Ümumi Daxili Məhsul: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 6:
]]
<font color=Green>[[Ümumi Daxili Məhsul]] (eng. Gross Domestic Product) ([[ÜDM]])</font> <font color=Red>verilmiş zaman müddətində</font> <font color=Blue>ölkə daxilində</font> <font color=Red>istehsal olunan</font> <font color=Grey>bütün</font> <font color=Violet>son</font> <font color=Silver>əmtəə və xidmətlərin</font> <font color=Orange>bazar dəyəridir</font><ref>Qreqori Mənkyu.Ekonomiksin Əsasları. Bakı. 2010. Səh. 502-504 </ref>.
Bu tərifin izahı isə aşağıdakı kimidir:
Sətir 37:
== Nominal və real ÜDM ==
[[Şəkil:Ümumi Daxili Məhsul1.png|500px|thumb|right]]
''Nominal ÜDM'' – hesablamada istehsal edilən məhsulların aktual [[bazar qiyməti]] götürülür. Bu səbəbdən nominal ÜDM məhsulun qiymət dəyişikliklərindən asılıdır – yəni [[inflyasiya]]([[deflyasiya]]) nəticəsində məhsulun qiyməti qalxdıqda(düşdükdə) nominal ÜDM da qalxır(düşür).
Məsələn, ölkədə cəmi 2 məhsul istehsal edilir, A və B məhsulları. [[2007]]-ci ildə A məhsulundan 100 ədəd, B məhsulundan isə 200 ədəd istehsal edilib. A məhsulunun 2007-ci ildə bazar qiyməti 30, B məhsulununku isə 20 [[pul vahidi]]dir. Bu halda 2007-ci ildə ''ÜDM = 100 * 30 + 200 * 20 = 7000''. [[2008]]-ci ildə 10% inflasiya olduğu halda və istehsalın artmadığı halda ''nominal ÜDM 100 * 33 + 200 * 22 = 7700'' olur. Gördüyümüz kimi hətta istehsalın artmadığı halda nominal ÜDM 700 pul vahidi artdı.
Məhsulun qiymətindən asılılığı aradan qaldırmaq və səhv yanaşmadan yayınmaq üçün ''real ÜDM'' hesablanır.
▲Məhsulun qiymətindən asılılığı aradan qaldırmaq və səhv yanaşmadan yayınmaq üçün ''real ÜDM'' hesablanır.[[Şəkil:Ümumi Daxili Məhsul1.png|400px|thumb|right]]Real ÜDM-da qiymət dəyişiklikləri nəzərə alınır. Bunun üçün bir il əsas götürülməli və növbəti illərdə əsas götürülmüş ilin qiymətləri tətbiq edilməlidir. Yuxarıdakı misalda 2008-ci ildə ''real ÜDM = 100 * 30 + 200 * 20 = 7000''. Bu o deməkdir ki, əsas il olaraq 2007-ci il götürüldükdə 2008-ci ildə real ÜDM-un artımı 0%, nominal ÜDM-un artımı isə 10% təşkil edəcək.
ÜDM deflyator nominal ÜDM-un real ÜDM-a nisbətini göstərir: <math>\mathrm{UDM}_\text{Deflyator} = \frac{\mathrm{UDM}_\text{nominal}}{\mathrm{UDM}_\text{real}}\cdot 100</math>
| |||