Dendrologiya İnstitutu (Azərbaycan): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 12:
2014-cü ildən AMEA-nın Rəyasət Heyyətinin qərarı ilə Dendrologiya İnstitutu adına laiq görülüb.
Hazırda Dendrologiya İnstitutu Dünya Botanika bağlarının üzvüdür. 100-dən çox botanika bağları ilə qarşılıqlı əməkdaşlıq edir.
==Haqqımızda==
Bağ öz təbii, coğrafi xüsusiyyətlərinə görə Afrika, Asiya, Avropa, Amerikanın iqlim zonalarına oxşardır. 1926-45-ci illərdə iqlimin torpaq və əkin üçün yararlı xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq burada Ümumittifaq Təcrübi Botanika və Yeni bitkilər İnstitutunun Şərqi Zaqafqaziya filalını görkəmli rus botaniki, akademik N.Y.Vavilov təşkil etmişdir. Filalın əsas məqsədi quru subtropik iqlimə malik Abşeron yarımadasında dünyanın bir çox ölkələrindən gətirilmiş ağac və kol bitkilərinin bioloji xüsusiyyətlərini öyrənməklə yanaşı respublikada və ona yaxın digər qonşu ölkələrdə flora zənginliyinin artırılmasına istiqamətləndirilmişdir. Akademik N.Y.Vavilov, A.D.Strebkova, N.D.Kosteçkiy, A.Sutov, Y.A.Yiqareviç, S.D.Ələkbərov kimi görkəmli alimlər tərəfindən Dendrologiyada yeni növlərin introduksiyası istiqamətində elmi təqdiqat işlərinin aparılması respublikamızda subtropik bitkiçiliyin inkişafına səbəb olmuşdur.
Buraya Yer kürəsinin müxtəlif regionlarından 1500 növə yaxın növ müxtəlif bitki toxumlarının nümunələri gətirilmişdir, Abşeron şəraitində seçilib becərilməsi, rayonlaşdırılması və iqlimləşdirilməsi sahəsində geniş işlər aparılmışdır. Bu dövrlərdə bağda 700 növə, formaya və sorta yaxın subtropik ağac və kol bitkiləri introduksiya edilmişdir.
Respublikamızın şəhər və kəndlərini yaşıllaşdırmaq üçün, arizon və piramidal sərv ağacları, Hələb və italiya şamı, ispan nazı, avropa zeytunu, dəfnə və bir çox başqa ağac və kol bitkiləri ilk dəfə burdan yayılmışdır.
Dendroloji bağda 420 növ və formaya yaxın ağac və kol bitkiləri, 100 dən çox növ və sortda efiryağlı, texniki dərman bitkiləri, 100 növ və formadan çox oranjeriya bitkiləri, 50 növə qədər respublika florasını təmsil edən cır halda bitən bitki nümunələri toplanmışdır. Dendroloji bağın koleksiyası 86 fəsilə mənsub olan 193 cins ağac və kol bitkilərindən, 17 fəsiləyə mənsub olan 52 cins istixana və ya otaq bitkilərindən ibarətdir.
Buradakı birmeyvəli retamaya, neştəyarpaq sumağa, enliyarpaq şinusa, yerusəlim göyəminə və ya parkinosoniyaya, budaqlı adenokarpusa, neştəryarpaq kalistemona, qatırquyruqyarpaq kazuariniya və bir çox başqa nadir bitki nümunələrinə ölkəmizin digər Nəbatat və dendroloji bağlarında təsadüf edilmir. Antropogen təsir nəticəsində nəsli kəsilməkdə olan nadir endemik bitkilərə bağda xüsusi sahə ayrılmışdır. Azərbaycanın Qırmızı kitabına salınmış 141 növ, ağac bitkilərindən Dendrologiya koleksiya sahələrində 69 növü vardır. Dendrologiyanı landşaft memerlığının nümunəsi kimi milli sərvət hesab etmək olar.
Ümumi sahəsi 12 ha olan dendroloji bağın 8 hektarında müxtəlif bitki kolleksiyası yerləşdirilmişdir. Qalan sahəni isə xiyabanlar, istixanalar, parniklər, çərhovuzlar loboratoriya binaları və digər qurğular tutur. Ərazidə 2 muzey yaradılıb: N.İ. Vavilovun botanika və şair Sergey Yesenin muzeyi.
