"Mustafa Mərdanov" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

|ŞəkilOrijinal adı = Mustafa Həşim oğlu Mərdanov.jpg

|Şəkil məlumat = Mustafa Mərdanov.jpg

|Şəkil miqyası = 200

|Tamİlk adı = Mustafa Həşim oğlu Mərdanov =

|Digər adları =

|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1894||}}

|Doğum yeri = [[Mərənd]], ([[Cənubi Azərbaycanİran]])

|Vəfatı = {{vəfat tarixi|1968||}}

|Vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]]

|Vəfat səbəbi =

'''Mərdanov Mustafa Həşim oğlu Mərdanov''' ([[28 fevral]] [[1894]], [[Mərənd]], [[Cənubi Azərbaycanİran]] - [[12 dekabr]] [[1968]], [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]]) — Azərbaycan aktyoru, Azərbaycanın SSR-in xalq artisti ([[1943]]), "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni laureatı.

Mustafa Həşım oğlu Mərdanov [[1894]]-cü ildə [[Cənubi Azərbaycan]]da — [[Mərənd]]də anadan olub. Amma o hələ uşaqkən ailələri [[Tbilisi|Tiflis]]ə köçmüş və [[1924]]-cü ilə qədər burada yaşamışdılar.

[[Tbilisi|Tiflis]]inTiflisin mədəni mühiti onun həyata baxışını hələ uşaqkən formalaşdırmışdı. Buradakı kişi gimnaziyasına daxil olan gənc Mustafa teatra böyük maraq göstərirdi. [[Tbilisi|Tiflis]]inŞəhərin müsəlman dram dərnəklərində [[1910]]-cu ildən çıxış edən Mustafa Mərdanov [[1921]]-[[1922]]-ci illərdə Tiflis Azərbaycan Dövlət Teatrının direktoru vəzifəsində çalışır. [[Tbilisi|Tiflis1924]]-cü ildə Moskva Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunu bitirərək [[AzərbaycanBakı]]ya gəlir və burada Azərbaycan Dövlət TeatrınınDram direktoruTeatrında vəzifəsindəöz çalışırfəaliyyətini davam etdirir. Yüksək aktyorluq texnikası, obrazı özününküləşdirmək bacarığı, yumşaq yumor onun sənəti üçün çox xarakterik olan cizgilər idi. Mustafa Mərdanovun hələ ilkin olaraq yaratdığı rollarda klassik ənənələr çox güclü idi. Onun ətrafında böyük sənətkarlar çalışırdı. Azərbaycanın formalaşmış aktyor məktəbi Mustafa Mərdanov üçün də əsl təcrübə məktəbinə çevrildi. [[Abbas Mirzə Şərifzadə]], [[Sidqi Ruhulla]], [[Ağasadıq Gəraybəyli]], [[Ələsgər Ələkbərov]] və onlarla sənətkardan öyrəndikləri bu aktyorun sənət yoluna işıq saldı, onu yeni yaradıcılıq axtarışlarına ruhlandırdı. "Hacı Qara"da Kərəməli, "Yağışdan çıxdıq yağmura düşdük"də Qəmbər, "Nadir Şah"da Ədhəm kimi rolları Tiflis teatrında yaradan aktyor, Bakı teatrında daha ciddi rollar oynamalı oldu.

O vaxtlar Mustafa Mərdanovun Xlestakovunu ("Müfəttiş") qəzetlər kifayət qədər tərifləyirdilər. İmamverdi ("Sevil"), Luka ("Həyatın Dibindədibində"), Şmaqa ("Günahsız Müqəssirlərmüqəssirlər"), Poloni ("Hamlet") və onlarla səhnə qəhrəmanları onun ifasında uğurlu alınırdı.

Muzdur Qulu ("Bismillah (film, 1925)|"Bismillah") onun kinoda ilk rolu idi. Bu film [[Abbas Mirzə Şərifzadə]]ninŞərifzadənin ilk rejissor işi idi. Səssiz kinomuzun dəyərlikino nümunələrindən olan bu film [[1925]]-ci ildə [[Bakı]] ekranlarına çıxarılmış və orada Mustafa Mərdanov da maraqlı rol ifa etmişdi. Bir il sonra isə ekranlarımızdaekranlarda Aleksandr Litvinovun "[[Müxtəlif sahillərdə (film, 1926)|"Müxtəlif Sahillərdəsahillərdə"]]" ("Əlbəyaxa") filmi göstərildi. Aktyor bu filmdə Abbas rolunda çəkilib. Filmdə onun qəhrəmanı yerli mütəxəssisdir. Amerikadan dəvət olunmuş mütəxəssislərlə Abbasın tərəfdarları arasında baş verən münaqişə filmin əsasını təşkil edir. Mustafa Mərdanovun kinoda ilk böyük rolu isə "[[Hacı Qara (film, 1929)|"Hacı Qara"]]" filmindəki Kərəməli oldu.

Sonralar onu daha tez-tez filmlərə dəvət edirdilər. [[1929]]-cu ildə çəkilən "[[Sevil (film, 1929)|"Sevil"]]" filmində aktyor Atakişinin rolunu ifa etdi.

