Mif: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 3:
'''Mif''' ([[Qədim Yunan dili]]. ''μῦθος'' — dastan, ənənə)<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_philosophy/733/%D0%9C%D0%98%D0%A4 Философская энциклопедия - МИФ]</ref> — təbiət hadisələrinin, kortəbii qüvvələrin, səma cisimlərinin insanların xəyalında, təsəvvür və düşüncələrində müəyyən bir şəkilə salınması, gah insanlara, gah da tanrılara bənzər təsvir olunmasıdır. Mif şifahi xalq ədəbiyyatının ən qədim janrlarından biri hesab olunur. Bu janrı ibtidai insanların ibtidai təsəvvür və anlayışları yaratmışdır.<ref name="">Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Abbas Hacşyev.Bakı.1996.s.270.</ref>
== Xüsusiyyətləri ==
Miflər daha çox bəşəriyyətin "uşaqlıq dövründə" yaranmışdır. Mif inkişaf etmiş, mərhələlər keşmiş, ən əski fəlsəfənin predmeti onunla şərtlənmişdir. Bədii yaradıcılıqda mif motivlərdən tez- tez istifadə olunmuşdur.
A.F.Losev mifoloji düşüncənin aşağıdakı başlıca xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirmişdir: «Mif — ümumi ideya ilə ən adi hissi obrazın birbaşa maddi eyniyyətidir. Mücərrəd təfəkkürün yalnız gerçəkliyi əks etdirən hər cür düzümü — mifologiya üçün bütün hissi keyfiyyətləri ilə, canlı varlıqlar, yaxud cansız əşyalar şəklində, gerçəkliyin özüdür ».<ref>А. Ф. Лосев. Мифология - Философская энциклопедия. III.M., 1964.c.458.</ref>
Demək olar ki, bütün xalqların mifləri tipoloji baxımdan eyni silsilələrin mövcudluğu ilə səciyyələnir:
# Kosmoqonik (kosmolojo) miflər.
# Entoqonik miflər.
# Təqvim mifləri.
Hər hansı bir mifoloji sistemə daxil olan bütün sujetlər, inanışlar, tapınışlar (kult), ayinlər, mərasimlər və başqaları bu üç silsilədən kənar çıxmır<ref>[http://www.anl.az/el/latin_qrafikasi/axe/ee&r.pdf Əsatirlər,Əfsanələr və Rəvayətlər. Şərq-Qərb. Bakı.2005]</ref>. Obyekt və subyekt mənalı ilk ictimai söz-adlar – ilk bədii obrazdır və ilk mifdir. Yağış, külək, dəniz, torpaq, ağac, əcdad ata, ölüm, savaş, ov və s. ilk belə söz-miflər idi. Yaranma tarixi baxımından mif-sözləri iki qismə aid etmək olar.
1. Hərəkət qabiliyyəti olan obyekt söz-miflər. Bu hələ sözün ancaq obyektləşmə xassəsinə əsaslanır. Söz-mif – sözləri şeylərlə vəhdətdə qavrama dövrüdür, işarə ilə şeyin ayrılmaz təsəvvür edilməsi və qavranmasıdır. Söz-miflər dövründə hələ heç bir yazılı və ondan törəməli olan mifik süjet yoxdur, çünki insanlar sözlərdən işarə kimi istifadə etsə də bu mərhələdə hələ nə yazı, nə də nitq yoxdur.
2. Səbəbolma və yaratma qabiliyyəti olan subyekt-obyekt miflər. Bu miflər artıq obyekt olmaqdan başqa subyekt və səbəb kimi qəbul olunur. Lakin bu hələ müasir səbəbiyyət haqda təsəvvür deyil, hər bir yaranmanı insanın və məməli heyvanın doğulması kimi təsəvvür edilməsdir. Bütün xalqlarda mif ilk səbəbi ilk doğulma kimi görür. Yunan mifologiyasında təbii obyektləri yaradan bu səbəb Qeya ilə Urandır (yer və göy).<ref>[http://www.anl.az/el/alf7/er_en.pdf Rəhim Əliyev. ƏDƏBİYYAT NƏZƏRİYYƏSİ.Bakı – Mütərcim – 2008. s.165. ]</ref>
== İbtidai insanlarda miflər ==
== Antik ədəbiyyatda miflər ==
| |||