==Rəhbərliyi==
Məmmədov Tofiq Sadıq oğlu 10 fevral 1957-ci il tarixində Naxçıvan MR Ordubad rayonu DıDSC_0849rnıs kəndində anadan olmuşdur. 1964-1974-cü illərdə Ordubad rayonu Dırnıs kənd orta məktəbində təhsil almışdır. 1974-1976-cı illərdə hərbi xidmətdə olmuş, 1982-ci ildə ali təhsilini başa çatdırmışdır. T.S. Məmmədov 1986-cı ildə AMEA-nın Botanika İnstitutunda direktor müavini, 1996- cı ildən isə AMEA-nın Mərdəkan dendrarisində direktor vəzifəsində çalışır. “Landşaft memarlığı” laboratoriyasının rəhbəridir. 2000-ci ildə namizədlik, 2004-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 2007-ci ildən AMEA-nın müxbir üzvü seçilmişdir. Onun elmi yaradıcılığı və qarşılıqlı əməkdaşlığı nəticəsində Mərdəkan dendrarisi 2005-ci ildə Dünya Botanika Bağlarının, 2009-cu ildə Amerika Botanika Cəmiyyətinin üzvü seçilmişdir. T.S.Məmmədov 24 kitabın (“Otaq bitkiləri ensiklopediyası”, “Ekoloji amillərə görə Abşeronda yaşılaşdırma”, “Abşeronun ağac və kol bitkiləri”, “Azərbaycan dendroflorası”-nın I cildi, “Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri” və s.), yerli və xarici mətbuatda dərc edilən 135-ə qədər elmi məqalənin və 6 patentin müəllifidir. 5 məqaləsi “İmpact factor” jurnalında dərc edilmişdir. O cümlədən, “Ekologiya”, “Gülçülük ensiklopediyası”, “Bitkilərin anatomiyası və morfologiyası üzrə izahlı terminlər”, “Ekoloji oyunlar”, “Bitki ekologiyası”, “Qazon və bəzək memarlığı” kitabları Azərbaycan Təhsil Nazirliyinin qrifi əsasında təsdiq edilmiş və ali məktəb tələbələri tərəfindən dərs vəsaiti kimi istifadə edilir. О, öz elmi araşdırmaları ilə təkcə Respublikada deyil, həmçinin bir çox xarici ölkələrdə də tanınır. 40-a yaxın nüfuslu Beynəlxalq Qurultay və konfranslarda – Avstriya (Vena, XVII Beynəlxalq Qurultay), Avstraliya (Melburn XVIII Beynəlxalq Qurultay), Yaponiya (Botanika Universiteti), İngiltərə (Oksford Universiteti), Amerika (Koliforniya Dövlət Universiteti), Fransa, İtaliya, Kipr, Çin, Türkiyə, İran, Russiya, Ukrayna və s. iştirak etmişdir. T.S.Məmmədov Bolqarıstanın “Poleobotanika” jurnalının, MDB ölkələri üzrə Botanika Bağlarının Ekspert Şurasının, Türkiyə Kahramanmaraş Sütçü İman Universiteti Doğa Bölümləri dərgisinin ekspert kommisiyasının, Qafqaz üzrə Botanika Bağları Ekspert Şurasının, “Hortus Botanicus” jurnalının redaksiya heyyətinin üzvüdür. AMEA Mərədəkan Dendrarisi Elmi Şurasının sədridir. Onun təşəbbüsü və fəaliyyəti nəticəsində 2006, 2010 və 2013-cü illərdə Mərdəkan dendrarisində Beynəlxalq Botanika konfransları keçirilmişdir. T.S.Məmmədov Bakı Dövlət Universitetinin “Botanika” və Odlar Yurdu Universitetinin “Tibbi biologiya” kafedrasının professorudur. Həmin Universitetlərdə “Bəzək gülçülüyü” və “Bitki ekologiyası” proqramları T.S.Məmmədov tərəfindən tədris edilir. 2004-cü ildən ona Odlar Yurdu Universiteti tərəfindən “professor” elmi adı verilmişdir. Dendraridə rəhbərlik etdiyi dövrdə abadlaşdırılma işləri aparılmış, yeni laboratoriyalar və yüksək səviyyəli konfrans zalı yaradılmışdır. 2011-ci ilin axırlarında 2 yeni müasir laboratoriya fəaliyyətə başlamışdır. Son illərdə T.S. Məmmədovun təşəbbüsü ilə Dendrarinin kolleksiya sahələrində «Dendrari», «Mədəni bitkilər», «Dekorativ bitkilər», «Fond oranjereyası» ekspozisiyaları yaradılmışdır. T.S. Məmmədov Azərbaycanın bir çox rayonlarının, o cümlədən, Bakı şəhəri və onun ətraf qəsəbələrinin yaşıllaşdırılması və landşaft arxitekturasının qorunub saxlanılması üçün çox qiymətli tövsiyələr vermişdir. 2005-ci ilin ekologiya sahəsində “İlin adamı” adına, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin fəxri fərmanına, eləcə də, Qafqaz İctimai Birliyinin “Heydər Əliyev”, Araz Maarifçilik cəmiyyətinin “Y.H.Məmmədəliyev”, “H.Zərdabi”, “Z.Tağıyev”, “Ş.İ.Xətai” və s. mükafatlarına layiq görülmüşdür. 2 dəfə AMEA Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı ilə təltif edilmişdir. Onun rəhbərliyi ilə bir çox gənc alimlər hazırlanır. T.S. Məmmədov fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edilən 50-ə qədər dissertasiya işinin opponenti olmuşdur. 2014-cü ildən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın Dövlət qulluğuna (Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən) kadrların seçilməsi şöbəsinin ekspertidir. AMEA-nın müxbir üzvü T.S. Məmmədov 2013-cü ilin may ayında AMEA Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsinin sədr müavini vəzifəsinə seçilmişdir. Ailəlidir, 2 övladı var.
| |||