Alkinlər: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 20:
'''Alkin''' - molekullarında karbon atomları arasında üçqat rabitə olan karbohidrogenlərə deyilir. Formulu:'''C<sub>n</sub>H<sub>2n-2</sub>'''.<ref>Соловьев Ю. И. История химии: Развитие химии с древнейших времен до конца XIX в. Пособие для учителей. — 2-е изд., перераб. — М.: Просвещение, 1983. — С. 208.</ref>
==Beynəlxalq adlandırma==
Dien karbohidrogenləri ümumi formulu C<sub>n</sub>H<sub>2n-2</sub> formuluna malik üçqat rabitəli karbohidrogenlərdir. İlk nümayəndəsi C2H2-etindir (trivial adı-asetilen daha çox işlənir). Alkinlərdə üçqat rabitəli karbon atomları sp hibrid halındadır. Butindan başlayaraq zəncir və vəziyyət izomerliyi rast gəlinir. Adlanma alkenlərdəki kimidir. Sadəcə olaraq alkinlərdə:
*Trivial adlanmada -ilen şəkilçisi ilə əvəz edilir
*Səmərəli adlandırmada hamısı asetilen törəməsi götürülür.
*Alkenlərdəki beynəlxalq adlanmadakı faktorlarından ikiqat rabitə üçqat ilə əvəz olunur. Sonrakı faktorlar alkenlərdəki kimidir.
*-en şəkilçisi -in ilə əvəz edilir və sonda üçqat rabitənin birləşdiyi karbon atomunun nömrəsi yazılır.
{| class="wikitable" align="center"
|-
! colspan="2" style="background-color:#7A91FF" |'''''Alkanların YUPAK ilə Adlandrılması'''''
|-
| style="width:10em" |
|-
| C<sub>2</sub>H<sub>2</sub> || Et'''in'''
Sətir 47 ⟶ 53:
|C<sub>11</sub>H<sub>20</sub> ||Undek'''in'''
|}
==Fiziki xassələri==
Alkinlərdə üçqat rabitə əvvəldə yerləşərsə, İQ spektrdə CSP-H rabitəsinin valent titrəyişlərinin udma zolağı 3300 sm-1-olacaq. Qeyri simmetrik alkinlər üçün İQ spektrdə üçqat rabitənin valent titrəyişlərinin udma zolağı 2300-2100 sm-1-olacaq. Simmetriklər üçün bu, çətin təyin olunur. NMR də üçqat rabitənin protonlarının siqnalları 2,3-2,9 m.p. də görsənir. Alkinlərin ilk üç nümayəndəsi n.ş-də qaz, C<sub>5</sub>C<sub>15</sub> nümayəndələri maye, qalanları bərkdir.
==İstinadlar==
| |||