17:07, 1 dekabr 2014 tarixindəki versiya redaktə Amy Mica (müzakirə \| töhfələr) 597 redaktə Redaktənin izahı yoxdur ← Əvvəlki redaktə		10:53, 2 dekabr 2014 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Amy Mica (müzakirə \| töhfələr) 597 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 1: [[Şəkil:Amerikanska folk, Nordisk familjebok.jpg\|330px\|thumb\|]] '''Hindilər''' - ~~[[Amerika]]nın~~Amerikanın yerli əhalisinin<ref>ASE, cild X, Hindilər</ref>, Amerika qitəsinin, Cənubi və [[Şimali Amerika]]nın yalnız bəzi rayonlarında qalan ən qədim yerli əhalisini təşkil edən tayfa və xalqların ümumi adı. <ref>Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. Dörd cilddə. II cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2006. “Hindi”, səh. 390</ref> Adları [[Xristofor Kolumb]] və başqalarının (15-ci əsr) [[Amerika (qitə)\|Amerikanı]] səhvən [[Hindistan]] güman etmələri ilə əlaqədar yaranmışdır. [[Dil]] baxımdan bir-biriylə qohum olmayan iki ayrı əsas qrupa bölünürlər: [[Sibir]] mənşəli ~~olan~~ na-dene dilləri və na-dene istisna olmaqla özündə bütün hindi dillərini ehtiva edən amerind dilləri. [[Alyaska]] yerliləri adı Alyaskada yaşayan [[eskimos]]-aleut xalqlarını və hindiləri topluca xarakterizə etmək üçün istifadə edilir. [[ABŞ]]-ın digər əyalətlərində "Native Americans", "American Indians" ya da qısaca olaraq "Indians" ~~adlandırılırlar~~adlanırlar. [[Kanada]] yerliləri (Aboriginal peoples) adı Kanadada yaşayan eskimosları, [[aleutlar]]ı (inuit), hindiləri (First Nations) və [[metis]]ləri ümumilikdə xarakterizə etmək üçün istifadə edilir. Olmeklər və [[mayya]]lılar kimi ~~Mezoamerikan~~[[Mərkəzi Amerika]] hindiləri kəşfdən əvvəl qarğıdalı əkinçiliyi ilə, keçuvalar və aymaralar kimi [[Cənubi Amerika]] hindiləri isə kartof əkinçiliyi ilə məşğul olmuşdurlar. Amerikanın kəşfinə qədər onlardan yalnız üç xalq ibtidai icma quruluşundan çıxmış və dövlət qurmuşdu: mayyalılar, [[asteklər]] və [[ink\|inklər]]. == Adlandırma == Hindilərin necə adlandırılması hələ də müzakirə mövzusudur. İngiliscədəki "Red skin" (qırmızı dərili) ispanca "Piel roja" birləşməsinin tərcüməsidir və bu ispanca ad Xristofor Kolumbun [[1492]]-ci ildə Hindistan hesab etdiyi yerə ilk çatdığı nöqtə olan Karib adalarının yerli xalqlarından biri olan taynoların bədənlərini "Biksa orelyana" bitkisinin toxumu ilə rəngləməsindən qaynaqlanır. Bundan əlavə ingiliscədə "Red Indians" (qırmızı hindilər) adı da istifadə edilir, lakin elə də çox yayılmamışdır və "Red skin" hal-hazırda yalnız arqo olaraq qəbul edilir. Amerika yerliləri ya da qısaca olaraq yerlilər: Amerika Birləşmiş Ştatlarında "Native Americans" (yerli amerikalılar), "American Indians" (Amerika hindiləri) ya da qısaca olaraq "Indians" (hindilər) adlanır və yalnız hindilərə aid edilir. Hindi sözünün istifadə edilməsi səyyah Xristofor ~~Kolombun~~Kolumbun Amerikanın şərq sahilinə çatdığında buranı Hindistan hesab etməsindən qaynaqlanır. ABŞ əhalinin siyahıyaalınması dairəsi (United States Census Bureau) ölkədəki yerliləri "American Indian" (Amerika hindisi) və "Alaska Native" (Alyaska yerliləri) adı altında qeyd edir. Kanadada "aboriginal peoples" (yerli xalqlar) adlanırlar, bu ad həm eskimos-aleut xalqlarına (inuit) həm də hindilərə (First Nations) aid edilir. [[Qayana]]da "Amerindian" (Amerika hindisi) adı hindi mənasında istifadə edilir və bu adlandırma digər ölkələrdə məşhur deyil. Region ispancasında gündəlik danışıq dilində "Indios" (hindilər) istifadə edilir, yazı dilində isə "Amerindio" (Amerika hindlisi) ya da "pueblos indígenas" (yerli xalqlar) adı istifadə edilir. [[Argentina]]da isə daha çox "aborigen" (yerli) adlanırlar. ~~Amerikanın kəşfinə qədər onlardan yalnız üç xalq ibtidai icma quruluşundan çıxmış və dövlət qurmuşdu: mayyalılar, [[asteklər]] və [[ink\|inklər]].~~ == Şimali Amerika hindiləri == Sətir 14 ⟶ 17: * 2. Subarktik hindiləri mədəniyyət bölgəsi (na-dene dilləri, alqonkin-yurok dilləri) * 3. Şimal-şərq hindiləri mədəniyyət bölgəsi (alqonkin-yurok dilləri, irokua dilləri) * 4. Şimal-qərbi [[Sakit okean]] ~~şimal-qərbi~~ hindiləri mədəniyyət bölgəsi (hayda və çimşiyan dilləri, vakaş dilləri) * 5. [[Yayla]] hindiləri mədəniyyət bölgəsi (saliş dilləri) * 6. Böyük hövzə hindiləri mədəniyyət bölgəsi * 7. Ova hindiləri mədəniyyət bölgəsi (siyu dilləri) * 8. [[Kaliforniya]] hindiləri mədəniyyət bölgəsi * 9. Cənub-~~şərqi~~şərq hindiləri mədəniyyət bölgəsi * 10. Cənub-qərb hindiləri mədəniyyət bölgəsi

Hindilər: Redaktələr arasındakı fərq