Fəthi Okyar: Redaktələr arasındakı fərq

CümhuriyətiCümhuriyyəti quran qabaqcıl heyət içində iştirak etmiş, [[Baş nazirlikNazir|Baş nazir]]lik və [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] Başçılığı idarə etmişdir. Atatürkün[[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]]ün təlimatı təlimatıylailə qurulan müxalifət partiyası Sərbəst Respublika Firqəsini idarə etmişdir. Həyatı boyunca [[Mustafa Kamal AtatürkünAtatürk]]ün ən yaxın yoldaşlarından biri olmuşdur.

[[1880]]-ci ildə [[Makedoniya]]da olan Pirlepedə[[Pirlepe]]də doğulmuşdur. [[1898]]-ci ildə Hərbiyə Məktəbinə daxil olur və [[1900]]-cü ildə Piyada Leytenant rütbəsi ilə məzun olur. [[1904]]-cü ildə Qərargah KapitanKapitanı olaraq Selanikdə[[Selanik]]də olan 3-cü Ordu əmrinə verildi. Burada İttihat və Tərəqqi Cəmiyyətinə qatılaraq, 1908 İnqilabını hazırlayan heyət içində iştirak etdi. [[1908]]-ci ildə mayorluğa yüksəldilərək Selanik Jandarma Subay Məktəbi Komandirliyinə gətirildi.

[[12 Yanvaryanvar]] [[1909]]-cu ildə Paris Hərbi Attaşesi oldu. [[3 İyuliyul]] [[1911]]-ci ildə Albaniya hərəkatında İşkodra mürəttəb Qüvvələr Qərargah heyətinə təyin edildi. [[6 Oktyabroktyabr]] [[1911]]-ci ildə Ənvər bəy və Mustafa Kamal ilə birlikdə Trablusgarba[[Trablusqarp vilayəti|Trablusqarp]]a gələrək müdafiə qüvvələrində vəzifə aldı.

Osmanlı Məclis-i Mebusanı'nın II. Dövrü üçün [[13 Aprelaprel]] [[1912]]-ci ildə edilənkeçirilən seçkidə Manastır Millət vəkili oldu. Məclisin bağlanılmasından sonra orduya dönərək [[17 Noyabrnoyabr]] [[1912]]-ci ildə Çanaqqala Boğazı mürəttəb Qüvvələr Qərargah Başçılığına təyin edildi. [[13 Oktyabroktyabr]] [[1913]]-cü ildə Sofiya Elçisi oldu. Eyni dövrdə hərbi atası olaraq Sofiyada[[Sofiya]]da olan Mustafa Kamalla dostluğu burada möhkəmləndi. Məclis-i Məbusani III. Dövrünün son ildəilində o, [[8 dekabr]] [[1917]]-ci ildə İstanbul Millət vəkili seçilərək elçilik vəzifəsindən ayrıldı.

İttahat və Tərəqqinin düşməsindənməğlubiyyətindən sonra [[14 Oktyabroktyabr]] [[1918]]-ci ildə qurulan Əhməd İzzət Paşa hökumətində Terapiya NazırıNaziri oldu. [[8 Noyabrdanoyabr]]da köhnə rejim irəli gələnlərindən Talat, EnverƏnvər, Camal və SaitSəid Halim paşaların yurdölkə xaricinə qaçışına Daxili İşlər naziri olaraq mane ola bilməməklə günahlandırılması, Əhməd İzzət Paşa kabinetinin istifasınaistefasına səbəb oldu. [[1 noyabr]] - [[21 dekabr]] [[1918]] tarixləri arasında Mustafa Kamal ilə birlikdə Minbər qəzetini çıxardı. İttihatçı gizli təşkilata mənsub olduğu iddiasıylaiddiası ilə [[10 Martmart]] 1919da[[1919]]-cu ildə həbs olundu, [[2 İyuniyun]] [[1919]]-cu ildə Maltaya[[Malta]]ya sürgünə göndərildi. Malta sürgünlüğü [[30 Maymay]] [[1921]]-ci ildə sərbəst buraxılmasıyla sona çatdı.

[[15 Avqustavqust]] [[1921]]-ci ildə İstanbul millət vəkili olaraq [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] 1.-ci DövrəDövrəyə qatıldı. [[10 Oktyabroktyabr]] [[1921]]-[[4 Oktyabroktyabr]] [[1922]] arasında Terapiya VekilliğiVəkilliyi etdi. TBMM 2.-ci dövrdə yenidən İstanbul Millət vəkili seçildi. [[14 Avqustavqust]] [[1923]]-cü ildən respublikanın elanına qədər İcra Vəkilləri Heyəti rəisliyi və Terapiya VekilliğiVəkilliyi etdi. Fəthi bəy kabinetinin istifasınaistefasına gətirib çıxaran siyasi hadisələr, [[29 Oktyabroktyabr]] [[1923]]-cü ildə bir konstitusiya dəyişikliyi ilə Respublikanın[[Respublika]]nın elanına səbəb oldu.

Respublikanın elanından dərhal sonra, [[1 noyabr]] [[1923]]-cü ildə TBMM sədri seçildi. 1 Noyabr 1924də yenə prezident seçildi. Ancaq eyni ay içində Kazım Qarabəkir və Əli Fuad paşaların liderliyində bir qrup millət vəkilinin Terakkiperver Respublika Təriqəti adıyla müxalif bir partiya qurmaları üzərinə 22 Noyabr 1924də İsmət Paşa yerinə Baş nazirliyə gətirildi. Bu atamada, sərtlik yanlısı olaraq tanınan İsmət Paşaya qarşılıq Fəthi bəyin mülayim və uzlaşmacı şəxsiyyəti rol oynadı. Ancaq üç ay sonra Şərqdə Şeyx Səid Üsyanının baş verməsi üzərinə uzlaşma siyasəti iflas etdi. 2 Mart 1925də hökumət istefa etdi, İsmət Paşa yenidən baş nazir oldu. Eyni gün elan edilən Takrir-i sakitlik Qanunu ilə ölkə səviyyəsində müxalifət susdurulub. Terakkiperver Təriqət bağlanıldı. Fəthi bəy Paris Səfirliyinə təyin istəyərək Türkiyədən uzaqlaşdı.