20:11, 3 sentyabr 2008 tarixindəki versiya redaktə Elsanaturk (müzakirə \| töhfələr) 912 redaktə k viki stil kitabçasına uyğunlaşdırıldı bir az ← Əvvəlki redaktə		20:23, 3 sentyabr 2008 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Elsanaturk (müzakirə \| töhfələr) 912 redaktə viki stil Sonrakı redaktə →
Sətir 1: [[Şəkil:Pive_qiyami.jpg‎\|thumb\|right\|300px\|[[Hitler]] və [[Göbbels]]. 1923-cü il]] '''Pivə''' və ya '''Hitler-Lüdendorf qiyamı''' ([[alman dili\|almanca]]:'' Hitler-Ludendorff-Putsch'') — [[Münhen]]də 1923-cü ilin 9 noyabrında "Kampfund" təşkilatı, nasional-sosialist [[Hitler]] və general Lüdendorfun birgə səyi ilə hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda edilmiş qiyam.▼ ▲'''Pivə''' və ya '''Hitler-Lüdendorf qiyamı''' ([[alman dili\|almanca]]:'' Hitler-Ludendorff-Putsch'') — [[Münhen\|Münhendə]]də [[9 noyabr]] [[1923]]-cü ~~ilin~~il 9tarixində ~~noyabrında "~~'''Kampfund"''' təşkilatı, ~~nasional-sosialist~~ [[Adolf Hitler\|Hitlerin]] rəhbərliyi altında [[nasizm\|nasional-sosialistlər]] və [[Lüdendorf\|general Lüdendorfun]] birgə səyi ilə təşkil edilmiş hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda ~~edilmiş~~putç (uğursuz qiyam). [[1920]]-ci illərin əvvəllərində [[NSDAP]] [[Bavariya]]da güclü təşkilatlardan birinə çevrildi. Partiyanın silahlı dəsətlərinə Ernst Rem rəhbərlik edirdi. Hitlerin özü isə Bavariyada nəzərəçarpan və əhəmiyyətli şəxsə çevrildi. ▼ ==Tarixi fon== [[1923]]-cü ildə Rur ərazisinin [[Fransa]] tərəfindən işğal edilməsi Almaniyada yeni gərginlik yaratdı. Əvvəlcə xalqı mübarizəyə səsləyərək ölkədə iqtisadi böhrana səbəb olan sosial-demokrat hökuməti, sonradan Fransanın tələblərini qəbul etməklə həm sağ təmayüllü qüvvələr, həm də kommunistlər tərəfindən tənqidlərə məruz qaldı. Bu şəraitdə nasistlər Bavariyada hakimiyyətdə olan sağ konservativ-separatçılarla ittifaqa girərək Berlindəki sosial-demokrat hökumətinə qarşı birlikdə çıxış etməyə qərar verdilər. Bavariya sağlarının rəhbəri və Bavariya [[Torpaq (ərazi vahidi)\|torpağının]] diktator səlahiyyətlərinə malik olan komissarı fon Karr rəsmi Berlinin bəzi tələblərinə əməl etməkdən, xüsusilə də nasist dəstələrini buraxmaq və "Xalqın nəzarətçiləri" qəzetini ([[alman dili\|alm.]] ''Völkischen Beobachters'') bağlamaqdan imtina etdi. Lakin alman Baş Qərargahının qəti mövqeyi qarşısında geriyə addım atan Bavariya rəhbərləri Hitlerə bildirdilər ki, hələ Berlin hakimiyyətinə qarşı açıq şəkildə çıxış etməyə hazır deyillər. Bu, Hitleri vəziyyəti öz əlinə almaq istəyinə sövq etdi.▼ ▲[[1920]]-ci illərin əvvəllərində [[NSDAP]] [[Bavariya]]da güclü təşkilatlardan birinə ~~çevrildi~~çevrilirdi. Partiyanın silahlı ~~dəsətlərinə~~dəstələrinə Ernst Rem rəhbərlik edirdi. Partiyanın liderlərindən Hitlerin özü isə Bavariyada nəzərəçarpan və əhəmiyyətli şəxsə çevrildi. [[1923]]-cü ildə Rur ərazisinin [[Fransa]] tərəfindən işğal edilməsi Almaniyada yeni gərginlik yaratmış oldu. Əvvəlcə xalqı mübarizəyə səsləyərək ölkədə iqtisadi böhrana səbəb olan [[sosial-demokrat]] hökuməti, sonradan Fransanın tələblərini qəbul etməklə həm sağ təmayüllü qüvvələr, həm də [[kommunizm\|kommunistlər]] tərəfindən tənqidlərə məruz qaldı. Bu şəraitdə nasistlər Bavariyada hakimiyyətdə olan sağ konservativ-separatçılarla ittifaqa girərək Berlindəki sosial-demokrat hökumətinə qarşı birlikdə çıxış etməyə qərar verdilər. [[8 noyabr]] [[1923]]-cü il axşam saat 9-da Hitler və Lüdendorf silahlı hücum dəstələrinin başında Bavariya hökuməti rəhbərlərinin mitinqinin keçirildiyi Münhenin "Bürgerbroykeler" pivəxanasına gəldilər. İçəri girən Hitler "Berlindəki xain hökumət"in devrildiyini elan etdi. Buranı tərk edən Karr NSDAP-nin və hücum dəstələrinin buraxılması haqqında qərar verdi. Eyni zamanda E.Remin rəhbərliyi altındakı hücum dəstələri Hərb Nazirliyinin Quru qoşunları komandanlığının qərargahını ələ keçirdilər, lakin ordu qüvvələri tərəfindən mühasirəyə alındılar.