11:46, 5 noyabr 2014 tarixindəki versiya redaktə NKOzi (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər 15.898 redaktə k vikiləşdirmə ← Əvvəlki redaktə		11:50, 5 noyabr 2014 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Cekli829 (müzakirə \| töhfələr) Təcrübəli istifadəçilər 175.988 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 1: {{Mənbə azlığı}} {{Yazıçı \|Şəkil = Məhəmməd Əsəd bəy.jpg Sətir 13 ⟶ 12: \|Vəfat yeri = {{ITA}}, [[Pozitano]] \|Vəfat səbəbi = \|Sayt = [http://www.essadbey.de https://az.wikipedia.org/wiki/M%C9%99h%C9%99mm%C9%99d_%C6%8Fs%C9%99d_b%C9%99y] }} '''~~Lev~~Məhəmməd ~~Nussimbaum (~~Əsəd bəy) və ya '''Lev Nussimbaum''' – yəhudi jurnalist və yazıçı idi. O, [[Kiyev]]də<ref>Abbas Abdulla, "Tədqiqat: Nussimbaum Kiyevdə yaşayan yəhudidir". Ədəbiyyat Qəzeti, Nö. 48:3643 (Bakı: 19 Dekabr, 2008), səh.6. [http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai152_folder/152_pdf/152_pdf_azeri/ai_152_index_az.pdf "Əlinin və Nino romanının müəllifliyinə dair tez-tez soruşulan suallar"], FAQ Nö. 54: Həqiqətənmi Lev Nussimbaum (Əsəd bəy) Bakıda doğulmuşdur"? [http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai152_folder/152_index_az.html Azərbaycan İnternəşnl jurnalı, cild. 15:24] (2011), səh. 65 və səhifə 109-da 119-cu Qeyd.</ref> dünyaya gəlmiş, lakin 14 yaşınadək, 1920-ci ildə bolşeviklərdən qaçmazdan əvvəl uşaqlığını [[Bakı]]da keçirmişdi. O, Qafqaz<ref>Şərqdə neft və qan (1929), Qafqazın on iki sirri (1930) və Qafqaz (1931).</ref>, Rusiya İmperiyası<ref>OGPU (1932), II Nikolay (1935).</ref>, Bolşevik İnqilabının<ref>Stalin (1931), OGPU (1932), Rusiya yol ayrıcında (1933), Lenin (1935), Bolşevizmin sonu (1936).</ref> yenicə kəşf etdiyi neft<ref>Şərqdə neft və qan (1929), Maye qızıl (1933), Sevgi və neft (1934), Allahu Əkbər (İbn Səid haqqında 1936).</ref> və islam<ref>Məhəmməd (1932), Allahu Əkbər (İslamın və İbn Səidin yüksəlişi, 1936).</ref> haqqında yazmaqla Avropa ədəbi dünyasında özünə taxça yaratmışdı. Bu mövzular Qərb sakinlərinə çox az tanış idi. O, əsərlərini [[alman]] dilində Əsəd Bəy adı altında yazırdı. Mövzuya yaxından bələd olan tarixçilər və ədəbi tənqidçilər Əsəd Bəyi etibarlı mənbə<ref>Fakt, yoxsa uydurma? Əsəd bəyin müasirləri nə deyirdi", Azərbaycan İnternəşnl jurnalı, cild 15:2-4, səh. 166-177.</ref> kimi nüfuzdan saldılar{{Neytrallıq}}. Bu gün Əsəd Bəyin yazmaq üçün seçdiyi mövzuların hələ də kritik olmasına baxmayaraq, tarixçilər bu təxəllüs altında nəşr olunmuş kitabları etibarsız hesab edir və nadir hallarda ona istinad edirlər{{Neytrallıq}}. Bundan başqa Əsəd Bəyin ədəbi məhsuldar olması və sonralar məşhur olan əlyazmaları saxtalaşdıraraq onları öz adı altında satışa buraxması{{Neytrallıq}} və broker kimi fəaliyyət göstərməsi bu kitabların müəllifliyini sual altına qoyurdu<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai152_folder/152_pdf/152_pdf_azeri/ai_152_index_az.pdf "Əsəd bəy çoxmu məhsuldardı?] Həqiqətənmi, o 8 il ərzində 16 kitab yaza bilmişdir?" Azərbaycan İnternəşnl jurnalı, cild 15:2-4, səh. 162-163.</ref>. O çox məhsuldar olduğuna görə<ref>Ədəbi agent Verner Şendel (1891-1961) yazışmalarda Əsəd bəyi bu qədər məhsuldar deyil, bir az ləng olmağa çağırır. 