Dieqo Velaskes: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Removing Link GA template (handled by wikidata) |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə |
||
Sətir 14:
}}
'''Dieqo Velaskes''' - ({{lang-es|Diego Velázquez}}) (6 iyun 1599 - 6 avqust 1660) - [[İspanlar|İspaniyalı]] rəssam.
==Həyatı==
6 iyun 1599-cu ildə Portuqaliyalı bir Yəhudi olan vəkil baba (Juan Rodríguez de Silva) ilə zadəgan bir ailədən gələn ananın (Jerónima Velázquez) ilk oğlan övladı olaraq dünyaya gəldi. O dövrdə İspaniyada ailənin ilk oğlan övladının ananın qızlıq soyadını alması ənənə olduğundan, Velaskes adını aldı. Dieqo Velaskes dil öyrəndi, fəlsəfə oxudu, rəsim dərsləri aldı. İlk rəsim müəllimi məşhur rəssam Francisco de Herrera idi. Uzun tüklü fırçalarla rəsim çəkməsini böyük ehtimalla ondan öyrəndi. Velaskes, sərt təbiətli yaşlı bir rəssam olan Francisco de Herrera ilə bir il qədər çalışdıqdan sonra, 12 yaşında olanda, daha pis bir rəssam lakin daha yaxşı bir müəllim olan Francisco Pacheco'nun şagirdi oldu. Beş il onunla çalışdı. Müəllimi Sevilyadaki sənət adamlarına yaxın olduğundan, Velaskes dövrün ədəbiyyat və sənət dəyişkənliklərini yaxından təqib etməyə başladı və gələcəkdə saraya girməsində müəlliminin köməyi oldu. Rəssam olaraq qısa zamanda məşhur oldu. 17 yaşında belə olmayan Velaskes, şəhər rəssamları lojasına qəbul edildi. "Saka" o günlərdə, Sevilyada çəkdiyi rəsimlərdəndir.
1618-ci ildə müəlliminin qızı Juana Pacheco ilə evləndi. İki qızları oldu. Böyük qızları Francısca de Silva Velaskes Pacheco (1619-1658), məşhur rəssam Juan Bautista Martínez del Mazo ilə evləndi. Kiçik qızları isə hələ körpəykən öldü.
Taxta IV. Filip keçdiyində, rəhbərliyi Kont-Dük Olivaresa buraxıb özüdə rəsm sənətinə sıx maraq göstərdi. Bu dövrdə Velaskes Saraya Kral ilə tanış olmağa çağırıldı amma lazımı marağı görməyib Sevilyaya geri qayıtdı. Aylar sonra Saraydan rəsmi bir dəvət alaraq Kralın bir portretini çəkdi, bu əsər IV. Filip tərəfindən çox bəyənildi və Velaskes saray ressamlığına təyin edildi. 1623-cü ildə Velaskes, ailəsiylə birlikdə Madridə köçdü. Kral IV. Filipin dostluğunu qazanan Velaskes, həyatının sonuna qədər də ondan kömək gördü. Velaskes yaşadığı müddət ərzincə, sarayın tək böyük rəssamı oldu.
1628-ci ildə Flamand rəssam Peter Paul Rubens Madridə gələndə, Kral Filip bu böyük sənətçiyi İspaniyadakı sənət əsərlərini gəzdirmək vəzifəsini Velaskesə verdi. Yeddi ay ərzincə bu diplomatik vəzifəyi boynuna götürən Velaskes, rəssam Rubensi çox təqdir etsə də, öz rəsimleri onun təsiri altında qalmadı. Ertəsi il Kral, İtalyan əsərlərini və sənətçilərini görməyi çox istəyən Velaskesi İtaliyaya göndərdi. Bir il yarım dəvam edən bu səyahət zamanı Kral, rəssamın aylıq maaşını kəsmədiyi kimi, yol pulunu da özü ödəmişdi. Sənətçi orada Mikelancelo, Rafael kimi İtalyan rəssamlarının əsərlərini kopya edərək çalışdı, o vaxt özü üçün bir neçə rəsim də çəkdi.
