Qiymət indeksi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
==Qiymət indekslərinin növləri==
Qiymət indeksləri əsas iki növü var:
*'''[[İstehlakçı Qiymət İndeksi (İnflyasiya)]]''';
*'''[[ÜDM deflyatoru]]'''.
==İstehlakçı Qiymət İndeksi==
'''İstehlakçı Qiymət İndeksi (Consumer Price İndex)''' istehlak üçün alınan bütün məhsul və xidmətlərin ümumi qiymətinin ölçüsüdür. Hər ay Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən bu indeks hesablanır. Hesablandıqdan sonra yeni index əvvəl dpvrün in deksi ilə müqayisə edilir və inflyasiya dərəcəsi hesablanır<ref>Mankiw,G. Economics. 3ed. 2014.səh 512-515</ref>.
[[İnflyasiya dərəcəsi]] = (İQİ2014 –İQİ2013)/ İQİ2013*100.
==ÜDM deflyatoru==
İqtisadçılar indiki qiymətlərlə hesablanmış ÜDM-a nominal ÜDM deyilllər. Bu həmin il ölkə daxilində istehsal olunan bütün son məhsulun dəyərini göstərir. İqtisadi artımı qiymətləndirmək üçün isə bu göstəricini əvvəlki dövrlərlə müqayisə edirlər. Bu zaman bir məsələ ortaya çıxır ki, bəs bütün məhsulların qiyməti 2 dəfə artıbsa, bu da ölkədəki istehsalın 2 dəfə artdığı hesab olunmalıdırmı? İqtisadçıların cavabı “Xeyr”dir. Bunun qarşısın almaq üçün isə Real ÜDM göstəricisindən istifadə olunur. Bu zaman ÜDM indiki yox, baza dövrünün qiymətləri ilə hesablanır. '''ÜDM deflyatoru''' isə ölkə daxilində istehsal olunan bütün son istehlak məhsullarının qiymətindəki dəyişikliyi əks etdirir. ÜDM deflyatoru aşağıdakı kimi hesablanır. <ref>Mankiw G. Macroeconomics. 8th ed. 2013. Səh 24-25</ref>
ÜDM Deflyatoru = Nominal ÜDM/Real ÜDM
==İstehlakçı Qiymət İndeksi ilə ÜDM Deflyatorunun fərqi==
İstehlakçı Qiymət İndeksini ÜDM Deflyatorundan fərqləndirən 3 məqam var<ref>Mankiw G. 2013. Səh 33</ref>:
* Birinci fərq, ÜDM deflyatoru istehsal olunan bütün əmtəə və xidmətlərin qiymətindəki dəyişikliyi, İQİ isə yalnız istehlakçıların aldığı məhsulların qiymətindəki dəyişikliyi ölçür. Belə ki, yalnız şirkətlər və dövlət tərəfindən alınan məhsulların qiymətindəki yüksələrsə, bu ÜDM deflyatorunda əks olunacaq, İQİ-də isə yox.
* İkinci fərq, ÜDM deflyatoru yalnız ölkə daxilində istehsal olunan məhsulların qiymət dəyişikliyini ölçür. Bundan fərqli olaraq İQİ alıcılar tərəfindən alınan idxal məhsullarının qiymətindəki yüksəlmələri və enişləri də əks etdirir. Əgər, ölkəyə idxal olunan hər hansı bir məhsulun, məsələn Toyotanın qiyməti qalxarsa, bu İQİ-də öz əksini tapacaq amma ÜDM deflyatoru dəyişməyəcək.
* Üçüncü və daha diqqətyetirilməli olan fərq isə, İQİ-nin müəyyən məhsul və xidmətlərin sabit həcmi, yəni, baza ili kimi götürülmüş dövrdə alınan məhsulun həcmi üzərindən qiymət dəyişikliyini hesablayır. ÜDM deflyatoru isə məhsul və xidmətlərin dəyişən həcmi, yəni hesabat ilində istehsal olunmuş məhsulların həcmi üzərindən hesablanır.
İqtisadçılar əmtəə və ximətlərin baza həcmi ilə hesablanmış qiymət indekslərini '''[[Laspeyres İndeksi]]''', dəyiçən həcmi ilə hesablanmış qiymət indekslərini isə '''[[Paşe İndexsi]]''' adlandırırlar.
== İstinadlar ==
| |||