1934-cü il 8 may, Prof. Gerhard Höpp, "Muhamməd Əsəd Bəy: Nur Orient Für Europäer?" Asien Afrika Lateinamerika, cild 25:1 (1997), səh. 86, qeyd 120.</ref>, ədəbi agenti Verner Şendell ona sürətini azaltması və kitablar arasında fasilə verməsi üçün xəbərdarlıq etmişdi. Məhz həmin ildə polyak dilində iki romandan<ref>"Sevgi və neft" və "Manuela".</ref> savayı, alman dilində heç bir kitab nəşr edilməmişdi. Sətir 24 ⟶ 23: == Həyatı == Kiyev sinaqoqu və Kiyev Dövlət Arxivindəki sənədlərin Lev Nussimbaumun Kiyevdə doğulduğunu göstərməsinə baxmayaraq,<ref>Kiyev Mərkəzi Tarix Arxivi: 2008-ci il 4 noyabr tarixli Kiyev Arxivinin rəhbəri L.Y. Demçenko imzası ilə azərbaycanlı filololoq Abdulla Acaloğluya göndərilən rəsmi sənədə müvafiq olaraq, fond 1164, siyahı 1, qovluq 473, səh. 635 və məqaləyə istinad edir: "Arxivlər: Fırıldağa bir bax! Vakkanın Əsəd Bəy haqda sensasiyalı bioqrafiyası" Azərbaycan İnternəşnl jurnalı, cild 15:2-4, səh.146-149.</ref> onun sözlərinə görə o, 1905-ci ilin oktyabr ayında qatarda<ref>Die literarische Weltdə (Berlin, 5/1929, Nö. 48, səh. 5) nəşr edilən avtobioqrafik məqalədə Əsəd Bəy iddia edirdi ki, alman polisi onun doğuşunu Kiyevə kimi izləyəndən sonra o qatarda anadan olmuşdu. Həmin vaxtda isə o artıq iki kitabın müəllifi idi. (Şərqdə neft və qan, Qafqazın on iki sirri) Onun naşirləri bu kitabların əslən bakılı olan bir şəxs tərəfindən yazıldığı fikrini irəli sürürdülər. Beləliklə də, Die literarische Weltdə Əsəd Bəyin `qatarda doğuşuna` dair dəqiq verilməyən təsvir onun tezliklə Bakı doğumlu iddiası üçün hiyləgərcəsinə örtük rolunu oynadı. Bu iddia onun yazdıqlarına inam qazandırmış və kitablarını daha gəlirli etmişdi. Bu Nussimbaumun (Əsəd Bəy) tipik bir təcrübəsi idi. O daima yazdığı əsərlərin şəxsiyyətlərində və mövzularında milli eynilik haqqında iddialar irəli sürürdü. Stalin haqqında yazanda gürcü, II Nikolay haqqında yazanda isə özünü rus kimi qələmə verirdi. Fars aləmində boşanma məsələlərinə gəldikdə isə fars, Məhəmməd bioqrafiyasını yazanda isə müsəlman olduğunu iddia edirdi. Oxucuların cəfəngiyyat olsa da onun bütün yazdıqlarını həqiqət hesab etməsi üçün bütün bu cəhdlər nəzərə alınmışdı. Bax Betti Bleyer Nö.4, Əsəd bəyin Əli və Nino romanının əsl müəllifliyi ilə bağlı çoxlu eynilik. Onun əsl müəllif olmadığını göstərən yeddi səbəb", Azərbaycan İnternəşnl jurnalı, cild 15:2-4, səh. 186-190.</ref> dünyaya gəlmişdi. Onun doğum tarixi Kiyevin sinaqoqu ərazisində qeydə alınmışdır. Atası Abraam Leybusoviç Nussimbaum yəhudi idi və [[Gürcüstan]], [[Tiflis]] vətəndaşı idi. O, 1875-ci ildə anadan olmuş, sonralar Bakıya miqrasiya etmiş və neft sənayesinə sərmayə qoymuşdu.<ref>1914-cu ildə A.L Nussimbaum və Binəqədi Neft Kəməri Şirkəti 131,500 rubla Nobel qardaşlarının Neft Şirkətinə satılmışdı. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Tarix Arxivi, Fond 392, siyahı 1, qovluq 199, səh.1.</ref> Anası Basya Davidovna Nussimbaum, nigah haqqında şəhadətnaməsinə<ref>Evlilik Şəhadətnaməsi (1904-cu il 26 oktyabr), Gürcüstanın Mərkəzi Tarix Arxivi, Nö.675, səh.10 Nussimbaumun valideynlərinin evliliyi Tiflisdə Sinaqoqudə qeydiyyatdan keçmişdir.</ref> əsasən Belarusiyadan gəlmə yəhudi idi. Lev hələ 5 yaşında ikən onun anası 16 fevral 1911-ci ildə zəhər içməklə özünə sui-qəsd etmişdi.