İsa Məsihin tarixiliyi: Redaktələr arasındakı fərq

 

=== Cosef Flavius ===

Cosef Flaviusun yəhudi tarixinə həsr olunmuş [http://sacred-texts.com/jud/josephus/index.htm#aoj "Antiquitates Judaicae"] (''Yəhudi qədimlikləri'') adlı kitabında belə sözlər vardır:

{{sitat|''O zaman İsa adlı bir müdrik insan yaşamışdır. Onu hətta insan da adlandırmaq olmaz. O, çoxlu geyri-adi möcüzələr yaratmış və onu həqiqət axtaran adamlar özlərinin müəllimi hesab edirdilər. Onun ardınca çoxlu [[Yəhudilər|yəhudilər]] və [[Bütpərəst|bütpərəstlər]] getmişdirlər. O Xilaskar (Qurtarıcı) olmuşdur<ref>Yunanca - Χριστός, latınca – Christus. Məsih sözününün bu dillərə tərcüməsidir.</ref>. Tanınmış adamların şikayətlərinin əsasında Pilat, İsanı [[çarmıx|çarmıxda]] edam edəndən sonra, onun ardıcılları ondan üz döndərməmişdirlər. Çünki edamından sonra üç gün keçəndən sonra o, qədim [[peyğəmbər|peyğəmbərlərin]] dedikləri kimi, onların yanına diri olaraq qayıtmışdır. Həmdə onun haqqında başqa möcüzəvi şeylər də danışırlar. O olaylardan sonra bu günə kimi onun adı ilə bağlı olan [[xristian]] icması qalmaqdadır''<ref>İngiliscə: [http://sacred-texts.com/jud/josephus/ant-18.htm Antiquities of the Jews], 18: 3: 3; Rusca: [http://www.vehi.net/istoriya/israil/flavii/drevnosti/18.html Иудейские древности, 18: 3: 3].</ref>}}

Lakin bu sitatda çox müammalı məqamlar vardır. Birincisi, ondan öncə və sonra olan mətn (''III - 2,4'') birlik təşkil edir və yəhudilərin arasında qiyam olaylarından bəhs edir. İsa haqqında bu sözlər kontekstlə uyğunlaşmır və yad ünsür kimi görsənir. İkincisi, Cosefus Flaviusun yəhudi olduğu şubhəsizdir. Belə olan təqdirdə, onun İsanı "həqiqi məsih" (qurtarıcı) adlandırması çox qəribə görsənir. Bunu yəhudilər bu günə kimi rədd edirlər. Üçüncüsü, ''“Yəhudi gədimliklərini”'' öz əsərlərində xatırlamış [[Tertullian]] ([[155]] - [[245]]) kimi tanınmış ilkin xristian ilahiyyatçıları bu sitat haqqında heç bir şey deməmişdirlər, halbuki İsanı xatırladan sətirlər onları ilk növbədə maraqlandırmalı idi. Buna görə də Flaviusun kitabında olan İsa haqqında məlumat, bu kitabı sonrakı dönəmdə köçürən xristian yazarları tərəfindən saxtalaşdırılması iddia edilir.

“Yəhudi qədimliklərinin” ''slavyan tərcüməsi'' də vardır. Orada yuxarıda göstərilən mübahisəli sitat yoxdur. Orada İsa haqqında başqa məlumat verilir:

{{sitat|''O (İsa), Heleon dağında insanlara həqiqəti öyrətmişdir. Onun gücünü və istədiyini sözü ilə həyata keçirdiyini görən 150 nəfər öyrənci və çoxlu sayda insan kütləsi ona qoşulmuşdur. Onlar ona tapşırmışdırlar ki o, şəhərə girərək Roma əsgərlərini və Pilatusu öldürüb, çarlığı ələ alsın''<ref>Bax: [http://www.svob.narod.ru/bibl/Testimonium_Flavianum.htm Славянская версия «Иудейской войны».]</ref>.}}