Yəzdanizm: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
'''Yezdanizm''' — [[Yezidilər]]in inandığı, [[İslam]] dini ilə geniş əlaqəsi olmayan əsasən [[İraq]] və [[Suriya]] kimi ərazilərdə ardıcıllarının olduğu din. Yezdanizm sözünün kökü [[Avesta dili]]ndə olan ''Yazata'' sözündən yarandığı ehtimal edilir. Sözün [[kürd dili]]ndə olan qarşılığı ''sitayiş edilməyə dəyər'' mənasını verir. Yezdanizm dinin konkret yaranmağa tarixi məlum deyil. Dinin müasir halının VIII - XII əsr aralığında İraqda yaşayan kürd tayfaların arasında yarandığı təxmin edilir. Yezdanizmə inan [[yezidilər]] isə onların ardıcılı olduqları dinin qədim tarixə malik olduğunu və tarixin [[Qədim Mesopotamiya dini]]nin yarandığı dövrdə qədər uzandığını iddia edirlər. Yezdanizmdə konkret dini ədəbiyyat yoxdur. Bunun əsas səbəbi dinin daşıyıcısı olan şəxslərin ritual və əfsanələri nəsildən-nəsilə şifahi şəkildə ötürməsi olmuşdur.
Yezdanizm dini mövcud olduğu dövrdən etibarən, səmavi dinlər və əsasəndə [[İslam]] dinin ardıcılları tərəfindən mənfi qarşılanmışdır. Bunun əsas səbəbi isə yezidilərin Mələk Tavus adını verdikləri və səmavi dinlərdə şeytan olaraq təsvir edilən varlığa inanmalarıdır. Yezidilərə görə əsas tanrı Azdadır. Azda xoş niyyətli olduğundan ona ibadət edib günahların bağışanılması üçün dua edilməsinə gərək yoxdur. Dualar və bağışlanılmaqla bağlı istəklər Mələk Tavus üçün edilir. Duaların və istəklərin Mələk Tavus üçün edilməsinin əsas səbəbi isə insanların cəzalandırılması prosesində əsas söz sahibinin bu məlak olmasıdır. Yezdanizm dinin çox sərt qaydaları mövcuddur. Dini mətnlərin, yezidi olmayan bir şəxs tərəfindən oxunması və ya yayılması qadağandır. Bir şəxs sonradan yezidi ola bilməz. Bu din insanlara nəsildən nəsilə ötürülür və bir şəxsin sonradan bu dindən imtina edərək çıxmasının cəzası ölümdür.
[[Yezidilər]] üçün əsas müqəddəs məkan və eyni zamanda bir həcc mərkəzi olan [[Laliş məbədi]]dir. Bu məbəddə yezdanizm dinin əsas fikir sahiblərindən biri olan [[Şeyx Adi bin Müsafir]]in məzarı yerləşir. [[Yezidilər]] hər ilin bəlli günlərində bura həcc ziyarətləri həyata keçirirlər.
== Yezidilər üçün əsas inanclar ==
* Dünya sonsuzdur. Dünyanı yaradan tanrı onu əsla dağıtmaz.
* Təbiətin qorunması və təbiətə sevgi əsasdır.
* Gündə üç dəfə üzü Günşə tərəf ibadət edilməlidir<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1560714/The-Devil-worshippers-of-Iraq.html The Devil worshippers of Iraq - telegraph.co.uk]</ref>
* Çərşənbə günü, Mələk Tavus və ilk iki insanın yaradıldığı gün olduğu üçün həmin gündə insanların istirahət etmələri vacibdir.
* Ancaq Şahid bin Carın nəslindən olan şəxslər Yezididilər, bir şəxsin sonradan yezidi olması mümkün deyildir.
* Şeytanın adını tələffüs etmək, onun adı ilə bağlı olan ''Kitan'', ''mel'un'', ''Şar'' və ''Şat'' kimi kəlimlələri işlətmək, adın müqəddəs olması səbəbindən haramdır.
* Müqəddəs hesab edilən ağaclara sitayiş edilir.
* Qadınların saclarının kəsilməsinə icazə verilmir.
* Aprel ayında evlənmək günah hesab olunur.
* [[Ətirli balqabaq]], [[Ceyran]] əti və [[Kahı]] yemək haram sayılır.
* Müqəddəs rəng olduğu üçün tünd göy rəngli paltarların geyinlməsi məqbul hesab edilmir.
* Şeyxlər, pirilər və müridlərdən ibarət camaat sistemi mövcuddur. Yezidilərin bu camaat daxilində olan şəxslərlə evlənməsi arzu edilir.
* Şeyxlərə özəl günlərdə pul verilməlidir.
* Yuxarı sinif mənsublarına bir necə qadınla evlənməsinə icazə vardır.
* Başqa din mənsubu ilə evlənən şəxs afaroz edilir və hətta öldürülür.
* [[Reinkarnasiya]] inancı mövcuddur.
* [[Vəftiz]] prosesi mövcuddur.
* [[Mitraizm]] dində olduğu kimi [[inək]]lərin qurban kəsilməsi halı vardır.
== İstinadlar ==
| |||