Zirilər sülaləsi: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
kRedaktənin izahı yoxdur
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 15:
Muiz b. Badisin [[xütbə]]ni Fatımi xəlifəsi yerinə Abbasi xəlifəsi Qaim-Biəmrillah adına oxutmağa başlaması və zərb etdirdiyi sikkələrdən Fatımi halifəsinin adını çıkartması Zirilərin düşüşünün başlangıcı oldu ([[1049]] və ya [[1051]]). Fatımi xəlifəsi Müstansır-Billah, Muizzi cəzalandırmaq üçün [[ərəblər]]dən Bəni Hilal və Bəni Süləym qəbilələrini Şimali Afrikaya köç etdirdi. Beləcə bir tərəfdən Zirilərdən intiqam alarkənŞ digər tərəfdən nəzarət altında tutulması çətin olan bu qəbilələrdən gələ biləcək zərərləri bərtaraf etməyi bacardı. [[14 aprel]] [[1052]]-ci ildə Kābis ilə Kayrəvan arasındakı Haydəranda meydana gələn savaşda Muiz ağır bir məğlubiyyətə uğradı. Kayrəvanın Hilalilər tərəfindən mühasirəsi üzərinə də [[1057]]-ci ildə buradan ayrılıb oğlu Təmimin valilik etdiyi sahildəki Məhdiyəyə getdi. Ardından Kayrəvan bədəvi ərəblər tərəfindənn yağmalandı və sahil şəridi xaric ölkənin tamamı Bəni Hilalin əlinə keçdi. İbn Xaldun, çəyirtgə sürülərinə bənzətdiyi bu qəbilənin istila hərəkətinin yıxıcı təsirlərinə diqqət çəkir <ref>əl-İbər, VI, 193</ref>.
 
Təmim b. Muiz dönəmində (1062-1108) Bəni Hilalin istilası Ziriləri Susə və Kābis arasındakiarasındakı sahil şəridinə hapsəttihəbs etdi. Ziri donanmasının akınlarınaaxınlarına misilləmə olarakolaraq 480də (1087)-ci ildə Cənəviz-Piza müttəfikmüttəfiq donanması Məhdiyə və Zəviləyi işgalişğal əttietdi. Təmim bu saldırıyıhücumu durdurmakdurdurmaq içinüçün 100.000 (vəyavə ya 30.000, 80.000) dinar ödəmək zorundaməcburiyyətində kaldıqaldı. Bu dönəmin önəmli olaylarından biri də 484tə1091-ci (1091)ildı Normanların[[Normanlar]]ın SicilyaSiciliya adasını ələ gəçiripkeçirib İslam hakimiyətinə son vərmələridirvermələridir. Təmimdən sonra oğlu YahyaYəhya güçlügüclü bir donanma inşa ədipedib Cənova və Sardinya[[Sardiniya]] üzərinə çokçox sayıdasayda akınhücumlar yaptıetdi. Onun ölümündən sonra oğlu AlininƏlinin Murabıt Hükümdarıhökmdarı Ali[[Əli b.ibn YusufunYusif]]in SicilyayaSiciliyaya düzənlədiğidüzənlədiyi səfərə dəstək vərməsiverməsi Zirilər ilə SicilyaSiciliya Kralıkralı II. RogərRocer arasındakiarasındakı ilişkilərimünasibətləri bozdupozdu. 516da[[1122]]-ci (1122)ildə Murabıtlara aitaid küçükkiçik bir filo[[flot]] Killəvriyədəki (Calabria) Nikutrayı (Nicotəra) ələ gəçirdikeçirdi. Bu harəkətinhərəkətin arkasındaarxasında Zirilərin olduğunu düşünən II. RogərRocer, ərtəsiertəsi yılil Zirilərin əlindəki Dimas Kaləsinəqalasına saldırıphücum buradakiedib, müslümanlarıburadakı müsəlmanları öldürdü. AliƏli b.ibn YahyanınYəhyanın ardından hükümdarlığa gələn HasanHəsən b.ibn AliƏli ([[1121]]-[[1148]]) Məhdiyə surlarınıdivarlarını tahkim əttirditikdirdi. II. RogərinRocerin baskınıbasqını bölgədəki Hilali Araplarınınərəblərin güçlügüclü savunmasımüdafiəsi karşısındaqarşısında sonuçnəticə vərmədivermədi. Zirilər, II. RogərinRocerin 530 ([[1136)]]-cı vəyail 531 (ya [[1137)]]-ci ildə yılında Cərbəyi ələ gəçirməsinikeçirməsiniəngəlləyəmədilərəngəlləyə bilmədilər.
 
II. Rogər, Zirilərin dənizdən saldırılara dəvam ətmələri üzərinə Ziri topraklarına karadan hücum ətməyə karar vərdi. Kuraklık və kıtlıkla gəçən birkaç yılın sonunda Zirilərin daha da zayıfladıkları bir dönəmdə hazırlıklara başladı. 543tə (1148) Norman donanmasının kuşattığı başşəhir Məhdiyə bir sürə sonra təslim oldu, böyləcə Şimali Afrikada Zirilər dönəmi nihayətə ərdi. Zirilərin son əmiri Hasan b. Ali, Məhdiyədən ayrılıp Hammadi hükümdarı kuzəni Yahya b. Azizə sığındı. Ardından Mərakəşi ələ gəçirip Murabıtlar Dəvlətinə son vərən Muvahhid Hükümdarı Abdülmümin əl-Kumiyə katıldı (547/1152).