|
== Əmələgəlməsi ==
Çiçəkli bitkilərin ancaq bəzi əmələgəlmə etibarilə qədim nümayəndələrində traxeidlərə[[traxeidlər]]ə təsadüf olunur. Qazıntı halında qalıqları öyrənilərkən çiçəkli bitkilərin [[mezozoy erasınınerası]]nın təbaşir dövründə geniş yayıldığı göstərilir. İlk çiçəkli bitkilərin yura və hətta ola bilsin [[trias dövründədövrü]]ndə formalaşdığı güman olunur. Təbii şəraitdə daha yaxşı uygunlaşmışuyğunlaşmış əlamətlərə malik olduqlarından çiçəkli bitkilər trias və yura dövründə bitki örtüyündə təşkil edən çılpaqtoxumluları[[çılpaqtoxumlular]]ı tədricətədricən sıxışdıraraq aradan çıxarmışdır.
Hazırda çiçəyin əmələ gəlməsi və çiçəkli bitkilər üçün hansı qədim çılpaqtoxumluların mənşə oldugu halda, onların binnettitlərdən, kinetum tipli bitkilərdən, toxumlu qıjılar və ya keytonilər kimi çılpaqtoxumlulardan əmələ gəldiyi barədə müxtəlif mülahizələr irəli sürülür.
Binnettitlərin[[Binnettitlər]]in strobilində örtülü yarpaqların, mikro və makrospofillərin düzülüşündəki ardıcıllıq,nardıcıllığın müasirmüasi çiçəkli bitkilərdə çiçək üzvlərinin düzülüşünə oxşardır. Buna baxmayaraq binnettitin strobilində dişiciyin olmaması, meyvənin əmələ gəlməməsi və s. əlamətlər nəzərə alınarsa çiçəkli bitkiləri mənşə etibarilə, bilavasitə binnettitlərlə bağlı hesab etmək qeyri mümkündür.
Keytonilərdə[[Keytonilər]]də makrospofillər kənarları ilə içəri doğru bükülərək yumurtalığa və agızcığaoxşar şəkil alırdısa da bunlarda çiçəyə bənzər orqan əmələ gəlmirdi. Toxumun örtülü olması kimi əlamətlərə toxumlu qıjılarda təsadüf olunmur.
Çiçəkli bitkilərin knetum tipli bitkilərdən əmələ gəlməsi haqqinda mülahizənin tərəfdarları ilk örtülütoxumlu bitkilərin çiçəklərinin yanlığı olması , bircinsli, küləklə tozlanan – müasir florada[[flora]]da yayilan tozağacitozağacı və ya qovağabənzər çiçəkli bitkilər olduğunu göstərirlər. Bu mülahizəyə görə hər bir şişəyə çılpaqtoxumlunun bir neçə strobilinin yığımı kimi baxılır. Çiçəyin əmələ gəlməsi haqqında irəli sürülən belə mülahizəyə [[nsevboantos nəzəriyyəsi]] adı verilmişdir. Müasir florada təsadüf olunan geniş müxtəlifliyə malik olan çiçəkəmələ gəldiyini güman etmək çətindir.
Çiçəyin əmələ gəlməsi haqqında irəli sürülən mülahizələrdən [[Telom nəzəeriyyəsinənəzəriyyəsi]]nə görə ali bitkilərin orqanlarının hamısının psilofitlərdə müşahidə olunan hacavarı budaqlanmiş telomların dəyişməsindən əmələ gəldiyi göstərilir. Telom nəzəriyyəsinə görə çiçəyin sporanki daşıyan sintelomların tekamülü nəticəsində əmələ gəldiyi və vegetativ zoğla paralel şəkildə formalaşdiğı qeyd olunur.
Hazırda müqaisəli –morfolojimüqaisəli–morfoloji tədqiqata əsaslanaraq çiçəyin dəyişkənliyə uğramış sadə, budaqlanmayan zoğ olduğu haqqında mülahizə daha geniş bəyənilir. Bu mülahizəyə eyantos və ya strobil nəzəriyyəsi verilmişdir.
[[Eyantos nəzəriyyəsinənəzəriyyəsi]]nə görə ilk əmələ gələn çiçək ikicinsli, iri əlvan çiçəkyanlığı olan və həşəratla tozlanan çiçəklər olublar. Çiçəyin belə prototipinin müasir florada təsadüf olunan müxtəlif çiçək formalarının əmələ gəlməsi üçün mənşə olduğu göstərilir. Beləliklə, çiçəkli bitkilərin tam formalaşmış dişiciyi olmayan, her hansi isə ikicinsli strobili olan iriyarpaqli çılpaqtoxumlulardan[[çılpaqtoxumlular]]dan əmələ gəldiyi güman olunur. Belə təsəvvür oluna biləcəlbiləcək qədim çılpaqtoxumlu alçaq gövdəli toxumlu qijılarda, bennettit və saqovniklərə oxşar bitkilər olublar.
Müxtəlif vaxtlarda, ayriayrı-ayriayrı təkamül istiqamətlərində ağac formalardan kol, yarımkol, daha sonra çoxillik ikiillik və nəhayət birillik bitkilər əmələ gəlmişdir. Yaşayiş şəraitinə uyğunlaşma nəticəsində çiçəkli bitkilər əmələ gəlmişdir. YaşayişYaşayış şəraitinə uyğunlaşma nəticəsində çiçəkli bitkilərin yarpaqları [[çiçək]] və meyvələrinin[[meyvə]]lərinin quruluşunda, kimyəvi tərkibi və fizioloji xüsusiyyətlərində bir birindən fərqlənən bir çox yeni əlamətlər əmələ gəlmişdir.
== Yayılması ==
| 