Ulduz: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
k 94.20.224.182 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Cekli829 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. |
||
Sətir 1:
{{Vikiləşdirmək}}
[[Şəkil:Pleiades large.jpg|thumb|300px|Ulduzlar]]
'''
Aydın gecədə səmada adi gözlə 6 minədək ulduzu görmək mümkündür. [[Teleskop]]la isə bu say milyonları keçir.
▲9+8998997787/12105458485-ci ildən ulduzların [[radioşüalanma]], sonra kosmik aparatlardakı cihazlar vasitəsilə [[infraqırmızı şüalar|infraqırmızı]], [[ultrabənövşəyi şüalar|ultrabənövşəyi]], [[rentgen şüaları|rentgen]] və [[qamma şüalar|qamma]] şüalanmaları [[diapazon|diapazonlarında]] müşahidəsinin çox mühüm rolu oldu.
== Quruluşu ==
===
Ulduzların daxilinə getdikcə temperatur artır və mərkəzində bir neçə milyon dərəcəyə çatır. Bu şəraitdə istilik [[nüvə sintezi|nüvə sintez]] reaksiyaları gedir. Ulduzların əksəriyyətində [[hidrogen]] [[atom|atomlarının]] nüvələri bir neçə ardıcıl reaksiya nəticəsində [[helium]] atomu nüvəsinə çevrilir. İsti ulduzlarda hidrogen 10-100 mln. ildə heliuma çevrilir, ulduzların mərkəzində hidrogen tükəndikdən sonra onlar genişlənir və [[qırmızı nəhəng|qırmızı nəhəngə]] çevrilir. Lakin bu mərhələ də uzun çəkmir.
=== Spektral
Ulduzların xarici qatları spektral üsullarla bilavasitə müşahidə edilir. Ulduzların spektrləri kəsilməz şüalanma fonunda, əsasən, udulma xətlərindən ibarətdir. Bəzi ulduzların spektrində şüalanma xətləri var. Kəsilməz şüalanmanın yarandığı qat [[fotosfer]], udulma xətlərinin yarandığı üst qat isə [[atmosfer
==
Ulduzların parametrləri ([[kütlə]], [[radius]] və [[işıqlıq]]) adətən Günəş vahidlərində verilir.
Ulduzların parlaqlıq vahidi ulduz ölçüsüdür. Ulduzların həqiqi parlaqlığı onların bir sıra fiziki xarakteristikalarından asılıdır.
===
[[İfrat nəhəng|İfrat nəhənglərin]] radiusu [[Günəş]]inkindən 100 dəfələrlə böyükdür. [[Neytron ulduzu|neytron ulduzların]] radiusu isə bir neçə kilometrdir.
Sətir 47 ⟶ 45:
Ulduz topaları aşağıdakı formalarda ola bilər:
==== Kürəvi
Bu topalarda ulduzlar xəyali kürə şəklində yerləşir. Kürənin mərkəzinə doğru ulduzların sayı artır.
==== Dağınıq
Bu topalarda ulduzlar xaotik yerləşir. Heç-bir adıcıllıq və ya forma əsas götürülə bilmir. (bəzən müəyyən fiqurlara bənzədilə bilir)
Kürəvi topalarda ulduzların sayı, dağınıq topalardakılara nisbətən yüz dəfə çox olur.
==
Güclü [[radio şüalanma|radio]], bəzən optik və rentgen şüalanma verən ulduzlar [[pulsar]]lar adlanır.
==
Ulduzlar [[bürc|bürclərdə]] qruplaşır.
==
{{əsas|Parallaks}}
[[Yer]]in [[Günəş]] ətrafına hərəkəti nəticəsində ulduzlar göy sferasında il ərzində yerini dəyişir (buna illik [[parallaks]] deyilir).
[[Şəkil:Starsinthesky.jpg|thumb|300px|left|]]
==
Ərəbcədə "Şira" olaraq Sirius ulduzu Nəcm Surəsinin 49-cu ayəsində keçməsi son dərəcə maraqlıdır. Çünki elm adamları ən parlaq ulduz olan Sirius ulduzunun bir cüt ulduz olduğunu kəşf etdilər. Bu səbəbdən Sirius ulduzu Sirius A və Sirius B olaraq ifadə edilən iki ulduzdan ibarət ulduz toplusudur.
Sətir 73 ⟶ 71:
Ən parlaq ulduz olan Sirius əslində bir cüt ulduzdur. Dönmə periodu 49.9 ildir. Burada, diqqət yetirilməsi lazım olan nöqtə, iki ulduzun bir-birləri ətrafında fırlanarkən yay şəklində iki ədəd orbit çəkdikləridir.
==
http://www.astrosurf.com/eratosthene/HTML/exposetheoastro.htm
| |||