Hipparx: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Removing Link FA template (handled by wikidata) |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{Alim
|Adı = Hipparx
|Orijinal adı = {{lang-gr|Ίππαρχος}}
|Doğum tarixi = [[E.ə. 190]]
|Vəfatı = [[E.ə. 120]]
|Milliyət = {{bayraq|Yunanıstan}} [[Yunanıstan]]
|Elm sahəsi = [[astronom]]
|Dövr = Antik dövr (Klassik dövr)
}}
'''Hipparx''' ({{lang-el|Hipparchos}}) — qədim yunan astronomu.
== Həyatı ==
[[E.ə. 190]]-cı ildə Anadoluda [[Vifiniya]] vilayətinin [[Nikeya]]da (hazırda [[İznik]], [[Türkiyə]])
== İşləri ==
Fəaliyyətinin çox az hissəsi bizə məlum olsa da antik dövrün ən görkəmli astronomlarımdan sayılır. Dövrümüzə gəlib çıxan yeganə elmi işi Solili
İlk ulduz kataloqunu tərtib etmişdir. Apardığı hesablamalar sayəsində ilk ulduz qlobusunu hazırlamışdır. [[Hipparcos]] süni peyki və [[Ay]]dakı kraterlərdən biri onun şərəfinə adlandırılmışdır.▼
Aratın (Aratus of Soli) didaktik "Fenomen" şeirinə yazdığı təfsirdir. İtib batmış əsərlərinə astronomiya təqvimi, optika və arifmetikaya dair kitablar,
"Kütləsi tərəfindən aşağı dartılan cisimlərə dair" adlı traktatı, coğrafiya və astronomiya barədə yazıları və öz əsərlərinin siyahısı daxildir. Apardığı hesablamalar sayəsində ilk ulduz qlobusunu hazırlamışdır.
Eramızın II əsrində yaşamış [[Ptolomey]]in "Almagest" əsəri onun haqqında ən geniş mənbədir. Ptolomey özü onun ən mühüm xələfi sayılır. Öz astronomiya
ilə bağlı çalışmalarında Hipparxın əsərlərindən geniş şəkildə yararlanıb. Ptolomey Hipparxı "zəhmətkeş", "həqiqət aşiqi" kimi təqdim edib.
Hipparxın çoxlu mühüm və uzunmüddətli töhfələrinə praktiki və nəzəri yeniliklər daxildir. O astronomiya üçün həndəsi modellər tətbiq edib, o cümlədən
'çevrə üzərində çevrə' və əvvəldən [[Perqalı_Apolloni | Apolloni]]nin də istifadə etdiyi essentrik (orbiti mərkəzdən keçməyən) modeli.
Triqonometriyanın əsasını qoyduğu güman edilir. Müşahidələrlə xeyli maraqlanıb. E.ə 147-127-ci illər arasında müşahidələrini qeyd edib. Ptolomeyin [[dioptriya]] kimi təsvir etdiyi optik cihaz istifadə edib, həmçinin planisferik [[üsturlab]]ı (astrolab) kəşf etmiş ola bilər. Hipparx ulduzların
mövqeləri haqqında əhatəli müşahidələr aparıb və hesab edilir ki ilk ulduz kataloqunu tərtib etmişdir. O irimiqyaslı astronomik problemlərə nəzər yetirib, o cümlədən ilin uzunluğu, ayla məsafəmiz, ay və günəş tutulmasının hesablanması.
▲
== İstinadlar ==
| |||