Sufizm: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 36:
Təşəkkülünü tamamlayan və sistemləşən təsəvvüf XII əsrin II yarısından başlayaraq təşkilatlanma prosesinə girir. Təsəvvüfün qayda və metodlarını bəzi fərqlərlə yenidən müəyyənləşdirən mütəsəvvüflər ümumiyyətlə öz adları ilə tanınan təriqətlər qurdular. Təsəvvüfün daha təsirli olmasını, xalq arasında daha sürətli bir şəkildə yayılmasını təmin edən təriqətlər varlıqlarını bütün [[islam]] dünyasında günümüzə qədər qoruya bildilər.
 
[[Təriqət]] qurucusu olan başlıca [[sufi]]lər bunlardır: [[Əbdülqədir Geylani]] ([[QadirilikQadiriyyə]]), [[Əhməd Yəsəvi]] ([[Yəsəvilik]]), [[Əhməd Rifai]] ([[Rifailik]]),[[Nəcməddin Kübra]] ([[Kübrəvilik]]), [[Şihabəddin Ömər Sührəverdi]] ([[Sührəvərdilik]]), [[Əbul-Həsən əş-Şazili]] ([[Şazilik]]), [[Hacı Bəktaş Vəli]] ([[Bəktaşilik]]), [[Mövlana Cəlaləddin Rumi]] ([[Mövləvilik]]), [[Bəhaəddin Nəqşibənd]] ([[Nəqşibəndilik]]), [[Hacı Bayram Vəli]] ([[Bayramilik]]), [[Nəimi Təbrizi]] ([[Hürufilik]]), [[Şeyx Səfiəddin Ərdəbili]] ([[Səfəvilik]]), [[Ömər Xəlvəti]] ([[Xəlvətilik]]).
 
Bunlardan [[QadirilikQadiriyyə]], [[Sührəvərdilik]], [[Hürufilik]], [[Səfəvilik]] və [[Xəlvətilik]] təriqətlərinin qurucuları və əsas şexləri mənşəcə [[Azərbaycan türkləri]]ndəndirlər. Həmçinin bu təriqətlərin yaranma və formalaşma arealı da [[Azərbaycan]]dır. Ona görə də bir çox tədqiqatçılar haqqlı olaraq bu təriqətlərin vətəni kimi başdan – başa [[sufi]]lər diyarı olan Azərbaycanı göstərirlər.
 
Lüğəvi mənası "yol" anlamına gələn [[təriqət]] təsəvvüfi mənada Allaha (c.c.) yetişmək ünü riayət olunan və bir sıra qayda və ayinləri olan yol deməkdir. Sufilər təsəvvüfün elmi-hal, digər elmlərin isə elmi-qal olduğunu bildirirlər. Elmi-qal zahir bilgisi olub ağıla və nəqlə söykənir. Elmi-hal isə batin bilgisi olub, zəhmətlə əldə edilə bilməyən, qəlbə gələn bilgini ifadə edir. [[Sufi]]lər bu baxımdan təsəvvüfün qaynaqlarından olan [[Quran]]ı anlama və şərh etmədə təvil metodundan istifadə edir və özlərini ancaq hal əhli, elmi-lədün sahibi insanların anlaya biləcəklərini bildirirlər.