaytarmağa razılıq verdi. [[Araz çayı]] bu dövlətlər arasında sərhəd olmalı idi.