▼ ▲[[1923]]-cü ildə Rur ərazisinin [[Fransa]] tərəfindən işğal edilməsi Almaniyada yeni gərginlik yaratdı. Əvvəlcə xalqı mübarizəyə səsləyərək ölkədə iqtisadi böhrana səbəb olan sosial-demokrat hökuməti, sonradan Fransanın tələblərini qəbul etməklə həm sağ təmayüllü qüvvələr, həm də kommunistlər tərəfindən tənqidlərə məruz qaldı. Bu şəraitdə nasistlər Bavariyada hakimiyyətdə olan sağ konservativ-separatçılarla ittifaqa girərək Berlindəki sosial-demokrat hökumətinə qarşı birlikdə çıxış etməyə qərar verdilər. Bavariya sağlarının rəhbəri və Bavariya [[Torpaq (ərazi vahidi)\|torpağının]] diktator səlahiyyətlərinə malik olan komissarı fon Karr rəsmi Berlinin bəzi tələblərinə əməl etməkdən, xüsusilə də nasist dəstələrini buraxmaq və "''Xalqın nəzarətçiləri''" qəzetini ([[alman dili\|~~alm.~~almanca]]: ''Völkischen Beobachters'') bağlamaqdan imtina etdi. Lakin alman Baş Qərargahının qəti mövqeyi qarşısında geriyə addım atan Bavariya rəhbərləri Hitlerə bildirdilər ki, hələ Berlin hakimiyyətinə qarşı açıq şəkildə çıxış etməyə hazır deyillər. Bu, Hitleri vəziyyəti öz əlinə almaq istəyinə sövq etdi. [[9 noyabr\|Noyabrın 9-u]] səhər tezdən Hitler və Lüdendorf 3 min nəfərlik dəstə ilə birlikdə Hərb Nazirliyinə tərəf irəliləməyə başladılar. Lakin, Rezidentştrasse küçəsində polis dəstəsi onların qarşısını kəsərək atəş açdı. 16 partiya üzvünün həlak olduğu bu hadisə Almaniya tarixinə "Pivə qiyamı" kimi düşdü.▼ ==Qiyam== [[1924]]-cü ilin fevral-mart aylarında keçirilən məhkəmənin qərarı ilə Adolf Hitler 5 il müddətinə həbsə məhkum edilsə də, cəmi 10 ay sonra azadlığa buraxıldı. Həbsdə olduğu müddətdə özünün məşhur "Mənim mübarizəm" ([[alman dili\|alm.]] ''Mein Kampf'') adlı kitabının birinci hissəsini yazdı. Tezliklə bu kitab NSDAP-nin əsas ideya qaynağına çevrildi.▼ ▲[[8 noyabr]] [[1923]]-cü il axşam saat 9-da Hitler və Lüdendorf silahlı hücum dəstələrinin başında Bavariya hökuməti rəhbərlərinin mitinqinin keçirildiyi Münhenin "''Bürgerbroykeler"'' pivəxanasına gəldilər. İçəri girən Hitler "Berlindəki xain hökumət"in devrildiyini elan etdi. Buranı tərk edən Karr NSDAP-nin və hücum dəstələrinin buraxılması haqqında qərar verdi. Eyni zamanda E.Remin rəhbərliyi altındakı hücum dəstələri ~~Hərb~~Hərbi ~~Nazirliyinin~~Nazirliyin Quru qoşunları komandanlığının qərargahını ələ keçirdilər, lakin ordu qüvvələri tərəfindən mühasirəyə alındılar. ▲[[9 noyabr\|Noyabrın 9-u]] səhər tezdən Hitler və Lüdendorf 3 min nəfərlik dəstə ilə birlikdə ~~Hərb~~Hərbi ~~Nazirliyinə~~Nazirliyə tərəf irəliləməyə başladılar. Lakin, Rezidentştrasse küçəsində polis dəstəsi onların qarşısını kəsərək atəş ~~açdı~~açaraq qiyamçıları dağıtdı. 16 ~~partiya~~nasist partiyası üzvünün həlak olduğu bu hadisə Almaniya tarixinə "Pivə qiyamı" kimi düşdü. ==Qiyamdan sonra== ▲[[1924]]-cü ilin fevral-mart aylarında keçirilən məhkəmənin qərarı ilə qiyamın təşkilinə görə Adolf Hitler 5 il müddətinə həbsə məhkum ~~edilsə də~~edildi, lakin cəmi 10 ay sonra azadlığa buraxıldı. Həbsdə olduğu müddətdə özünün məşhur "''[[Mənim mübarizəm"]]'' ([[alman dili\|~~alm.~~almanca]]: ''Mein Kampf'') adlı kitabının birinci hissəsini yazdı. Tezliklə bu kitab NSDAP-nin əsas ideya qaynağına çevrildi. == Həmçinin bax == [[Adolf Hitler]] [[Münhen]] ==Xarici keçidlər== [[Kateqoriya:Üçüncü Reyx]]

Pivə qiyamı: Redaktələr arasındakı fərq