İsa Məsihin tarixiliyi: Redaktələr arasındakı fərq

 

== Qumran mətnləri ==

İsanın tarixiliyi ilə bağlı problemlər XX-ci əsrin ortalarında arxeoloji qazıntılar naticəsində tapılan qədim yədudi mətnlərinin əldə edilməsindən sonra yenidən gündəmə gəlmişdir. Bu mətnlər Fələstin, [[İsrail]] və [[İordaniya|İordaniyanın]] ərazisində, və ən çox [[Ölü dəniz|Ölü dənizin]] şimalında yerləşən [[Qumran]] məntəqəsində tapılmışdır. Bu mətnlər Xristianlıqdan az öncə e.ə. III-cü – b.e. I əsrində yəhudilərin arasında yayılmış bir təriqətə məxsus olmuşdur. Ehtimal olunur ki, onlar [[essenlər]] olmuşdurlar. Lakin onlara Qumran təriqəti də deyilir.