<ref>Azərbaycan Respublikasının Dövlət Tarix Arxivi, Fond 1044, siyahı 1, qovluq 571, səh.4</ref> Göründüyü kimi sol partiya siyasətin<ref name="lazare">{{cite web \|url= http://www.thenation.com/doc/20050328/lazare \|author= Lazare, Daniel \|title= Jews Without Borders \|accessdate= March 28, 2005 \|work=[[The Nation]]}}. Həm Lazare, həm də Ris Lev Nussimbaumun avtobioqrafiyası üçün ilkin deyil, məhz ikinci dərəcəli mənbə hesab olunurdu.</ref> tutmuş və ola bilsin ki, kommunist hərəkatına cəlb edilmişdi. Sonralar atası onun qayğısına qalması üçün milliyyətcə alman olan Alis Şulteni dayə olaraq tutmuşdu.<ref>Alis Şulte: " Əsəd Bəyin avtobioqrafiyası" nəşr olunmamış "tərcümeyi-hal" İsveçrədə Surixdə Raşer Arxivi.</ref> Sətir 37 ⟶ 36: 1930-cu illərin əvvələrində Əsəd Bəy əsasən müasir tarix və siyasi məsələlər haqqında yazaraq [[Qərbi Avropa]] üzrə məşhur müəllifə çevrilmişdir.<ref name="lazare">{{cite web \|url= http://www.thenation.com/doc/20050328/lazare \|author= Lazare, Daniel \|title= Jews Without Borders \|accessdate= March 28, 2005 \|work=[[The Nation]]}} Həm Lazare, həm də Ris Lev Nussimbaumun avtobioqrafiyası üçün ilkin deyil, məhz ikinci dərəcəli mənbə hesab olunurdu.</ref> Əsəd Bəy siyasi mövqeyinə görə [[monarxiya]]<ref>Əsəd Bəy Die literarische Welt, Berlin, cild. 7:5 (1931,30 yanvar), səh. 3-4-də nəşr edilən "Həyatımın hekayəsi" (Die Gelchichte Meines Lebens) adlı məqaləsində özünün monarxist olmasına görə öyünür. Bu da Rus Çarı II Nikolasaya dərin hiddət hissi ifadə edən Əli və Nino əsərinin əsas mövzusuna ziddir. Əsəd Bəy həmçinin də II Nikolas (1935) haqqında rəğbətli "tərcüməyi-hal" da yazmışdır.</ref> tərəfdarı idi. O, 1931-ci ildə bolşevizm əleyhinə alman-rus liqasına qoşulmuşdu. Onun iştirakçıları, Daniel Lazarenin qeyd etdiyi kimi, "ya nasistdirlər ya da tezliklə olacaqlar". O, həmçinin Almaniyanın Hohenzollern sülaləsinin bərpasını müdafiə etmiş sosial monarxist partiyasına üzv oldu. Onun həmçinin Aleksandr Kazembekin başçılıq etdiyi Rusiya gənclər hərəkatının faşistlərilə əlaqələri vardı. Sətir 47: == Biblioqrafiya == === ~~'''''~~"Əsəd Bəy''" təxəllüsü altında nəşr edilən kitablar~~'''~~ === * ''Şərqdə neft və qan'' (1929; İngiltərədə Aran Press nəşriyyatının təkrar nəşri, 1997; Almaniyada Maurerin təkrar nəşri, 2008, ISBN 978-3-929345-36-0) * ''Qafqazın on iki sirri'' (1930; Almaniyada Maurerin təkrar nəşri, 2008, ISBN 978-3-929345-37-7) Sətir 66 ⟶ 65: * ''Bolşevizmin sonu'' (1936), italyan dilində Giustizia Rossa kimi qələmə alınıb, (ingilis dilinə tərcümə olunmayıb) === ''"Qurban Səid''" təxəllüsü altında nəşr edilən kitablar === Əsəd Bəyin rolu ''"Əli və Nino''" və ''"Qızıl buynuzdan olan qız''" kimi romanlarda daha çox müzakirə edilir. Faktlara əsaslandırılmış sübutlar göstərir ki, əlyazmalar ona ötürülmüş, o isə daha sonradan bu əsərlərə əlavələr edərək onları cilalamışdır. Baxın [http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai152_folder/152_index_eng.html Azərbaycan İnternəşnl jurnalına, cild 15:2-4 (2011)], 364 səh. Azərbaycan və ingilis dilində variantları mövcuddur.