Neptun əməliyyatı: Redaktələr arasındakı fərq

'''Neptun əməliyyatı''' ([[ingl]]. [[Operation Neptune]]) - [[6 iyun 1944-cü ildə]] [[ikinci dünya müharibəsi]] ərəfələrində [[Böyük Britaniya|Böyük]] [[britaniya]], [[ABŞ]], [[Kanada]] və [[onların müttəfiqləri]] tərəfindən Almaniyaya qarşı keçirilən dəniz desant əməliyyatıdır<ref>Frequently Asked Questions for D-Day and the Battle of Normandy (casualties). Ddaymuseum.co.uk. </ref>. Şimal-qərb Fransasını ələ keçirmək üçün keçirilən <<[[Overlord]]>> əməliyyatının bir hissəsi idi. Müttəfiqçilərin Avropaya soxulması 6 iyun 1944 ildə (D günü) 156 000 əsgərin Normandiya sahillərinə buraxılması ilə başladı və 2 əsas hissəyə bölündü. Birinci hissə hava-desant quvvələrinin: 24 000 britan, amerikan, kanada və fransız paraşutistlərinin gecəyarısından sonra keçirəcəkləri əməliyyatdan ibarət idi. İkinci hissə isə dəniz-desant əməliyyatindan ibarət idi, səhər 6:30-da başlayan əməliyyat <<[[Qimler]]>> və <<[[Taksbal]]>> kod altında həmdə desinfarmasiya əməliyyatı idi, bu əməliyyatın məqsədi almanları hazırki soxulma istiqamətindən yayındırmaq idi.<ref> Hakim Joy. A History of Us: War, Peace and all that Jazz. — New York: Oxford University Press, 1995. — P. 157-161. — ISBN 0-19-509514-6.</ref>

[[Dəniz pexotasının]] buraxılması sahilin 80 km sahəsində aparılırdı, həmin sahə 5 əsas soxulma hissəsinə bölünmüşdü: <<[[Yuta]]>>,<<[[Omaxa]]>>,<<[[Qold]]>>,<<[[Djuno]]>> və <<[[Qılınc]]>>.Hərbi hissələrin fransız sahillərinə soxulmaları fərqli dərəcəli nailiyyətlərlə baş verirdi. Əksər səngərlərdə müttəfiqlərin nailiyyətləri kifayət qədər olsada, desantın isə düşman sahillərinə soxulması anından ilk dəqiqələrdən üstünlüyü ələ alıb və səngərlər qurub yerləşsədə, <<Omaxa> > hissəsində vəziyyət kontroldan çıxdı. Almanların nizamlı müqavimətinnən qarşılaşan amerikalılar ilk dəqiqələrdən ciddi itki verməyə başladılar və demək olar ki vəziyyəti öz xeyirlərinə çevirmək bacarığını tam itirdilər. Birinci amerikan ordusunun komandanı general Omar Bredli elə bir dərəcəyə çatmışdı ki, ordunun daha irəli gedişini ləğv etsin və geri çağırsın. Elə başlanğıcdan <Neptun> əməliyyatının nailiyyəti təhlükə altında qalmışdı. Amma, desant ordusu almanların sahildəki qoruma mövqelərini yara bildilər və özlərinə ayrı müqavimət ocaqları yaratdılar.

<<[[D günü]]>>-nün sonuna ingilis və amerikan sektorlarında 5 piyada, 3 hava-desant diviziyzları və tank briqadası buraxıldı. Onlar sahil boyu 3 km-dən 5 km-rə kimi sahəni ələ keçirməyə müvəffəq oldular, amma bütün cəbhədə vəziyyət hələ də dəyişmirdi. Səngərlər yalnız iyunun 7-də düşməndən tam azad olundu. Dəniz desantlarının Normandiya sahillərində buraxılması dəniz desant tarixində ən böyük əməliyyatlardan biridir<ref>↑ Lormier Dominique. Les victoires françaises de la seconde guerre mondiale. — Lucien Souny, 2009. — ISBN 978-2848862149.↑ Musée du débarquement — Site majeur de la Bataille de Normandie — Arromanches</ref>, eyni anda 156 000 hərbiçinin 195 700 dənizçilərin dəstəi ilə desantlanması və demək olar ki 7000 hərbi və nəqliyyat gəmilərin cəlb olunması tarixdə hələ də görülməmişdir.''<ref> D-Day June 6, 1944. www.army.mil US Army Official website</ref>

== <nowiki> </nowiki> ==''Əməliyyatın nəticəsi ==''

[[Hərbi-dəniz qüvvələri]] 6 939 gəmi və qayıq istifadə ediblər: 1 213- hərbi, 4 126-desant, 736-köməkçi və 864- qida daşınmasına cəlb olunub. Bunları təchiz etmək üçün donanma : 195 700 dənizçi: 52 889- amerikan, 112 824- britan, 4 988- başqa koalisiya ölkələrindən hərbiçi ayırmışdır.

Sonuncu diqqətlə araşdırılan sənədlərə görə, ingilis-amerikan ordusunun sahilə buraxılması anında ordu 4 414 əsgər ölü olaraq itirdi (2 499- amerikalı, 1 915- başqa ölkələrdən). Ümumi itki 10 000 insan hesablanır (6 603- amerikan, 2 700- britan, 946- kanadalı). Müttəfiqçilərin itkisinə aiddiaiddir: ölənlər, yaralananlar, itkin düşənlər və əsirlər. Ərazi hallarına görə itkinin tam dəqiq sayı hesablana bilinməyib. Məsələn, hərbiçilər hansılar ki ən qabaqda desantlanırdılar ya ölü yada itkin sayılırdılar amma bir neçə gün sonra müttəfiq ordunun başqa hissələrinə çıxdılar.

[[Vermaxt ordusunun]] itkilərini hesablamaq münküzsüz idi. İtki 4 000-9 000 insan hesablanırdı.

== <nowiki> </nowiki> ==''D günü kütləvi mədəniyyətdə ==''

* [[Silah qardaşları]]- amerikan televiziya teleserialı, 2001-ci il

* [[Sıravi Rayanı xilas etmə]]- amerikan sənədli filmi, 1998-ci il.

* [[Ən uzun gün]]- ağ-qara amerikan filmi, 1962-ci il.

* [[İlk keçənlər: yadlarla birgə]]- amerikan filmi, 2009-cu il.''<nowiki/>''