Bakı qəzası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 19:
[[Rusiya]] imperiyası [[Bakı xanlığı]]nı işğal etdikdən ([[1806]]) sonra xanlıq üsuli-idarəsini ləğv edib, onu əyalətə çevirmişdi. [[1840]]-cı il [[19 aprel]] inzibati islahatı nəticəsində inzibati cəhətdən Xəzər vilayətinə daxil olan Bakı qəzası yaradıldı. Çar [[I Nikolay]]ın [[1846]]-cı il [[14 dekabr]] tarixli fərmanı ilə [[Şamaxı quberniyası]] yaradıldıqda Bakı qəzası həmin quberniyanın tərkibinə verildi. [[1859]]-cu il [[Şamaxı]] zəlzələsindən sonra quberniya mərkəzinin [[Bakı]]ya köçürülməsilə eyni adlı quberniyanın qəzası oldu. [[1888]]-ci il [[10 may]] tarixli qərara əsasən Bakı qəzası [[Balaxanı]]-[[Sabunçu]], [[Maştağa]] və Saray məntəqələrinə bölündü. [[1906]]-cı il [[28 oktyabr]] tarixli fərmana görə [[Bakı]] və onun ətrafındakı fabrik-mədən rayonları əsasında Bakı qradonaçalnikliyi (Bakı şəhər rəisliyi) təşkil edildikdə qəzanın tərkibində ancaq kənd icmaları qaldı. [[Bakı]]da sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra S.Şaumyanın daşnak-bolşevik rejimi qəzalarda, o cümlədən Bakı qəzasında da möhkəmlənməyə can atırdı. [[1918]]-ci il [[28 may]]da yaranan [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin öz hakimiyyətini bütün ölkə ərazisində bərqərar etmək siyasəti uğurla nəticələndi. Həmin il [[15 sentyabr]]da [[Bakı şəhəri]] azad edildikdən sonra Bakı qəzasında da [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin hakimiyyəti quruldu. [[Qafqaz]] təqviminin ([[1917]]) məlumatına görə, Bakı qəzasının sahəsi 2610,22 kv. verst (2,77 min kv.km), əhalisi 15746 nəfər (o cümlədən, 533 nəfəri müvəqqəti yaşayan) idi.
Qəzanın bütün əhalisi azərbaycanlılardan ibarət idi. Bakı qəzasının təsərrüfat həyatında əkinçilik, bağçılıq və üzümçülük əsas yer tuturdu. [[1920]]-ci il [[28 aprel]]də [[XI Qızıl Ordu]] [[Bakı]]nı işğal etdikdən sonra qəzada [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin hakimiyyətinə son qoyuldu. Bakı qəzası [[1929]]-cu ildə ləğv edildi.
1851–ci ildə Rusiyada əhali sayının araşdırılması üçün həyata keçirilmiş IX təftişə əsasən, inzibati cəhətdən Bakı, Şamaxı, Lənkəran, Nuxa və Şuşa qəzalarını əhatə edən Şamaxı quberniyasının əhalisi 319.923 nəfəri kişilər, 283.083 nəfəri qadınlar olmaqla 603.006 nəfər idi.<ref name="Кеппен-154">О народонаселенiи Россiи по губернiямъ и уѣздамъ: LXII. Шемахинская губернiя, стр. 154. // Девятая ревизiя. Изслѣдованiе о числѣ жителей въ Россiи въ 1851 году Петра Кеппена. Санктпетербургь: Вь Типографiи Императорской Академiи наукь, 1857, 297 стр.</ref> Əhalinin ümumi sayı haqqında məlumatlar imperiyanın Maliyyə Nazirliyinin Zaqafqaziya idarəsi tərəfindən təqdim olunmuşdu.<ref name="Кеппен-154"></ref> Qəzalar üzrə qadınların ayrıca sayını müəyyən etmək münkün olmamışdır.<ref name="Кеппен-154"></ref> Kişilərin qəzalar üzrə sayı haqqında məlumatlar isə Tiflisdən ''həqiqi dövlət məsləhətçisi'' Aleksey Fyodoroviç Kruzenştern tərəfindən təqdim olunmuşdu.<ref name="Кеппен-154"></ref> Beləliklə, həmin məlumatlara əsasən Bakı qəzasının bütün yaşayış yerlərində kişi cinsindən toplam 22.380 nəfər əhali yaşayırdı.<ref name="Кеппен-154"></ref>
== Mənbə ==
# О народонаселенiи Россiи по губернiямъ и уѣздамъ: LXII. Шемахинская губернiя, стр. 154 – 155. // [http://history-fiction.ru/get-book-file.php?id=2963 Девятая ревизiя. Изслѣдованiе о числѣ жителей въ Россiи въ 1851 году] [[:ru:Кёппен, Пётр Иванович|Петра Кеппена]]. Санктпетербургь: Вь Типографiи [[:ru:Санкт-Петербургская академия наук|Императорской Академiи наукь]], 1857, 297 стр.
== Qeydlər ==
<div class="references-small">
<references group=q/>
</div>
== İstinadlar ==
{{Reflist|2}}
== Həmçinin bax ==
*[[Bakı quberniyası]]
▲== Mənbə ==
▲* Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti Ensiklopediyası, I cild, Bakı,2004
[[Kateqoriya:Bakı quberniyasının qəzaları]]
[[Kateqoriya:1840-cı ildə yarananlar]]
| |||