Təbii zonalar: Redaktələr arasındakı fərq

'''[[Savannalar|Savanna]] zonası''' subekvatorial meşələr zonasını şimaldan və cənubdan əhatə edir.Cənubi Asiyada rütubətli ekvatorial və subekvatorial meşələr zonasından şimalda rütubətli tropik meşələri ilə savanna zonaları öz düzülüşü qaydasına tamamilə dəyişir.Bu iki təbii zona bir-birini enlik istiqamətində yox,uzunluq istiqamətində(qərbdən şərqə)əvəz edirlər.Həm də əvəzetmə bir neçə dəfə təkrarlanır.Bunun əsas səbəbi ərazinin oroqrafik quruluşu ilə əlaqədar olaraq,müxtəlif nəmlənmə şəraitinin təkraralanmasıdır.Savanna zonası tropik seyrək meşələr,çöl və kolluqlardan ibarət üç əsas yarımzonaya ayrılır.Bu yarımzonalrın ayrılması,ekvatorial zonadan uzaqlaşdıqca yağıntıların miqdarının azalması və yağıntısız ayların sayının(quraq dövrün)artması ilə əlaqədardır.Savannalar zonasında ən ssdasdasdoyuqsoyuq ayın orta temperaturu 20-24° arasında,ən isti ayın ki,isə 26-30° arasındadır.Savannalar zonaasdsadsında yağıntıların illik miqdarı coğrafi enlik artdıqca 1000 mm-dən 200 mm-ə qədər azalır.Bu istiqamətdə buxarlanma qabiliyyəti artır.Savanna zonasının torpaqları qəhvəyi və açıq qəhvəyi torpaqlardır.Savannanın göstəasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdriləngöstərilən yarımzonaların enlik istiqsadsdasdaamətdəistiqamətdə düzülməsi Afrikada Qvineya-Sudan fizki-coğrafi ölkəsində daha aydın müşaasdasdasdasdasdasdasdasdasdasdhidə olunur.Savanna landşaftının ən əlamətdar cəhətləasdasdrindəncəhətlərindən biri,burada333burada heyvasdsaasdanlarheyvanlar aləminin çox zəngin və məhsuldar olmasıdır ([[fil]], [[kərgədan]], [[begemot]], [[zürafə]], [[camış]], [[antilop]], [[zebr]], [[şir]], [[pələng]], [[kaftar]], bir çox quş növləri və s.).

'''[[Tropik səhralar]] zonası''' .Tropik qurşaqda ən geniş yer tutan landşaft zonasıdır. Tropik səhralar zonası yalnız Afrika materikinin şimal hissəsində-okeandan okeana qədər enlik istiqamətdə uzanır. Ərəbistan və İran yaylasının cənub kənarı, Tar səhrası Böyük Səhranın şərq davamını təşkil edir. Tar səhrasından şərqdə bu zona tropik savannalar və rütubətli meşələrlə əvəz olunur.TropikaaaaaaaaaaaaaaaTropik səhrəlar Cənubi [[Afrika]], Cənub və [[Şimali Amerika]] materiklərinin qərbinə-okean sahilinə sıxışdırıldığından enlik zonası əmələ gətirmir. Avstraliyada tropik səhralar Hind okeanı sahilindən şərqdə dağətəyi savannalara qədər uzanır və materikin yarıya qədərini əsdaaaaaaaaaahatəəhatə edir. Tropik səhralar,iqliminin həddən artıq quru olması ilə seçilir.Soyuq ayda orta temperaturu 15-20°-yə,ən isti ayda 30-35°-yə çatır. Mütləq maksimum temperatur bəzi səhralarda 50°-dən yuxarı olur.Bu səhralarda illik yağıntının miqdarıaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaamiqdarı mümkün buxarlanma kəmiyyətinin 10/1 ilə 1/200 arasında dəyişir. İllik yağıntılar az olmaqla hər il müntəzəm düşmür.Çox yerdə 5-10 ildə cəmi bir-iki dəfə düşən leysan yağışlar zamanı səhrada dəhşətli daşqın əmələ gəlir. Tropik səhralarda bitki aləmi növcə çox kasıbdır(Böyük Səhrada cəmi 500 növ məlumdur), torpaq əmələgəlmə prosesi zəif inkişaf etmişdir. Səhranın çox hissəsi daşlı, gilli səhralar və şoranlıqlardır.

'''[[Subtropik qurşaq]]da''' təbii landşaftın əsas üç böyük qrupu məlumdur: Yayı quraq keçən vilayətlərin Aralıq dənizi tipli seyrək meşələri və kolluqları,quraq vilayətlərinin yarımsaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaəhrayarımsəhra və səhraları,şərq dəniz sahili vilayətlərin yayı rütubətli meşələri.Subtropik qurşaqda ən soyuq ayın orta temperaturu 0°-dən yuxarıdır.Aralıq dənizi sahillərində bu 6-8°-dən 12-13°-yə qədərdir.Ən isti ayın orta tempaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaeraturutemperaturu isə 25-27°-yə çatır.Materikdaxili kontinental bölgənin relyefindən asılı olaraq qışda şaxtalar(-15-20° və bundan da aşağı),yayda dağətəyi çökəkliklərdə və düzənliklərdə isti və quraq (25-30°)iqlim ,yüksək yaylalarda isə sərin və soyuq iqlim hakimdir.Buna müvafiq olaraq bu bölgənin düzənlaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaiklərindədüzənliklərində və qapalı çökəklilərində səhra və yarımsəhra landşaftı (yovşan,efemer səhrası),yağıntısı bir qədər çox olan (300-400 mm)sahələrdə quru çöl kompleksləri inkişaf etmişdir.Subtropik qurşağı Şərq okean sahili vilayətlərində yayı rütubətli(illik yağıntıların miqdarı 1000-1500 mm-ə qədər)subtropik meşələr hakimdir.