II Xəlilullah: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 12:
| sələfi = [[II İbrahim]]
| tacqoyma = [[1524]]
| xələfi = [[
| imzası =
| sülalə = [[Dərbəndilər]]
| doğum tarixi = ?
| doğum yeri = [[Bakı]]
| ölüm tarixi =[[6 noyabr]], [[1535]]
| ölüm yeri =
| dəfn yeri =
| atası = [[II İbrahim]]
Sətir 38:
</ref>
O, mənbələrdə ağıllı və bacarıqlı, dəbdəbəli səfərləri, şərab və əyləncəni sevən hökmdar kimi səciyyələndirilir. Onun alim və şairlərlə ünsiyyəti sevməsi, son dərəcə səxavətli olması da qeyd edilir. <ref>Xurşah. Tarixi İlçiye Nizamşah, s.59</ref> <ref>Эфeндиeв, c.90-91.</ref> [[Şirvanşah]]ın [[Təbriz]] sarayı ilə əlaqələri daha da möhkəmləndi.
=== Səfəvilərlə münasibətlər ===
Sultan [[Azərbaycan]]ı tərk edəndən sonra Əmire-Dibac qızılbaşlarla vuruşmada məğlub edilərək [[Gilan]]dan qovuldu və dəniz yolu ilə Şirvana qaçaraq, Şirvanşahın himayəsinə sığındı. [[Şirvanşah]] onun bağışlanmasını şahdan iltimas edəcəyini vəd etdi. Lakin Xəlilüllah tezliklə öldü və öz vədinə əməl edə bilmədi. Təhmasib öz adamlarını [[Şirvan]]a göndərərək, Əmire-Dibacı gətirmələrini əmr etdi. Şirvan əmirləri buna mane ola bilmədilər. Şahın adamları onu yaxalayıb Təbrizə gətirdilər. Şərəfxan Bitlisinin məlumatına görə, ''"Onu (şahın) əmri ilə taxta qəfəsə saldılar, (qəfəsi) cümə məscidinin minarəsindən asaraq, neft töküb yandırdılar"''.<ref>Шapaф-xaн Бидлиcи, т.II, c.180-185</ref> <ref>Həsən Rumlu, s.272-274</ref> ▼
Şah İsmayıl h.930 ([[1524]])-cu ildə öldükdən sonra Şirvanşaha münasibət dəyişdi. Şah İsmayılın səfəvi taxtına çıxan gənc oğlu və varisi I Təhmasib bacısının əri olmasına baxmayaraq, Xəlilüllahdan şübhələnməyə başladı. Şah [[I Təhmasib|Təhmasib]] Xəlilüllaha etibar eləmir, [[Şirvanşahlar dövləti]]ni özünə tabe etdirməyə, sülaləni aradan qaldırmağa hazırlaşırdı. Şərəf xan Bidlisinin məlumatına görə Şah Təhmasib h.939 ([[1532]]-33)-cu ildə Şirvanın idarə olunmasını qardaşı [[Əlqas mirzə Səfəvi|Əlqas Mirzəy]]ə tapşırdı. Bədr xan Ustaclını isə ona qəyyum təyin etdi. Şahın Şirvanşaha inamsızlığı sonuncunun şaha xəyanət edən və Təbrizi tutan türk sultanı Süleyman Qaziyə qoşulmuş Biye Piş Gilan hakimi, Əmire-Dibac adlandırılan Sultan Müzəffərə sığınacaq verməsindən sonra daha da dərinləşdi.
▲Sultan [[Azərbaycan]]ı tərk edəndən sonra Əmire-Dibac qızılbaşlarla vuruşmada məğlub edilərək [[Gilan]]dan qovuldu və dəniz yolu ilə Şirvana qaçaraq, Şirvanşahın himayəsinə sığındı. [[Şirvanşah]] onun bağışlanmasını şahdan iltimas edəcəyini vəd etdi. Lakin Xəlilüllah tezliklə öldü və öz vədinə əməl edə bilmədi. Təhmasib öz adamlarını [[Şirvan]]a göndərərək, Əmire-Dibacı gətirmələrini əmr etdi. Şirvan əmirləri buna mane ola bilmədilər. Şahın adamları onu yaxalayıb Təbrizə gətirdilər. Şərəfxan Bitlisinin məlumatına görə, ''"Onu (şahın) əmri ilə taxta qəfəsə saldılar, (qəfəsi) cümə məscidinin minarəsindən asaraq, neft töküb yandırdılar"''.<ref>Шapaф-xaн Бидлиcи, т.II, c.180-185</ref> <ref>Həsən Rumlu, s.272-274</ref>
=== Osmanlı ilə münasibətlər ===
1534-cü ildə [[İraqeyn yürüşü]] zamanı [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] [[Erzincan]]<nowiki/>da olarkən ona səfir göndərmişdir<ref>Kırzıoğlu, Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi, s.141; Öztuna, Kanuni Sultan Süleyman , s.113.</ref> və Osmanlı vassalı olmağı qəbul etmişdir.<ref>Solakzade,a.g.e.,s.484;Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C.II., s.350; Danışman, a.g.e., C.VI.,s.163.</ref>
== Ailəsi və ölümü ==
Osmanlı mənbələri Şirvanşahın Məhəmməd Mirzə adlı oğlu olduğunu və Sultan Süleyman tərəfindən [[Təbriz]]ə vali təyin edildiyini bildirirlər.<ref>Hilmi, a.g.e., s.31; Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C.II., s.351; Danişmend, a.g.e., CII., s.176.</ref>
[[Şirvanşah]] [[Şirvan]]da 12 ilə yaxın hökmranlıq sürərək h.942-ci il cəmadiyüləvvəl ayının 9-da, cümə günü ([[6 noyabr]] [[1535]]-ci il) vərəsə qoyub getmədən öldü. <ref>Mюнeджжим-бaши, c. 174, qeyd 6</ref> <ref>Дopн, c.596-597</ref>. II Xəlilüllahın bütün hakimiyyəti illərində – h.930-942 ([[1524]]-[[1535]])-ci illər – [[Şamaxı]]da onun adından gümüş sikkələr kəsilmişdir. <ref>Пaxoмoв. Moнeтныe клaды, вып.III, c.61, №l79</ref>
| |||