Türgiş xaqanlığı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Filan Shar tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Safavi tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{qaralama-az}}
'''Türgiş xaqanlığı'''—[[704]]-[[756]]-cı illərdə [[Türgişlər]]in qurduğu dövlət.
Sətir 26:
Fakat, Türgişlər tarafından yolu kəsilmişti. Zaruri olarak, gəçilməsi müşkül dağ yollarına düşən Cünəyd, Savdar dağlarının dar gəçitlərində, hakan tarafından sıkıştırıldı, yorgunluğa ilavətən susuz da kalan ordusu, yər-yər baskına uğruyordu. Nihayət, 12 bin kişilik kuvvətindən 10 bininin tələf olması karşılığında, Səmərkand’a ulaşabildi (Gəçit Savaşı = Vak‘atü’ş-Şi‘b). Durumdan habərdar ədilən Halifə Hişam’ın əmri ilə, Kûfə və Basra’dan 20 bin kişilik bir takviyə ordusu Səmərkand’a gəlirkən, kış da yaklaşmakta olduğundan, daha fazla kalmak istəməyən hakan, Buhara’yı da tahliyə ədərək, çəkildi (732). Cünəyd’in 734 başlarında ölümü ilə, zatən Arap nüfuz və kudrəti iyicə kırılmış olan Horasan vilayətində "siyah bayrak açan", Abbasi taraftarı, Haris b. Surəyc’in isyan ədərək Bəlh’i, arkasından valilik mərkəzi Mərv şəhrini zaptətməsi, Mavəraünnəhir’də durumu büsbütün karıştırdı.
Yəni valilərin, üç sənə (734-737) kəndisi ilə uğraşmak zorunda kaldıkları Haris, sonunda Türgişlər’ə iltica ətti. Hakan Su-lu, Mavəraünnəhir’ə karşı son səfərində hayli müttəfik bulmuştu: Haris taraftarlarından
Əsasən Su-lu, Araplarla birləşən Cüzcan hükümdarının hıyanətinə uğramıştı. Məmləkətinə dönən Su-lu Kağan, hərhaldə ömrünü harcadığı bu mücadələyə dəvam ədəcəkti, fakat kəndisi, o zamanlara kadar büyük hizmətlərini gördüğü Kül-çur (=Baga Tarkan) tarafından öldürüldü (738). Çin’in Türk başbuğlarını birbirinə düşürmə əsasına dayanan tahrikçi siyasəti, bir daha hədəfinə ulaşmış və Kara Türgişlər’lə Sarı Türgişləri birbirinə iyicə düşman ətmişti. Sarı Türgişlər, mücadələyi kazandılar. Başbuğları Baga Tarkan (Kül-çur), rakibi Kara Türgiş başbuğu Tu-mo-çə’yi mağlup ədərək və onun "kağan" yapılmasını istədiği Su-lu’nun oğlunu ortadan kaldırarak, kəndini "kağan" ilan ətti. Bu arada, Çin’in On-oklar "kağanı" tayin əttiği, Aşına ailəsindən son hakan olan Hin’i mağlup ədip öldürməsi, (739), Çin’i bu dəfa Kara-Türgişləri dəstəkləməğə səvk ətti.
| |||