|
Tarix boyunca tümmövcud mədəniyyətlərdəolan olduğubütün kimimədəniyyətlərdə insan həyatınıhəyatına və yerleşiminiməskunlaşmasına belirleyicitəsir öğelerindenedən birisiən vacib amillərdən biri [[duz]] isə, digəri dəisə [[su]] olmuşdur.
Günümüzdən ətibarənTəxminən 2500 il qədərbundan əvvəl [[Uyğuruyğur Türkləritürkləri]] Şərqi Türkistan'ınTürküstanın Turfan bölgəsində '"kariz'" denenadlanan yer altıyeraltı su kanalları yapmışdırqazmışlar. Bu yer altı su kanalarınınkanalların uzunluğu 5000 kmyikilometrə bulmaktadırçatırdı. BuOnların karizlərinbəzilərindən birhətta kısmı günümüzdəindi də işlətiləbilməktədiristifadə olunur. Yatay yer altı kanalı olan karizlər ilə minlərcə ildir çöl ortasında oluşdurulan tarım alanları sızıntı və buharlaşma olmadan yer çəkimi gücü ilə çalışan bir sistemle sulanmışdır. [[Orta Asiya]]da "kariz" olarakadlanan adlandırılanbu yapıyakanallara Anadoluda da rastlanmaktadırrast gəlinir. AnadoludaAnadoludakı bilinənbu karizyeraltı su kanalları yapılaraəsasən [[Qaziantep]], [[Şanlıurfa]], [[Van]] və, [[İskilip]] şəhərlərində raslanılmışdırqazılmışdır və bunlar daonlardan günümüzdə haladə istifadə kullanılmaktadırlarolunur. Anadoluda karizbu yerinəkanallara kehriz"kəhriz" və bənzəriya buna yörəsəlbənzər isimləradlar kullanılmışdırverilmişdir.
Türkiyədə su-meleorasiya xidmətləri,sisteminə [[Selçuklular|Selçuklulardansəlcuqlar]] dövründən [[Türkiyə Respublikası|cumhuriyetcümhuriyyət]] dönəminəqurulana qədər [[vakıflar]]vəqflər vasitəsilə eliylənəzarət yürütülmüşdüredilmişdir. [[1926]]-cı il [[10may May]]ayının tarixli10-da [[Rəsmi GəzetQəzet]]dedə çıxan 831 sayılısaylı '"Sular Qanunu'" iləqəbul olunandan sonra bütün subu vakıflarıvəqflər mal varlıklarımülkiyyətləri ilə bərabərbirlikdə [[bələdiyyə|bələdiyələrə]]lərin tabeçiliyinə dövrədilmişdirverilmişdir.
===Anadolu türk şəhərsalmasında su təsisatları===
:'''Hamamlar''': Anadoluda hamam kimi dəyərləndirilən ən qədim tikintinin qalıqları Boğazköydə Tapınak V-də aparılan qazıntılar zamanı aşkarlanmışdır. Bu tikilinin yuyunma otağı olduğu müəyyənləşdirilmişdir.
===Anadolu Türk Şəhərciliyində Su Yapıları===
:'''Hamamlar''': Anadolu'da hamam olarak nitelenebilecek en eski yapı kalıntısı Boğazköy'de Tapınak V'de kazılar sırasında bulunan yapı sisteme göre yıkanma odası olarak nitelenmiştir.
:Şadırvanlar:
:Çeşmələr:
:Səbillər:
:Sebiller:
:Quyular:
:Yunaklar:
:Sarnıçlar:
===Osmanlı Dövrüdövrünun Susu Ölçüləriölçüləri və Susu Tesisi Terimleritəsisatları===
Osmanlı devrindendövründən bu yana kaynakqrunt sularının (tatlışirin su : mâai lezizləziz) çeşmelere dağıtımındaçeşmələrə gelenekselpaylanılmasında olarakişlədilən kullanılanxüsusi ölçü sistemi vardırvar:
{| border=1 cellpadding=3 style="border-collapse: collapse;"
|- bgcolor="#ccccff"
| '''Ölçü BirimiVahidi'''
| '''AçıklamaAçıqlama'''
|-
| 1 Lülə
| 2 yarım lülelülə, saniyedesaniyədə 600cm³ su ölçümündə ana birimdir. 26 mm çapındaki bir borudan akan su oranı 36lt/dk.
|-
| 1 Yarımçıq lülə
|- bgcolor="#ccccff"
| '''Sistem'''
| '''AçıklamaAçıqlama'''
|-
| Künk
|
|-
| KehrizKəhriz
|
|-
{{kültür-taslak}}
[[Kateqoriya:Mədəniyyət]]
[[Kateqoriya:Türk tarixi]]
[[tr:Türklerde su kültürü]]
| 