Mərdavic ibn Ziyar: Redaktələr arasındakı fərq

Zeydilər hökmdarı Həsən əl-Utruşun ([[914]]-[[917]]) ardından çıxan iç savaşlar əsnasında [[Təbəristan]]ı ələ gəçirmək istəyən [[Əsfar ibn Şirəveyh]], o sıralarda [[Samanilər]]in yanında olan Mərdavic ibn Ziyardan xidmətinə girməsini istədi. Beləcə Əsfarın ordu komandanı olan Mərdavic (315/927) Təbəristana yürüdü və [[Rey]]dən gələn Dai Həsən ibn Qasımı Amül yaxınında yenərək öldürdü (316/[[928]]). Əsfar ilə Mərdavic, Təbəristanın böyük bir qismini işğal etdikdən sonra arxasından Rey, [[Qəzvin]], [[Zəncan]], [[Əbhər]], [[Qum]] və [[Kərəc]] kimi digər bəzi Cibal vilayətlərini zəbt etdilər. Eynı il içərisində Mərdavic, Əsfarın xalqa aşırı şəkildə zülm etməsinin yol açdığı təpkiyi öz lehinə dəyərləndirərək Zəncanda müstəqilliyini elan etdi və Əsfarı Qəzvindən uzaqlaşdırıb (ehtimalən 319-cu (931-ci) ildə ortadan qaldırıb) taxtını ələ keçirdi. Daha sonra cənubi-qərbi [[İran]]dakı [[Abbasilər|Abbasi]] xəlifəliyi torpaqlarına hakim olmak üçün girişimdə oldu və xəlifə Müqtədir-Billahın göndərdiyi ordunu [[Həmədan]]da mağlub edərək [[Dinəvər]], Karmisin ([[Kirmanşa]]h) və [[İsfahan]]a hakim oldu (319/931). Ardından xəlifə Müqtədir-Billaha elçi yollayıb bu torpaqların müqataa ([[iqta]]) yoluyla ona verilməsini istədi. Etdiyi təklif bəzi şərtlərlə qəbul edildi və xəlifə onun hakimiyətinə razılıq verib, xələt və bayraq göndərdi. Bu önəmli bacarıqlardan cəsarət alan Mərdavic 321 ([[933]]) ildə Deyləmli lider Makan b. Kakinin üzərinə yürüdü və onu yənərək Təbəristanın gəri qalan kısımlarını və Cürcanı ələ keçirdi. Bunun üzərinə, qısa bir müddət sonra [[Buveyhilər sülaləsi|Buveyhi dövləti]]ni quracak olan Əbülhəsən Əli ibn Buveyh ilə (İmadüddövlə) qardaşı Əbu Əli Həsən (Rüknüddövlə), Makan ibn Kakinin ordusundan ayrılıb Mərdavicin xixmətinə daxil oldular. Eyni il Mərdavic, Samani əmiri Nəsr ibn Əhməd ona qarşı harəkətə gəçincə Reyin əlində qalması şartıyla Cürcanı ona buraxmağı və illik vergi ödəməyi qəbul etdi <ref>İbn Əsir, VIII, 263</ref>.

Mərdavic Samanilərlə uğraşırkən Kərəcə vali tayin əttiği Əbül-Hasan Ali b. Büvəyh halifəyə bağlı Fars bölgəsinə hakim olarak Şiraza yərləşip müstakil harəkət ətməyə başladı (322/934). Bunun üzərinə Mərdavic Rəydən İsfahana gəldi və Huzistanı ələ gəçirmək için buraya bir ordu göndərdi. Mərdavicin amacı Ali b. Büvəyhin Iraka[[İraq]]a gəçip halifəylə buluşmasını əngəlləmək və onu Huzistandaki askərləriylə kəndi kuvvətləri arasında sıkıştırarak ətkisiz halə gətirməkti. Ramhürmüzə girən Mərdavicin kuvvətləri Abbasi kumandanı Yakūtu yənip bölgənin mərkəzi AhvazıƏhvazı ələ gəçirdi (Şəvval 322 / Əylülsentyabr-Əkimoktyabr 934). FakatFəqət AliƏli b. Büvəyh, Mərdavicin Ahvazı ələ gəçirdiğini duyunca təhlikəyi anladı və onun adına hutbə okutup kəndisini mətbu tanıdı; yıllık vərgi ödəməyi kabul əttiği gibi ayrıca təminat olarak kardəşi Əbu Ali əl-Hasanı da İsfahana rəhin göndərdi.

Mərdavic Rəbiüləvvəl 323tə (Şubat 935) İsfahanda, əski İran bayramlarından Səzakın kutlanması sırasında hizmətində bulunan bir grup Türk askəri tarafından öldürüldü. Suikastın düzənlənməsində onun, ordusunda sayıları 4000i gəçən Türklərə karşı son dərəcə kötü davranmasının, birçoklarını öldürtüp (<ref>Əbu Bəkir əs-Suli, s. 20, 62; Məsudi, IV, 382; İbn Miskəvəyh, I, 313; Gərdizi, s. 22-23</ref>) kəndilərini Deyləmli və Gilli askərləri korumak için savaşlarda ön saflara yərləştirməsinin ətkili olduğu rivayət ədilməktədir (<ref>Əbu Bəkir əs-Suli, s. 62</ref>). Suikastta yər alanlar arasında sonraki yıllarda Bağdatta əmirül-üməra olan Tüzün və [[Bəckəm]]in də bulunduğu bəlirtilməktədir (<ref>a.g.ə., s. 20, 62</ref>; <ref>Məsudi, IV, 383</ref>; <ref>İbn Miskəvəyh, I, 315</ref>; <ref>Qardizi, s. 23</ref>; <ref>Muhamməd b. Abdülməlik əl-Həmədani, XI, 297</ref>; <ref>İbn Əsir, VIII, 301</ref>). Mərdavicin katlinin hilafət sarayında planlandığına dair söylənənlər isə İbn Miskəvəyhin də bəlirttiği gibi böyük bir ihtimallə uydurmadır (<ref>Təcaribül-üməm, I, 310</ref>).