19321933-cicü ildə kinorejissor Nikolay Şengelaya "Azərfilm"də çəkdiyi "[[İyirmi Altıaltı Komissarkomissar (1932film, 1933)|"İyirmi Altıaltı Komissarkomissar"]]" filmində Mustafa Mərdanova menşevik rolunu vermişdi. Bu rol kiçik də olsa öz hərəkətləri, jestləri ilə yadda qalır.

Ümumiyyətlə, 20-ci illərin sonu, 30-cu illərin əvvəllərində yaranmış əksər filmlərdə bu aktyora rollar verilirdi və o da səssiz kinonun imkanları daxilində öz personajlarına həyat verirdi. Digər menşevik rolunu isə o, "[[Bakılılar (film, 1938)|"Bakılılar"]]" filmində yaratmışdı.

Amma qardaşı, məşhur kinorejissor Səməd Mərdanovun "[[Kəndlilər (film, 1939)|"Kəndlilər"]]" filmi Mustafa müəlliminaktyorun yaradıcılığında yeni bir hadisə idi. Belə ki, o, filmdə iki rol yaradırdı. Bir-birinə zidd olan kəndli Təhməz və menşevik rolları aktyor sənəti baxımından olduqca təqdirəlayiqdir.

Mustafa Mərdanov, demək olar ki, hər il filmə çəkilirdi. "[[Kəndlilər (film, 1939)|"Kəndlilər]]"dən]] sonra [[1940]]-cı ildə "[[Yeni horizont (film, 1940)|"Yeni Horizonthorizont"]]" (trest müdiri), [[1941]]-ci ildə "[[Səbuhi (film, 1941)|"Səbuhi"]]" (akademiya rəisi) filmlərində çəkilib. Bu rolları kiçik olsa belə tamaşaçı diqqətindən yayınmır.

Müharibə Azərbaycan kino sənətininkinematoqrafının inkişafına öz təsirini göstərsə də, bu illərdə də filmlərimizfilmlər yaranmışdır. Çox təəəsüf ki, Mustafa müəllimMərdanov bu illərillərdə çəkilən filmlərə dəvət olunmamışdır. O, yenidən [[1955]]-ci ildə "[[Görüş (film, 1955)|"Görüş"]]" filmində çəkildi. Burada adi kolxozçu rolunu ifa edən aktyor, bir il sonra "[[Qara daşlar (film, 1956)|"Qara Daşlar]]daşlar"da]] Dəmirov kimi çox ciddi rolda görsəndi.

Onun ən uğurlu rollarında biri "[[O olmasın, bu olsun (film, 1956)|"O Olmasınolmasın, Bubu Olsunolsun"]]" filmindəki "intellegent" Həsən bəy oldu. Bu obraz Mustafa müəlliminMərdanovun yeni aktyorluq keyfiyyətlərini üzə çıxardı. O, filmdəki çox güclü aktyor ansamblı içərisində öz məxsusi ifa tərzi ilə seçilə bilir. Xüsusilə, qonaqlıq səhnəsində Məşədi İbadla dialoqu tamaşaçıda xoş əhval-ruhiyyə doğurur. Aktyor[[Əhməd filmdəharadadır? tamamilə(film, özgələşir1963)|"Əhməd haradadır?"]] filmində Məhəmməd kişi rolu aktyorun yaradıcılığında xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bu, onunaktyorun istedadlıömrünün ifasıyetkin tamaşaçınıçağında yaratdığı son rollardan biri idi. Bundan sonra o, sözün[[1968]]-ci əslildə mənasında[[Qanun naminə (film, heyrətləndirir1968)|"Qanun naminə"]] filminə çəkilmişdir. Murtuzov rolu ilə aktyor ömrünün son akkordlarını vurdu. Müstəntiq Murtuzov əslində yaramaz, öz peşəsinə xəyanət edən, min bir fırıldaqdan çıxan insandır. O, hər vəch ilə Mehmandan qisas almağa çalışır. Çünki bu rüşvətxor müstəntiqin əməllərinə Mehmanın gəlişi ilə son qoyulmuşdu. Mustafa Mərdanov bu rolu çox təbii yaradır, o, mənfi tip olsa da, tamaşaçının yadında qalır. Elə həmin il [[12 dekabr|dekabrın 12]]-də Mustafa Mərdanov əbədi olaraq gözlərini yumdu.

OnunMustafa Mərdanovun yaradıcı əməyi yüksək qiymətləndirilmiş, Azərbaycanın SSR-in xalq artisti kimi yüksək fəxri ada layiq görülmüş, "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni və medallarla təltif olunmuşdur. "50 il Azərbaycan Səhnəsindəsəhnəsində Xatirələrimxatirələrim" kitabı [[1959]]-cu ildə çap edilmişdir. Ölümündən sonra – [[1973]]-cü ildə "Mənim Müasirlərimmüasirlərim" xatirə kitabı nəşr edilib oxuculara çatdırılmışdır.

* Rejissor [[Səməd Mərdanov]]un qardaşıdır.