|
[[Şəkil:KUGSPI-9_Loxodrome.gif|thumb|rjght|150px|Yerin fırlanması]]
'''Geodeziya''' - yunan sözü olub, yerin bölünməsi deməkdir. Yerin bütövlükdə və yaxud onun ayrı-ayrı hissələrinin forma və ölçülərini, xəritə və planlarda yerin fiziki səthinin təsvirini almaq
üçün eləcə də müxtəlif növ mühəndisi məsələlərin həllini təmin etmək üçün yer üzərində ölçmələrin yerinə yetirilmə metodlarını öyrənir. Geodeziyanı 2 hissəyə ayırırlar:
* 1. Ali geodeziya
Geodeziya - "Sferoidik geodeziya", "Fiziki geodeziya", "Peyk geodeziyası", "Geodezik astronomiya", "Kosmik geodeziya", "Geodeziya şəbəkəsinin qurulması və Geodeziya ölçmələrinin riyazi hesablanılması nəzəriyyəsi (Tarazılaşdırma nəzəriyyəsi)", "Topoqrafiya, "Tətbiqi (mühəndisi) geodeziya", "Alətşünaslıq və metrologiya", "Geodezik ölşmə metodları" kimi bölmələrdən ibarətdir.<code><nowiki>~~~~</nowiki></code>
* 2. Geodeziya
''Ali geodeziya'' – yerin fiziki səthində götürülmüş nöqtələrin yüksək
dəqiqliklə təyin edilməsi metodlarını öyrənir. Sonradan bu ölçmələr əsasında
yerin forma və ölçüləri dəqiqləşdirilir, həmçinin ölkə ərazisində dövlət
geodeziya istinad şəbəkəsi yaradılır. Dövlət geodeziya istinad şəbəkəsi ölkə
ərazisində yerinə yetirilən bütün növ geodeziya və kartoqrafiya işlərinin
əsasını təşkil edir.
[[File:Rotating earth (large).gif|thumb|left|Yerin fırlanması]]
''Geodeziya'' isə bir neçə bölmədən ibarətdir:
* 1. Topoqrafiya
* 2. Fototopoqrafiya
* 3. Tətbiqi (mühəndisi) geodeziya
* 1. Topoqrafiya – ərazinin xəritə və planlarının tərtibi məqsədi ilə yer səthində ölçmə metodları və vasitələrin, həmin ölçmələrin riyazi və qrafiki işlənməsi üsullarını öyrənir.
* 2. Fototopoqrafiya – bölməsinin də məqsədi xəritə və planların tərtib olunmasıdır. Lakin bu halda xəritə və planlar uçuş aparatlarında yerləşdirilmiş fotoaparatlarla həmin ərazinin alınmış fotoşəkillərinə əsasən tərtib edilir. Əgər şəkillər kosmik aparatlardan alınırsa, bu halda onlar kosmik şəkillər adlanır. Kosmik şəkillərdən əsasən çox kiçik miqyaslı (son dövrlərdə, hətta böyük miqyaslı) xəritələrin tərtibində istifadə olunur.
* 3. Tətbiqi geodeziya (mühəndisi) - adından da göründüyü kimi bir çox mühəndisi məsələlərin həllinin geodezik təminatını həyata keçirir. Buna misal olaraq mühəndisi məsələlərə sənaye obyektləri, mülki obyektlər, nəqliyyat magistral, meliorasiya çökmələrin öyrənilməsi və s. məsələlərdə tətbiqi geodeziya üsullarından geniş istifadə olunur. Geodeziyanın hərbi işlərdə çox böyük əhəmiyyəti vardır. Aydın məsələdir ki, ölkə ərazisinin hərbi müdafiə məsələlərini eləcə də hərbi əməliyyatları xəritəsiz təsəvvür etmək qeyri–mümkündür.
[[File:The Earth seen from Apollo 17.jpg|thumb|Yerin Apollo 17-dən görünüşü]]
Geodeziyanın tarixi inkişafı
| 