▼ ▲Əsəd Bəyin rolu ''Əli və Nino'' və ''Qızıl buynuzdan olan qız'' kimi romanlarda daha çox müzakirə edilir. Faktlara əsaslandırılmış sübutlar göstərir ki, əlyazmalar ona ötürülmüş, o isə daha sonradan bu əsərlərə əlavələr edərək onları cilalamışdır. Baxın [http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai152_folder/152_index_eng.html Azərbaycan İnternəşnl jurnalına, cild 15:2-4 (2011)], 364 səh. Azərbaycan və ingilis dilində variantları mövcuddur. * ''Əli və Nino: Sevgi hekayəsi'' (1937, Anchor nəşriyyatının təkrar nəşri, 2000, ISBN 0-385-72040-8) Sətir 74 ⟶ 72: * ''Sevgidən bixəbər olan kişi'' (nəşr olunmayıb, lakin Annemariya Selinkonun ''Mən çirkin bir qız idim'' romanında adı çəkilib, Vyana: Kirşner, 1937).<ref>Prof. Uilfred Fuhrmana görə "Şərqin vəhşi fantaziyaları, patoloji təkəbbürlük və lovğalıq həmçinin də qətlin və böhtanın qarışığı" (ESSADBEY.de) Azərbaycan İnternəşnl cild 15:2-4, səh. 345. </ref> == ~~Istinadlar~~Şəkillər == <gallery heights="90px" perrow=6 >▼ <references/>▼ Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy.gif\|M.Əsəd bəy cavan yaşlarında▼ Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy 06.jpg\|M. Əsəd bəy gənclik illərində▼ Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy 02.jpg\|M.Əsəd bəy müasir türk geyimində▼ Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy 01.jpg\|M.Əsəd bəy azərbaycanlı-qafqazlı geyimində▼ Şəkil:Nussimbaum.jpg\|M.Əsəd bəy şərqli geyimində▼ Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy 04.jpg\|M.Əsəd bəyin yaşlı vaxtları▼ Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy.jpg\|M.Əsəd bəyin ömrünün son illəri▼ Şəkil:Qebir_4.jpg\|M.Əsəd bəyin Pozitano qəbiristanlığındakı məzarı▼ Şəkil:Essad Bey Berlin Fasanenstrasse 72.jpg\|M.Əsəd bəyin Almaniyada yaşadığı evə vurulmuş barelyef▼ Şəkil:El_yazma.JPG\|M.Əsəd bəyin əlyazması▼ </gallery>▼ == Mənbələr == Sətir 89 ⟶ 98: * Tom Ris, ''"Şərqşünas: Təhlükəli və qəribə həyatın sirlərinin çözülməsi"'', Rəndom Haus, 2005, ISBN 1-4000-6265-9 [http://www.theorientalist.info/ kitabın tanınması üçün vebsaytın yayımlanması]. == ~~Şəkillər~~İstinadlar == ▲<references/> ▲<gallery heights="90px" perrow=6 > ▲Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy.gif\|M.Əsəd bəy cavan yaşlarında ▲Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy 06.jpg\|M. Əsəd bəy gənclik illərində ▲Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy 02.jpg\|M.Əsəd bəy müasir türk geyimində ▲Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy 01.jpg\|M.Əsəd bəy azərbaycanlı-qafqazlı geyimində ▲Şəkil:Nussimbaum.jpg\|M.Əsəd bəy şərqli geyimində ▲Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy 04.jpg\|M.Əsəd bəyin yaşlı vaxtları ▲Şəkil:Məhəmməd Əsəd bəy.jpg\|M.Əsəd bəyin ömrünün son illəri ▲Şəkil:Qebir_4.jpg\|M.Əsəd bəyin Pozitano qəbiristanlığındakı məzarı ▲Şəkil:Essad Bey Berlin Fasanenstrasse 72.jpg\|M.Əsəd bəyin Almaniyada yaşadığı evə vurulmuş barelyef ▲Şəkil:El_yazma.JPG\|M.Əsəd bəyin əlyazması ▲</gallery> == Xarici keçidlər == * [http://kulis.az/xeber__“Əli_və_Nino”nu__3521.html] Seyid Ramin "Qurban Səidin gizli qalmış ömrü" [http://bizimasr.media-az.com/arxiv_2002/oktyabr/232/meden.html Qurban Səid haqqında məqalə] [http://ahiska.iatp.az/ahiska/m002.htm Qurban Səid kimdir?]

Məhəmməd Əsəd bəy: Redaktələr arasındakı fərq