Xristian simvolikası: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 88:
 
=== Sözlərlə ifadə olunan simvollar ===
Bunlara ilk əvvəl Müqəddəs Kitabda olan AllahınTanrının adları, [[antropomirfizm]] və sosiomorfizmlər, habelə Bibliya naturomorfizmləri daxildir. Bibliyanın ilk fəsillərində<ref>Müqəddəs Kitab (Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədid). Müqəddəs Kitab şirkəti. Bakı, 2009. Yaradılış Kitabı 1-3</ref> dünyanın yaranması və ən qədim tarixin sirləri, eləcə də Bibliyanın axırıncı kitabında<ref>Müqəddəs Kitab (Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədid). Müqəddəs Kitab şirkəti. Bakı, 2009. Yəhyaya nazil olan Vəhy</ref> dünyanın gələcəyi simvollarla təsvir olunmuşdur. Müqəddəs Kitabda "məkan" ilə əlaqəli olan obrazlar da simvolik xarakter daşıyır ("Göylərdə" olan AllahTanrı; dünyamıza "gələn, enən" Məsih). Ruhsal sirləri elmi dillə açıqlamayan simvolların əsas xüsusiyyəti, bu dünyadan pərdələnən ruhani aləmin gerçəkliklərini ötürmək qabiliyyətidir.
 
=== Əşyalarla ifadə olunan simvollar ===
Bunlara [[Əhdi-Ətiq]] dövründə ibadət üçün istifadə olunan müqəddəs əşyalar, məsələn AllahınTanrının Öz xalqının arasında olmağına işarə edən Əhd Sandığı və Hüzur Çadırı kimi maddi obyektlər daxildir. Əhdi-Ətiqdə məbədin quruluşu (yeddi çıraq<ref>Çıxış Kitabı 25:31-34</ref>, tuncdan hovuz<ref>1 Padşahlar Kitabı 7:23</ref> və s.) AllahınTanrının izzəti ilə dolu olan Kainatın rəmzlərindən ibarətdir. Xristian mərasimlərində işlənən maddi elementlər də [[Əhdi-Cədid]]in simvollarına əsaslanır.
 
=== Hərəkətlərlə ifadə olunan simvollar ===
Müqəddəs Kitabda peyğəmbər və möminlərin AllahTanrı-Taalanın qarşısında özlərini simvolik hərəkətlərlə ifadə etdiklərini, AllahınTanrının dediyini bəyan etmək üçün dramatik hərəkətlərdən istifadə etdiklərini görə bilirik. Musa və Yeşua Müqəddəs yerdə duranda, ayaqlarından çarıqlarını çıxardırdılar.<ref>Bax: Çıxış Kitabı 3:5; Yeşua 5:15</ref> Süleyman məbədin təqdis edildiyi zaman dua edəndə əllərini göyə açdı.<ref>1 Padşahlar Kitabı 8:22</ref> Yeremya peyğəmbər [[Qüds|Yerusəlimin]] [[Babil]]ə təslim ediləcəyini elan etmək üçün boynuna boyunduruq taxmış xalqın arasında gəzirdi.<ref>Yeremya 27:1-2</ref> Əhdi-Ətiqdə bu kimi simvolik hərəkətlər saysız-hesabsızdır.
 
Əhdi-Cədiddə də [[İsa Məsih]]in simvolik hərəkətlərini görürük. Məsələn, İsa Məsih bar gətirməyən əncir ağacını lənətlədiyi zaman, tövbə və iman meyvəsini verməyən insanın ruhən ölü vəziyyətini göstərmişdir.<ref>Matta Mujdəsi 21:18-19</ref> İsa Məsih [[axırıncı şam yeməyi]]ndə bir çoxları uğrunda axıtdığı qanı ilə Yeni Əhdi bağlayanda bu şam yeməyini simvolik bir hərəkətə - xristian [[kilsə]]si üçün müqəddəs mərasimə döndərmişdir.
 
