Mərdavic ibn Ziyar: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
Yeni səhifə: '''Mərdavic ibn Ziyar''' (?-935)— Ziyarilər xanədanının qurucusu və ilk hökmdarı (928-935). == Həyatı == Ata-baba tərəfindən Ari kökənli Gillilərin (Cili) D...
 
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 3:
== Həyatı ==
 
Ata-baba tərəfindən Ari kökənli Gillilərin (Cili) Daxil bölgəsində yaşayan əsil bir qoluna, ana tərəfindən [[Royan]] ispəhbədlərinə mənsubdur. Zamanın diğər xanədanları kimi [[Ziyarilər]] də sonraları, İslam öncəsi tanınmış bir nəsəbə bağlanmak istəyiylə Ziyarın atası Vardanşahın [[Sasanilər|Sasani]] imperatoru Xosrov zamanında [[Gilan]] kralı olan Arquş Fərhadanın soyundan gəldiyini iddia etmişdir.
 
Zeydilər hökmdarı Həsən əl-Utruşun ([[914]]-[[917]]) ardından çıxan iç savaşlar əsnasında [[Təbəristan]]ı ələ gəçirmək istəyən [[Əsfar b.ibn ŞirəvəyhŞirəveyh]], o sıralarda Samanilərin[[Samanilər]]in yanında bulunanolan Mərdavic b.ibn Ziyardan hizmətinəxidmətinə girməsini istədi. BöyləcəBeləcə Əsfarın ordu kumandanıkomandanı olan Mərdavic (315/927) TabəristanaTəbəristana yürüdü və Rəydən[[Rey]]dən gələn Dai HasanHəsən b.ibn KāsımıQasımı Amül yakınındayaxınında yənərəkyenərək öldürdü (316/[[928]]). Əsfar ilə Mərdavic, TabəristanınTəbəristanın böyük bir kısmınıqismini işgalişğal əttiktənetdikdən sonra arkasındanarxasından RəyRey, Kazvin[[Qəzvin]], [[Zəncan]], [[Əbhər]], Kum[[Qum]][[Kərəc]] gibikimi diğərdigər bazıbəzi Cibal vilayətlərini zaptəttilərzəbt etdilər. AynıEynı yılil içərisində Mərdavic, Əsfarın halkaxalqa aşırı şəkildə zulmətməsininzülm etməsinin yol açtığıaçdığı təpkiyi kəndiöz ləhinəlehinə dəğərləndirərəkdəyərləndirərək Zəncanda bağımsızlığınımüstəqilliyini ilanelan əttietdi və Əsfarı KazvindənQəzvindən uzaklaştırıpuzaqlaşdırıb (muhtəmələnehtimalən 319da319-cu da [(931]-ci) ildə ortadan kaldırıpqaldırıb) tahtınıtaxtını ələ gəçirdikeçirdi. Daha sonra Günəybatıcənubi-qərbi İrandaki[[İran]]dakı [[Abbasilər|Abbasi]] halifəliğixəlifəliyi topraklarınatorpaqlarına hakim olmak içinüçün girişimdə bulunduolduHalifəxəlifə MuktədirMüqtədir-Billahın göndərdiğigöndərdiyi orduyuordunu Həmədanda[[Həmədan]]da mağlupmağlub ədərəkedərək [[Dinəvər]], Karmisin (Kirmanşah[[Kirmanşa]]h) və İsfahana[[İsfahan]]a hakim oldu (319/931). Ardından Halifəxəlifə MuktədirMüqtədir-Billaha əlçielçi yollayıpyollayıb bu topraklarıntorpaqların mukātaamüqataa ([[iqta]]) yoluyla kəndisinəona vərilməsiniverilməsini istədi. YaptığıEtdiyi təklif bazıbəzi şartlarlaşərtlərlə kabulqəbul ədildiedildihalifəxəlifə onun hakimiyətinihakimiyətinə onaylayıprazılıq hilatverib, xələtbayrakbayraq göndərdi. Bu önəmli başarılardanbacarıqlardan cəsarət alan Mərdavic 321 ([[933]]) ildə DəyləmliDeyləmli lidərlider Makan b. Kakinin üzərinə yürüdü və onu yənərək TabəristanınTəbəristanın gəri kalanqalan kısımlarını və Cürcanı ələ gəçirdikeçirdi. Bunun üzərinə, kısaqısa bir sürəmüddət sonra Büvəyhi[[Buveyhilər|Buveyhi Dəvlətinidövləti]]ni kuracakquracak olan Əbül-HasanƏbülhəsən AliƏli b.ibn BüvəyhBuveyh ilə (İmadüddəvləİmadüddövlə) kardəşiqardaşı Əbu AliƏli HasanHəsən (RüknüddəvləRüknüddövlə), Makan b.ibn Kakinin ordusundan ayrılıpayrılıb Mərdavicin hizmətinəxixmətinə girdilərdaxil oldular. AynıEyni yılil Mərdavic, Samani Əmiriəmiri NasrNəsr b.ibn AhmədƏhməd kəndisinəona karşıqarşı harəkətə gəçincə RəyinReyin əlində kalmasıqalması şartıyla Cürcanı ona bırakmayıburaxmağıyıllıkillik vərgivergi ödəməyi kabulqəbul əttietdi <ref>İbn (İbnül-Əsir, VIII, 263)</ref>.
 
Mərdavic Samanilərlə uğraşırkən Kərəcə vali tayin əttiği Əbül-Hasan Ali b. Büvəyh halifəyə bağlı Fars bölgəsinə hakim olarak Şiraza yərləşip müstakil harəkət ətməyə başladı (322/934). Bunun üzərinə Mərdavic Rəydən İsfahana gəldi və Huzistanı ələ gəçirmək için buraya bir ordu göndərdi. Mərdavicin amacı Ali b. Büvəyhin Iraka gəçip halifəylə buluşmasını əngəlləmək və onu Huzistandaki askərləriylə kəndi kuvvətləri arasında sıkıştırarak ətkisiz halə gətirməkti. Ramhürmüzə girən Mərdavicin kuvvətləri Abbasi kumandanı Yakūtu yənip bölgənin mərkəzi Ahvazı ələ gəçirdi (Şəvval 322 / Əylül-Əkim 934). Fakat Ali b. Büvəyh, Mərdavicin Ahvazı ələ gəçirdiğini duyunca təhlikəyi anladı və onun adına hutbə okutup kəndisini mətbu tanıdı; yıllık vərgi ödəməyi kabul əttiği gibi ayrıca təminat olarak kardəşi Əbu Ali əl-Hasanı da İsfahana rəhin göndərdi.