Apollon proqramı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Removing Link GA template (handled by wikidata) |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 7:
* Birbaşa qalxma: Bu plana görə kosmik gəmi birbaşa Aya uçmalı və Aya enib qalxmalı idi. Bu əməliyyat üçün həmin dövrün ən güclü raketi olan Nova raketindən daha güclü bir vasitəyə ehtiyac vardı.
* Yerin orbitində görüşmə: Bu plan biri kosmik gəmini, o biri isə yanacağı daşıyan 2 Saturn V raketinin kosmosa qalxmasını nəzərdə tuturdu. Kosmik gəmi Yerin orbitinə yerləşməli və lazımi qədər yanacaq doldurulduqdan sonra Aya gedib qayıtmalı idi. Yenə də kosmik gəmi tam halda Ay səthinə oturmalı idi.
* Ay səthində görüşmə: Bu plan biri yanacaq daşıyan və Aya enməli olan insansız kosmik vasitənin və bir müddət sonra onu izləməli olan insanlı kosmik gəminin yaradılmasına əsaslanırdı. Yanacaq insanlı vasitə Yerə qayıtmazdan əvvəl insansız vasitədən insanlı vasitəyə köçürülməli idi.
* Ay orbitində görüşmə: Bu plana görə kosmik vasitə İdarəetmə modulu, Xidmət modulu və Ay modulundan ibarət olmalı idi. İdarəetmə modulu və Xidmət modulu 3 astronavtın 5 günlük Ay səfəri üçün lazımlı həyat sistemlərini və kosmik gəmi Yer atmosferinə geri qayıdarkən lazım olacaq istilik qalxanını daşıyırdı. Ay modulu Ay orbitində əsas gəmidən ayrılacaq və iki astronavtı Ay səthinə eniş üçün daşıyacaqdı. Ən sonda İdarəetmə modulu ilə Xidmət modulu geri dönəcəkdi. Atmosferə girərkən Xidmət modulu da buraxılacaq və beləliklə Yerə geri qayıdan tək hissə İdarəetmə modulu olacaqdı. Sonda məhz bu plan seçilmiş və icra edilmişdir.
Sətir 25 ⟶ 22:
[[14 noyabr]] [[1969]]-cu ildə göndərilən Apollon-12 sayəsində [[19 noyabr|noyabrın 19]]-da Aya ikinci dəfə insan endirmək mümkün oldu. Apollon-13 Aya uçarkən oksigen balonlarından biri partladı və gəminin böyük hissəsi parçalandı. [[Astronavt]]lar çətinliklə Yerə geri qayıda bildilər. Apollon-15-in astronavtları kosmik vasitə ilə birlikdə aparılan nəqliyyat vasitəsinin köməyi ilə Ay səthində gəzərək çox sayda nümunə topladılar. Apollon-16 özü ilə təxminən 100 kq ağırlığında Ay daşı gətirdi. Apollon-17 isə [[1972]]-ci ilin dekabrında Apollon Layihəsi çərçivəsində həyata keçirilən son Ay səfərini reallaşdırdı.
== Təxirə salınma səbəbləri ==
[[Apollon proqramı]]nın dayandırılması müxtəlif səbəblərdən və müxtəlif vaxt kəsiyində meydana gəlmişdi. İlk dəfə olaraq Apollon missiyaları 1960-cı illərin əvvəlində [[Apollon 1]] gəmisində baş vermiş və heyətin tələfatı ilə nəticələnmiş qəzanın baş verməsinə görə dayandırılmalı idi. Ancaq daha sonra [[NASA]]nın Apollon misiyalarının uğurla həyata keçirməyə başlaması və 20 iyul 1969-cu il tarixində [[Apollon 11]] missiyasının [[Ay]]a uğurla enməsi nəticəsində bundan imtina edildi. Apollon 11 missiyasından sonra Aya daha 9 missiya planlaşdırılırdı, amma 1972-ci ildə [[Apollon 17]]nin Aya son uçuşu oldu və müəyyən səbəblərdən sonra Apollon 18, 19 və 20 missiyaları təxirə salındı.
=== Skylab proqramı ===
Aya uçuş misiyalarının təxirə salınmsaı səbəblərinin biri Amerika Birləşmiş Ştatlarının yeni "Skylab" kosmik stansiya proqramını həyata keçirməsi oldu. Bu proqramın mahiyyəti [[SSRİ]] ilə birlikdə kosmik stansiyaların yaradılmasına başlamaq idi.
=== Ayın tam öyrənilməsi ===
ABŞ prezidenti [[Riçard Nikson]] daha Ayın heç bir maraq kəsb etmədiyini və onun tam öyrənildiyi fikrinə gəldiyini bəyan etmişdi. Bu da Apollon missiyalarının dayandırılmasında öz sözünün dedi.
=== Maliyyə çatışmazlığı ===
ABŞ höküməti Apollon misiyasının fəaliyyəti üçün 1969-cu il mənbələrinə görə 25.4 milyard $, 2007-ci il mənbəlinə görə isə 145 milyard $ həcmində vəsait sərf edib. Bəzi qeyri-rəsmi mənbələrə görə ABŞ [[Vietnam müharibəsi]]nə çəkilən xərcləri tənzimləmək üçün Apollon missiyasını və onu maliyyələşdirməyi dayandırıb.
=== "Nəzəriyyə"lər ===
"Aya uçuşun yalan nəzəriyyəsi" tərəfdarları bu məsələyə müxtəlif prizmalardan yanaşırlar. Bəzi elmi-fantastik nəzəriyyəçilər insanın Aya enməsini inkar edirdilər və bildirirdilər ki Aya eniş əslində [[Holivud]] poliqonlarında çəkilmiş filmdən başqa heç nə deyil. Onların fikirlərinə görə ABŞ höküməti artıq Ay uçuşunun saxtalaşdırılması üçün maliyyə vəsaitlərinin sərfini dayandırıb və beləcə "film" çəkilişlərinə son verilib. Digər nəzəriyyəçilərə görə [[astronavt]]lar Ayda Yerdən kənar həyatın nümayəndələri ilə qarşılaşıblar və bu hadisə onların Aya bir daha geri dönməyəcəyinə zəmin yaradıb. Ancaq bu hadisənin heç bir rəsmi açıqlaması yoxdur.
== Xarici keçidlər ==
*[http://www.astronautix.com/flights/apollo18.htm ''Apollo 18''], [http://www.astronautix.com/flights/apollo19.htm ''19''], [http://www.astronautix.com/flights/apollo20.htm ''20''], [http://www.astronautix.com/flights/skylabb.htm Skylab B] and [http://www.astronautix.com/flights/skylab5.htm Skylab 5] at the [[Encyclopedia Astronautica]]
*[http://web.archive.org/web/20080208214906/http://web.mac.com/jimgerard/AFGAS/pages/apollo/CM-115.html CM-115 on display at Johnson Space Center]. From A Field Guide to American Spacecraft.
== Həmçinin Bax ==
Sətir 31 ⟶ 47:
{{Apollon missiyaları}}
[[Kateqoriya:
{{Link FA|fr}}
| |||