Fərrux Yasar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Vüqar Sadiqi (müzakirə) tərəfindən edilmiş 3332548 dəyişikliyi geri qaytarıldı.-------------- Mənbəsiz informasiya |
|||
Sətir 98:
[[Şirvanşahlar]] tərəfindən öldürülən atası və babasının intiqamını almaq hissilə yaşayan İsmayıl əmirlərinin [[Gürcüstan]]a və [[Ermənistan]]a bir neçə basqınından sonra h.906 ([[1500]])-cı ildə Fərrux Yasara qarşı 7 min qızılbaşla hücuma keçdi. Qoşunun Əmir Bayram xan Qaramaninin başçılığı ilə təkəli və zülqədər tayfalarından olan döyüşçülərdən ibarət avanqard dəstəsi Qoyun ölümü deyilən yerdə [[Kür]]ü keçməli idi. Lakin əmir çayı keçməyi mümkün hesab etmədi. Özünü yetirən İsmayıl birinci olaraq atın üstündə üzərək qarşı sahilə çıxdı. Onun ardınca bütün qızılbaş qoşunu çayı keçərək [[Şamaxı]]ya doğru irəlilədi. Bu vaxt İsmayılın qarşısına çıxan Şəki hakiminin qoşunları qızılbaşlar tərəfindən darmadağın edildi. Şah İsmayıla Şirvan əhli olan bir nəfərdən xəbər çatır ki, Fərrux Yasar öz sarayında İsmayıla da atasının aqibətinin üz verəcəyini bildirmişdir. İsmayıl Kilid-i-Gilana yollandı və əhalidən öyrəndi ki, Şirvanşah onun yaxınlaşdığını eşidib, müharibəyə hazırlaşmaq üçün Şamaxıdan çıxaraq yaxşı möhkəmləndirilmiş Qəbələ qalasına getmişdir. Ona görə də İsmayıl Şamaxını tutmağı qərara aldı. O, əhalinin şəhərdən qaçmasının qarşısını almaq və onların təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə adamlarından Qulu bəyi Şamaxıya göndərdi. Lakin İsmayıl [[Şamaxı]]ya daxil olanda, öyrəndi ki, bütün əhali şəhəri tərk edərək dağlarda gizlənmişdir. Bir neçə gün Şamaxıda dayanan İsmayıl Şirvanşahın öz qoşunları ilə [[Qəley-Buğurt qalası|Buğurt qalasının]] yaxınlığındakı meşədə düşərgə saldığını və onun ətrafına paya çəpər çəkdirdiyini öyrəndi. İsmayıl düşməni təqib etmək qərarına gəldi, lakin onu həmin yerdə tapmadı. Belə ki, [[qızılbaşlar]]ın Şamaxını tutması xəbərini alan Fərrux Yasar [[Gülüstan qalası]]na çəkilməyi qərara almışdı. Lakin o, həmin qalaya çata bilmədi, İsmayıl qızılbaş qoşunu ilə Cabanı adlanan yerdə onu haqladı. H.906 ([[1500]])-ci ilin payızında burada Şirvanşah və Şirvanlılar üçün fəlakətlə qurtaran ən qanlı vuruşmalardan biri baş verdi. Xondəmir və Həsən bəy Rumlu bu vuruşmanı müfəssəl təsvir etmişlər. İsmayıl 7 minlik süvarinin başında 20 min süvarisi və hərbi nizamla düzülmüş 6 min piyadası olan [[Şirvanşah]]ı təqib etmişdir.
Ehtimal ki, göstərilən mənbələr qəsdən Şirvanşahın qoşunlarının sayını artırır. İsmayılın döyüşçülərinin sayını isə azaldırlar. Bu vuruşmada Fərrux Yasarın qoşunları darmadağın edildi və qaçdı. Şirvanşah qoşunlarının Cabanı yaxınlığındakı vuruşmadan sonra salamat qalmış hissələri [[Gülüstan qalası]]na çəkildi. Qızılbaşlar qənimət olaraq çoxlu əmlak və mal-qara ələ keçirdilər. Onlar öldürülənlərin başlarından qələbələrini təsdiq edən qala düzəltdilər. Lakin Şirvanşah qoşunları məğlubiyyətə uğrayandan sonra da mərdlik və inadkarlıqla vuruşaraq, süvarilər və piyadalarla birlikdə həmlələr edirdi. Bütün qoşunları məğlub olub qaçdıqda, sərkərdələri isə döyüş meydanında həlak olduqdan sonra tək qalan Şirvanşah atla Buğrut qalasına tərəf qaçmağa başladı. Lakin qızılbaş dəstəsi Gülüstan qalasının yaxınlığında onu haqladı. Onlar tanımadıqları Şirvanşahı atdan saldılar, qoşqunu əlindən aldılar. Qızılbaşlardan biri, Hüseyn bəy Lələnin Şirvanşahı atdan çəkib salmış cilovdarı Şahgəldi ağa Fərrux Yasarın başını kəsərək İsmayıla gətirdi. Əsir Şirvanlılar Fərrux Yasarın meyitini tanıyıb onu dəfn etdilər. <ref>Həsən Rumlu, c.I, s.42-45,47, 57</ref> <ref>Xoндeмиp, т.III, ч.4, c.28-30</ref> <ref>Шapaф-xaн Бидлиcи, c.146</ref> <ref>Пeтpyшeвcкий, c.230</ref> <ref>Дopн, c.586- 587</ref> <ref>O.Эфeндиeв. Aзepбaйджaнcкoe гocyдapcтвo Ceфeвидoв. Бaкy, 1981. c.48.</ref> [[Münəccimbaşı Əhməd Dədə|Münəccimbaşı]] Fərrux Yasarın həlak olmasını başqa cür təsvir edir: ''"Bəziləri deyir ki, o, əsir alınmış va sonra əlləri bağlı (səbran) öldürülmüşdür"''.<ref>Mюнeджжим-бaши, c.172-183.</ref>
Fərrux Yasar məğlub edilərək həlak olduqdan və Şamaxı alındıqdan sonra İsmayıl atasının və babasının qisasını almaq üçün tutduğu bütün əsirləri öldürtdü. O, üç gün düşərgəsində qaldıqdan sonra [[Şamaxı]]ya daxil oldu. Burada onu seyidlər, qazılar, rəislər və şəhər əyanları qarşıladı. [[Cənnabi]]nin (XVI əsr) məlumatına görə Şamaxıya girən İsmayıl taxta çıxdı. Lakin şəhərdə yalnız bircə gün qaldı. <ref>Tarixi Cənnabi, 1.961.</ref>
| |||