1631-ci ildə Madridə qayıdan Velaskes, Kral Filipin sarayında rəssamlığa davam etdi. Kralın, kral ailəsinin, Saraydakı potrelerini çəkdi. Mövzusunu tarixdən alan “Bredanın təslim olması” ilə dini rəsim olan “Çarmıxa çəkilmə” də o günlərdə çəkdiyi məşhur rəsimlərdəndir.
İspaniyada bir sənət akademiyası qurulmasına qərar veriləndə, Velaskes əsər satın almaq üçün ikinci dəfə İtaliyaya göndərildi. Papa sənətçini çox yaxşı qarşılayaraq bir portretini çəkdirdi. Bu portret, rəssamın yeni bir sənət axtarışında olduğunu göstərən ilk əsər olduğu üçün əhəmiyyətlidir. 1651-ci ildə İspaniyaya qayıdan Velaskes yenidən saray rəsimlərinə başladı. Bunlar arasında ən məşhuru kiçik şahzadə Margarita Marianın “Las Meninas” adlı tablosudur.
1659-cu ildə Filip, Velaskesə cəngavər titulu verdi. Bu titul onu inkvizisiya təzyiqindən qurtararaq rahat rahat işləməsini təmin etdi. 1660-cı ildə İspan şahzadəsi Maria Teresa ilə Fransa Kralı XIV. Louisin toy hazırlıqlarına nəzarət etdi. Toyu sənət cəhətdən zənginləşdirdi. 26 İyunda Madridə qayıtdı, 31 İyulda xəstələndi. Bu xəstəlikdən xilas ola bilməyərək 6 Avqust 1660-ci ildə, 61 yaşında ölən sənətçi böyük bir mərasimlə San Juan Kilsəsinin bağçasına basdırıldı. O basdırılarkən Kral "artıq mən məhv oldum" deyərək ağladı. Həyatı boyunca rəssamı səssiz bir kölgə kimi izləyən arvadı, ölümündən çox qısa müddət sonra, rəssamın öldüyü otaqda öldü və sonra ərinin yanına basdırıldı.Sevilyada rəssamın xatirəsinə tikilən abidənin altında "həqiqətin rəssamına" yazmaqdadır.
==Yaradıcılığı==
İncəsənət həyatının Sevilyada keçən ilk dövründə "bodegon" növü əsərlər çəkdi. Bu növ, ümumiyyətlə mətbəxdə olan əşyaların, yemək və içkilərin insan fiqurları ilə birlikdə təsvir edildiyi, insan fiqurlarının gündəlik həyatın içindəki təvazökar insanların içindən seçildiyi bir rəsim növüdür. "Tavada Yumurta Bişirən Qadınlar" bu növdə əsərlərinin ilk nümunələrindəndir. Velaskes, təxminən on ilə qədər bu cür rəsimlər çəkdikdən sonra, Madriddə saray rəssamı olduğu dövrdə portretlər çəkdi. Amma Portreti heç bir zaman insan rəsmindən ibarət olaraq görmədi. Rəsmini çəkdiyi Kralı ya da Kraliçanın yanına mütləq bir ağac ya da it kimi bir obyekt əlavə etdi, "bodegon" lardan gələn vərdişlərini bu portretlərdə əks etdirdi.
Ən məşhur əsəri "Baxıcılar (1656/57)" adını daşıyır. Dünya rəsim tarixində üç ölçünün ilk dəfə kətana çəkilmiş əsərdir. Rəssam portretdə bütünü ilə görsənir, Kral və Kraliça isə otağının arxa hissəsindəki aynada müəyyən naməlum görünüşləri var. Rəssamın sağında beş yaşındakı Şahzadə Margarita maraqla ana və atasına baxır, baxıcısı isə onunla maraqlanmaqdadır. Şəkildəki fiqurlar duruşlarının tam hərəkətə çevriləcəyi anda göstərilmişlər. Bir rəvayətə görə Velaskesin ölümü üzərinə Kral bu portret ilə onun otağına girmiş və başında, rəsimdə rəssamın sinəsində görülən qırmızı xaçı çəkmişdir. Bu xaç Santiago cəngavərlərinin simvoludur. Bu şəkil, sonrakı dövrlərdə Velaskesin İlk Kubist olduğunun iddia edilməsinə gətirib çıxarmışdır.
[[Kateqoriya:Dieqo Velaskes| ]]
| |||