Küveytin işğalı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
'''Küveytə daxil olma(İraq-Küveyt müharibəsi)-''' [[Küveyt]] və [[İraq]] arasında olan, sonda [[İran Körfəzi|İran körfəzində]] müharibəyə səbəb olan [[Konflikt|hərbi konflikt]].
== Konfliktin tarixi ==
18 iyul 1990cı ildə [[Səddam Hüseyn]] Küveyti son 10 ildə sərhadyanı ərazidən İraq neftini qeyri-qanuni olaraq hasil etməkdə ittiham etdi. Bunun əvəzində İraq Küveytdən 14 milyard dollarlıq borcu bağışlamağı və üstəlik 2.5 milyard dollar tələb etdi. [[Küveyt əmirlərinin siyahısı|Küveyt əmiri]] şeyx Cabir-əl-Əhməd əl Cabir əs-Sabah tələbləri yerinə yetirməkdən imtina etdi.
Bir neçə gün sonra İraq ordusu Küveyt sərhədlərinə doğru getsə də Səddam Hüseyn o zaman danışıqlar arasında vasitəçi rolunu oynayan Hüsnü Mübarəkə konflikti sülh yolu ilə həll etməyə razı olduğunu bildirir.
1 avqust 1990cı ildə Küveyt deliqasiyası ilə yenicə başlanan danışıqlar İraq tərəfindən kəsilir. İraq tərəfinin tələbləri Küveytdən qarşılıqsız maddi kömək və ərazi güzəştləri olur. Deyilənlərə görə, həmin gün günortadan sonra Səddam Hüseyn Küveyt əmirinə telefonla zəng vurur: «İşlərin necədir, şeyx Cabir?» «Allaha şükür, özümü yaxşı hiss edirəm, artıq nahar etmişəm»- şeyx cavab verir. «Allaha and olsun ki, sən Küveytdə səhər yeməyini yeməyəcəksən»- Səddam şeyxə cavab verir.
== Daxil olma ==
2 avqust 1990cı ildə İraq ordusunun 120 min əsgəri və 350 tankı Küveyt ərazisinə daxil oldu. Hücum iki istiqamətdə aparılırdı: [[Küveyt (şəhər)|Əl-Küveytə]] gedən əsas şose boyunca və paytaxtı ölkənin cənub hissəsindən ayıraq məqsədilə Küveyt-Sitydən cənub istiqamətdə. İraq dəniz qüvvələrini piyadaları isə Əl-Küveytə sahil zonasından hücuma keçdilər.
Küveyt ərazisinə ilk olaraq İraqın xüsusi dəstələri daxil oldu. Əsas qüvvələrə gedən yolda iraqlılar ciddi müqavimətə rast gəlmədilər, yalnız ayrı-ayrı hissələr onlara qarşı mübarizə aparırdı.
Küveyt ərazisinə daxil olmaqdan yarım saat öncə-01:30da İraq xüsusi dəstələri Küveyt şeyxini ələ keçirmək məqsədilə [[Helikopter|helikopteri]] Dasman sarayı üzərində endirmək istəsələr də, M-84 tankları ilə qorunan saray bu hücumun qarşısını alaraq İraq qüvvələrinə ciddi zərbə vurur. Bu Küveyt şeyxinə Səudiyyə Ərəbistanınaa qaçmaq üçün vaxt verir və o, 05:00da helikopterlə qonşu ölkəyə qaçır. Saray uğrunda döyüşlər günün sonuna qədər davam edir. Bu döyüşlərdə əmirin kiçik qardaşı Fəhad əl-Əhməd əl-Cabir dünyasını dəyişir. Damas sarayı uğrunda döyüşlə yanaşı bir neçə irimiqyaslı döyüşlərdə baş verir. Saat 04:30da Küveytin 35ci tank briqadası İraq ordusunun qarşısını almaq üçün Əl-Cəhrə rayonuna çıxmaq əmrini alsa da, sonradan 35ci briqada yanacaq çatışmazlığından döyüşü tərk etməli olur.
Avqustun 4ü Küveyt ordusu tamamilə darmadağın edilir, ölkənin ərazisi tamamilə İraq hərbiçilərinin nəzarəti altına keçir.
== Küveytin ilhaqı ==
Küveytə daxil olmanı İraq guya Küveytdə inqilab edən hərbiçilərə kömək məqsədilə qələmə vermiş və marionet Küveyt Respublikasını elan etdilər. «Küveytin müvəqqəti azad hökuməti» başlarında Alaa Hüseyn Əlinin durduğu 9 Küveyt hərbiçisindən ibarət idi. 8 avqust tarixində İraq hökuməti Küveytlə birləşməni elan etdi. İraq hərbi komandanlığı elan etdi: «Küveytin müvəqqəti azad hökuməti prezdient feldmarşal Səddam Hüseyn tərəfindən idarə olunan İraqda yaşayan həmyerlilərindən kömək istəmiş, onları öz oğulları kimi qəbul etməsini və İran-Küveyt birliyini yaratmağı xahiş etmişlər.» 28 avqust tarixində Küveyt İraqın 19cu əyaləti elan olunur, və oranın qubernatoru Əli Həsən əl-Məcid təyin olunur.
== Beynəlxalq reaksiya ==
2 avqust 1990cı ildə [[BMT]]-nin [[Təhlükəsizlik Şurası]] № 660 qətnaməni qəbul edərək İraq qoşunlarının dərhal Küveyt ərazisini tərk etməsini tələb etdi.
[[ABŞ]], [[Böyük Britaniya]] və
2 avqust 1990cı ildə Təhlükəsizlik Şurasının [[Vaşinqton|Vaşinqtondakı]] iclasında [[ABŞ prezidenti]] [[Corc Uoker Buş]] İran körfəzi sahilinə öz ordusunu göndərmək qərarını verir.
3 avqust tarixində [[SSRİ]] də [[embarqo |embarqoya]] qoşulur.
4 avqustda [[Çin]] də İraqa silah idxalını dayandırır.
8 avqust 1990cı ildə Corc Buş Səddam Hüseyndən heç bir danışıqlarsız və şərtsiz Küveyt ərazisini tərk etməyi tələb edir.
Amerika qoşun növləri 8 avqust tarixində [[Səudiyyə Ərəbistanı|Səudiyyə-Ərəbistana]] [[Səhra qalxanı |«Səhra qalxanı»]] əməliyyatı üçün daxil olurlar.▼
▲Amerika qoşun növləri 8 avqust tarixində Səudiyyə-Ərəbistana «Səhra qalxanı» əməliyyatı üçün daxil olurlar.
== Nəticələri ==
Küveytin İraq tərəfindən işğalı 7 ay davam etdi. 1991ci ilin fevralın sonlarında ABŞ-ın başçılıq etdiyi [[koalisiyanın |koalisiyanın]] qoşunları tərəfindən Küvey İraq qoşunlarından azad edildi.
2002ci ildə Səddam Hüseyn Küveytdən rəsmə surətdə üzr istəsə də, Küveyt tərəfi onu qəbul etmədi
| |||