=== Rəqəmlərlə ifadə olunan simvollar ===
Müqəddəs Kitabdakı bəzi rəqəmlər simvolik olduğuna görə dəqiq deyil, şərti xarakter daşıyır. Məsələn, 40 rəqəmi mühüm bir hadisədən öncə hazırlıq dövrü göstərən simvol kimi işlənir. Nuhun dövründə böyük daşqın 40 gün davam etdi<ref>Yaradılış Kitabı 7:4</ref>, Musa Sina dağında 40 gün qaldı<ref>Çıxış Kitabı 24:18</ref>, İsrail oğulları 40 il səhrada dolaşdı<ref>Saylar Kitabı 14:34</ref>, İlyas peyğəmbər AllahınTanrının dağına qırx gün-qırx gecə yol getdi<ref>1 Padşahlar Kitabı 19:8</ref>, İsa Məsih 40 gün səhrada oruc tutdu<ref>Matta Müjdəsi 4:2</ref>. Bundan əlavə, bir nəslin ömrü 40 il sayılırdı.
 
12 rəqəmi seçilmişlər mənasını verirdi (İsrailin 12 qəbiləsi, Məsihin 12 həvarisi, qəbilələrin hərəsində 12 min seçilmişlər<ref>Vəhy 7:4-8</ref>).
 
10 rəqəmi tamlığın rəmzidir. Məsələn, Misir xalqına verilən 10 cəza, AllahınTanrının 10 əmri, 15-ci Məzmurda müqəddəs məskənə yaxınlaşmaq üçün 10 şərt.
 
Müqəddəs Kitabda tamlığı, kamilliyi göstərmək məqsədilə daha çox işlənən simvol 7 rəqəmidir. Yaradılış Kitabı 1-ci fəsildə dünyanın yaranması 7-ci gündə istirahətlə tamamlanır; 10-cu fəslə əsasən, bütün millətlər 70 əcdadlardan əmələ gəldi. İsa Məsihin həvariləri 7 köməkçinin seçilməyini təşkil edirlər<ref>Həvarilərin İşləri 6:3</ref>, Vəhy Kitabında 7 imanlılar cəmiyyəti və 7 ulduz haqqında danışılır.
Sətir 109:
4 rəqəmi dünyanın 4 əsas səmtinə görə "ümumdünya" mənasına gəlir. Buna görə, cənnətdən çıxan çay 4 qola bölünürdü<ref>Yaradılış Kitabı 2:10-11</ref>, Yezekel peyğəmbərin görüntüsündə Səmavi Çadırı daşıyan simvolik 4 varlığın hər birinin 4 üzü və 4 qanadı var idi<ref>Yezekel 1:5-10; müqayisə et: Vəhy 4:6</ref>.
 
3 rəqəmi Müqəddəs Kitabda AllahınTanrının üçlü vahid təbiətini simvolizə edir<ref>Yaradılış Kitabı 18-ci fəsildə 3 mələk İbrahimin yanına gəlir; Yeşaya 6:1-3-də AllahınTanrının müqəddəsliyi 3 dəfə məhd edilir; Matta Müjdəsi 28:19-da Ata, Oğul və Müqəddəs Ruh adı ilə [[vəftiz]]dən bəhs olunur; Vəhy 1:8-də AllahTanrı keçmiş, indiki və gələcək zamanın Hökmdarı kimi göstərilir</ref>, xilas tarixinin mühüm mərhələlərini ifadə edir.<ref>Məsih öləndən üç gün sonra dilirdi – Huşə 6:1-2; Matta Müjdəsi 16:21</ref>
 
Simvolik rəqəmlərin xüsusi bir növü kriptoqrammadır (yunan dilindən “gizli yazı”). Bir misal kimi, [[İbrani dili]]ndə David דָּוִד (Davud peyğəmbər) sözündəki hərfləri rəqəm olaraq 14-ə bərabərdir (7+7). Bu isə öz növbəsində, Məsihin doğulmasından əvvəlki 3 böyük dövrdəki nəsillərin sayına uyğun gəlir<ref>Matta Müjdəsi 1:17</ref>.