Samanilər dövləti - (875–999) Mərkəzi Asiyada mövcud olmuş dövlət.
=== Samanilər. Dövlətin yaranması ===
[[Mərkəzi Asiya]]da [[ərəb xilafətininxilafəti]]nin hakimiyyətinə[[hakimiyyət]]inə qarşı [[xalq]]ların azadlıq mübarizəsi onu zəiflədirdi. Xilafətin ayrı-ayrı yerlərində müstəqil [[feodal]] dövlətlər[[dövlət]]lər yaranırdı. Bu dövlətlərdən[[dövlət]]lərdən biri də IX ərin sonlarına yaxın [[Mərkəzi Asiya]]da yaranmış Samanilər dövləti[[dövlət]]i idi. Paytaxtı [[Buxara]] şəhəri olan Samanilər dövlətinin[[dövlət]]inin əsasını iri [[feodal]] sülaləsi olan Samanilər qoymuşdur. Bu sülalənin banisi iri [[torpaq]] sahibi olan Saman Xudat idi. O, [[İslam dininidini]]ni qəbul etmişdi. [[806]]-[[810]]-cu illərdə baş vermiş Rəfi ibn Leysin üsyanının yatırılmasında göstərdiyi köməyə görə, Samanın övladları və nəvələri [[819]]-cu ildə MavəraənnəhrinMəvarünnəhrin ən mühüm vilayətlərini idarə etmək hüququ almışdılar. İlk vaxtlarda Samanilər [[Xorasan]] valiləri Tahirilərin vassalları[[vassal]]ları idilər. [[873]]-cü ildə Tahirilərin süqutundan sonra müstəqilləşən Samanilər MavəraənnəhrMavərünnəhr və [[Xorasan]]da hakimiyyəti[[hakimiyyət]]i ələ alaraq, [[875]]-ci ildə Samanilər dövlətini yaratdılar. Samanilər dövlətinin[[dövlət]]inin çiçəklənmə dövrü X əsrin birinci yarısına təsadüf edir. Bu zaman dövlətin[[dövlət]]in ərazisi MavəraənnəhrMavərünnəhr, [[Xorasan]], [[Şimal]]-Şərqi[[Şərq]]i İranı[[İran]]ı əhatə edirdi. [[Xarəzm]], [[Sistan]], Qorqan, [[Rəşt]], [[Qəznə]], [[Təbəristan (indiki [[Mazandaran]]) və s. yerlər də Samanilərin idarəsi altında idi.
Samanilər dövlətinin[[dövlət]]inin tərkibinə daxil olan ərazilərin çox böyük hissəsini tarixi[[tarix]]i [[türk]] [[torpaq]]ları təşkil edirdi. Ölkə əhalisinin əksəriyyəti türklərdən[[türklər]]dən ibarət idi. Samanilər dövlətinin[[dövlət]]inin idarə edilməsində [[türk]][[ şahzadələri və sərkərdələri üstünlük təşkil edirdilər.▼
▲Samanilər dövlətinin tərkibinə daxil olan ərazilərin çox böyük hissəsini tarixi türk [[torpaq]]ları təşkil edirdi. Ölkə əhalisinin əksəriyyəti türklərdən ibarət idi. Samanilər dövlətinin idarə edilməsində türk şahzadələri və sərkərdələri üstünlük təşkil edirdilər.
=== Təsərrüfat. Feodal münasibətləri ===
Samanilər dövlətində ölkənin kənd təsərrüfatı əhəmiyyətli yüksəliş Kənd təsərrüfatının məhsuldarlığı artmış, düyü və pambıq kimi bitkilər geniş yayılmış, [[ipəkçilik]] inkişf etmişdi. Burada bir çox üzüm növləri yetişdirilirdi. [[Torpaq]] üzərində feodal mülkiyyəti xeyli möhkəmlənmişdi. Dövlət [[torpaq]]ları azalmışdı: onlar feodallara şərti müllk (iqta) kimi paylanılırdı. İri feodallar olan dehqanların torpaqları irsi mülk sayılırdı. Torpağın bir hissəsi Samanilər sülaləsinin və dini idarələrin ixtiyarında idi. [[Torpaq]]la yanaşı, su üzərində də feodal mülkiyyəti mövcud idi. Çox vaxt feodalın öz şəxsi təsərrüfatı yox idi. [[Torpaq]] kəndlilərin istifadəsinə verilir, əvəzində onlar məhsulun bir hissəsini feodala verməli olurdular. Kəndlilər başqa feodalların yanına köçəndə torpaq payından məhrum olurdular.
