Mohenco-Daro: Redaktələr arasındakı fərq

Arxeoloji tədqiqatlarla müəyyən edilmişdir ki, şəhər vaxtı ilə şimaldan cənuba uzanan və eni 9 m olan geniş bulvar vasitəsib iki hissəyə: yuxarı və aşağı şəhərə bölünmüş və bunların hər biri öz növbəsində küçələr vasitəsilə iri məhəllələrə ayrılmışdır. Hər bir məhəllə bilavasitə yaşayış evlərindən ibarət olmuşdur. Alimlərin hesablamalarına görə Mohenco-Daroda 40 minə yaxın əhali yaşamış və onun böyük hissəsi sənətkarlıq və ticarətlə məşğul olmuşdur. Şəhərdə [[dulusçuluq]], [[zərgərlik]], daş və metalişləmə, sümük və ağac yonma sənət sahələri yüksək inkişaf səviyyəsinə çatmış və bu sənət sahələrinin məhsullarına istər daxili, istərsə də, xarici bazarlarda tələbat çox böyük olmuşdur. Mis və tuncdan müxtəlif əmək alətləri və silahlar, məişət avadanlığı, o cümlədən güzgülər, gümüş və qızıldan isə adətən nəfis bəzək nümunələri hazırlanmışdır. Qazıntılar zamanı Mohenco-darodan yarımqiymətli daşlardan-əqiq, aqat, lazuritdən, eləcə də müxtəlif balıqqulaqlarından və sümükdən hazırlanmış çoxlu muncuqlar da tapılmışdır. Dulus çarxında hazırlanmış gil qablar öz forma rəngarəngliyi ilə seçilmişdir. Diqqəti cəlb edən tapıntıların bir qismi gildən hazırlanmış müxtəlif uşaq oyuncaqları ilə təmsil olunmuşdur. Böyük ustalıq və məhəbbətlə hazırlanmış belə tapıntılar içərisində camışlara qoşulmuş kiçik ölçülü arabalar, insan və müxtəlif heyvan fiqurları, qab-qacaqlar və digər oyuncaqlar da vardır. Qazıntılarla Mohenco-darodan üzə çıxarılan tapıntılarm başqa bir hissəsi üzərində müxtəlif təsvirlər və yazı işarələri olan kiçik ölçülü möhürlərdən ibarətdir. Onların böyük hissəsi metaldan və gildəndir. Tədqiqatçılar belə möhürlərin üzərində 400-dən artıq yazı işarələri müəyyən etsələr də, onlarm onların oxunma sirri hələ də açılmamış qalır.

Mohenco-Daro ümumilikdə Hindistan yaylasının iri mədəniyyət və ticarət mərkəzlərindən biri olmaqla həm daxili, həm də xarici mübadilədə və əlaqələrdə fəal rol oynamışdır. Tapılan ayrı-ayrı maddi -mədəniyyət nümunələri Mohenco-daronun Daronun uzaq [[Mesopotamiya]], Cənubi [[Türkmənistan]], [[Əfqanıstan]], [[İran]] və digər yerlərlə, hətta Xəzəryanı ölkələr, o cümlədən [[Azərbaycan]]la sıx iqtisadi, mədəni əlaqələrdə olduğunu göstərmişdir.

Mohenco-daronun təsarrüfat Daronun təsərrüfat həyatında bişmiş kərpiclər istehsalına xüsusi diqqət yetirilmişdir. Belə ki, şəhərdə aparılan inşaat işlərində əsasən bişmiş kərpiclərdən istifadə edildiyindən onlara həmişə böyük ehtiyac olmuşdur. Maraqlı cəhət ondan ibarətdir ki, Mohenco-daroda istər kərpic istehsalında, istərsə də, digər sahələrdə standartlaşdırma ənənəsi əsas yer tutmuş və geniş yayılmışdır. Yaşayış binalarının inşaası, onlarmonların forma və planı, ölçüləri, çirkab suların axıdılması sistemi, şəhərin içməli su ilə təchizatı və sairəs. işlər xüsusi standartlar əsasnıda aparılmışdır. Bu sahədə istisnalıq yalnız ictimai binaların tikintisinə aid olmuşdur. Arxeoloji qazıntılarla müəyyən olunmuşdur ki, qədim Mohenco-daro Daro şəhəri, ümumilikdə yüksək hind sivilizasiyası eramızdan əvvəlki e.ə.II minilliyin son rübünə kimi yaşaya bilmişdir. Eramızdan əvvəl E.ə.1750-ci ildə Mohenco-daroDaro gözlənilmədən odlara qərq edilmiş, onun əhalisi uşaqdan böyüyə kimi amansızcasma öldürülmüşdür. Bundan sonra onun yerində həyat daha olmamışdır. Qədim şəhərin faciəsinin hansı tayfa və xalqların hücumları ilə bağlı omlası indiyədək sirli qalmaqdadır. Qədim Mohenco-daroDaro eramızdan əvvəle. ə.III minillikdə hind vadisində təşəkkül tapan yüksək bir sivilizasiyanmsivilizasiyanın dövrümüzə gəlib çatan qiymətli yadigarlarından yalnız biridir. Arxeoloji axtarışlarla hind çaymınçayının ucsuz-bucaqsız geniş vadisində onlarca belə qədim və zəngin şəhər qalıqları aşkar edilmişdir. OnlarmOnların içərisində Mohenco-daro ilə həmyaşıd olan [[Harappa]] şəhəri ondan sonra ikinci ən böyük qədim mərkəzlərdən biri kimi tanmmışdır.<ref>Rübabə Novruzova, Ölən şəhərin əbədiyyət mahnisi, Azərbaycan Arxeologiyası, 2001, səh. 130-133.</ref>