Assam: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →Tarixi |
k →Tarixi |
||
Sətir 7:
== Tarixi ==
Qədim çağlarda önəmli bir yerləşmə bölgəsi olan Assam vadisi, müsəlmanların bölgəni fəthindən öncə iki önəmli Hind krallığının hakimiyətində idi. Biri qərb bölgəsindəki Kamta krallığı (Fars dilli qaynaqlarda Kamrup), digəri isə şimal-şərqdəki Ahum krallığı idi. Ayrıca yörədə, öz bölgələrində müstəqil yaşayan və “buyan” deyilən rəislər vardı. XIII və XIV əsrlərdə Biruni, Cuzcani və [[İbn Bəttuta]]<ref>İbn Bəttuta, Səyahatnamə, II, 276, 280.</ref> tərəfindən qələmə alınan İslam qaynaqlarında bölgənin adı Kamrun, Kamru və Kamrud şəkillərində keçir.
XIII əsrin əvvəllərində bölgəni Bənqaldakı müsəlman sultanlar əllərinə keçirdilər. Dehli sultanı Qütbəddin Aybəkin komandanlarından Bəxtiyar Xalaci idarəsindəki ilk müsəlman basqınlarıyla qədim krallıqların hakimiyətləri sarsıldı. 1228-ci ildə Şimali Tailand bölgəsindən gələn və bir Buddist Tay qəbiləsi olan Ahumlar Assama girərək Ahum krallığını qurdular. Müsəlmanların bölgədəki irəliləmələri üç mərhələdə oldu. Birincisi Bəxtiyar Xalaci ilə başlayıb (1206) İskəndər şah zamanınaqədər(1357) sürdü. Dehli sultanlığının Benqal valiləri Qiyasəddin İvaz (1227) və İxtiyarəddin Yüzbək Toğrul xan (1257) tərəfindən bölgəyə səfərlər hazırladığı isə də qalıcı bir nəticə alına bilmədi. Rüknəddin Keykavus (1291-1302) və Şəmsəddin Firuzşah (1302-1318) zamanlarında Assamın bir bölümü zəbt edildi. Şəmsəddin İlyasşah dönəmində (1340-1357) Kamrup ələ keçirildi. Oğlu İskəndər Şah (1357-1393) isə burada pul zərb etdirdi. İkinci dönəm, Benqal sultanı Barbək Şahın (1459-1474) Kamta kralını məğlub etməsi və Əlaəddin Hüseynşahın (1494-1519) Kamrupu fəthiylə başladı. Benqal sultanı Nusrətşah dövründə (1519-1532) Ahumlara qarşı bəzi hücumlar edildiysə də uğur qazanıla bilmədi. Nüsrətşahın ölümündən sonra Ahum hökmdarı Shungmung (1497-1539) şimal-qərb bölgəsində hakimiyətini qurdu. Bu dönəmdə Assam şərqə doğru genişləyərək Naga krallığını sərhəd-sınırları içinə aldı. Assamda İslamiyətin yayılmasının üçüncü dönəmi Benqaldakı Babur valisi İslam xanın Kamrupu geri almasıyla başladı (1612). Şah Cahan zamanında (1628-1658) Ahumlar, Benqal əyalətinin bir parçası sayılan Kamrupda üsyan edərək buranı ələ keçirdilərsə də bölgə 1639-cu ildə Benqal hakimi Əlaəddin İslam xan tərəfindən geri alındı. Ancaq 1658-ci ildə Şah Cahanın oğulları arasında çıxan taxt qovğaları üzündən meydana gələn qarışıqlıqlardan faydalanan ahumlar Assamı hakimiyətləri altına aldılar. Övrəngzeybin səltənətinin ilk illərində komandanlarından Mir Cumla 1662-ci ildə bölgəni yenidən ələ keçirdi. 1682-ci ildə Böyük Moğolların zəifləməsindən faydalanaraq Assama yerləşən Ahumlar, Brahmaputra vadisində hakimiyətlərini sürdürdülər.
| |||