Məhəmməd Əmin Rəsulzadə: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 30:
== Həyatı ==
=== Ailəsi ===
Məhəmməd Əmin Rəsulzadə [[1884]]-cü il yanvarın 31-də [[Bakı]]nın [[Novxanı]] kəndində anadan olmuşdur. Din xadimi olan atası oğlunu məşhur pedaqoq [[Sultan Məcid Qənizadə]]nin müdir olduğu ikinci "Rus-müsəlman" məktəbinə qoymuş, buranı bitirdikdən sonra M.Ə.Rəsulzadə öz təhsilini Bakı texniki məktəbində, rus dilində davam etdirmişdir. Azərbaycan milli istiqlal hərəkatının və təkcə türk ellərində deyil, bütün islam aləmində ilk respublika üsul-idarəsi olan [[Azərbaycan Demokratik Respublikası]]nın təməl daşını qoyan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin inqilabi fəaliyyətinin ilk illəri də məhz bu dövrə təsadüf edir. [[1902]]-ci ildə on yeddi yaşında olan M.Ə.Rəsulzadə "Müsəlman gənclik təşkilatı"nı yaratmışdır. Bu, [[XX əsr]]də Azərbaycanda rus müstəmləkə üsul-idarəsinə qarşı gizli mübarizə aparan ilk siyasi təşkilat idi.
* '''Babası''' – Məhəmmədrəsul Rəsulzadə. Üç övladı olub: Ələkbər, Əbdüləziz, Dostuxanım. Məhəmmədrəsulun böyük oğlu Ələkbər Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin atasıdır. Digər oğlu Əbdüləzizin üç övladı olub – Məhəmmədəli, Ümbülbanu, Ümgülsüm. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Əbdüləzizin – öz əmisinin böyük qızı – [[Ümbülbanu Rəsulzadə|Ümbülbanu]] ilə evlənib. Ümbülbanu xanımın bacısı isə tanınmış şairə [[Ümgülsüm Sadıqzadə|Ümgülsümdür]] ki, onun da həyat yoldaşı yazıçı [[Seyid Hüseyn]] olub. Məhəmmədrəsulun qız övladı olan Dostuxanım isə (M.Ə.Rəsulzadənin bibisi) 1930-cu ildə vəfat edib, onun övladı olmayıb. Məhəmmədrəsulun Novxanıdan başqa, həm də Bakıda – indiki [[Nizami metrostansiyası]]nın yerində böyük mülkü olub.
* '''Atası''' – Axund Hacı Molla Ələkbər Rəsulzadə. Novxanı kəndinin çox tanınmış axundu olub. 1926-cı ildə dünyasını dəyişib. Məzarı Novxanı kənd qəbirstanlığındadır. M.Ə.Rəsulzadənin İstanbulda nəşr etdiyi “Yeni Qafqasiya” jurnalının 1927-ci ildəki sayında onun ölümü haqqında məlumat verilib.
* '''Anası''' – Zal qızı Ziynət rəhmətə gedib. Analığı Maral xanım Məhəmməd Əminə və bacısı Şəhrəbanı xanıma doğma övladları kimi baxıb. Çox alicənab olan Maral xanım 1929-cu ildə [[Kərbəla ziyarətgahı|Kərbəla ziyarəti]]nə gedib. 1937-ci ildə [[Qazaxıstan]]a sürgünə göndərilib və orada vəfat edib.
* '''Bacısı''' – Şəhrəbanu xanım. M.Ə.Rəsulzadənin yeganə bacısı olub. Təqiblər, sıxıntılar onun həyatına 1934-cü ildə son qoyub. Qızı Kübra xanım M.Ə.Rəsulzadənin oğlu Rəsula nişanlanıb. Sonradan Rəsul güllələndiyindən onlar ailə həyatı qura bilməyib.
Sətir 41 ⟶ 43:
* '''Nəvəsi [[Rəis Rəsulzadə]]''' – Azər bəyin oğludur. 1946-cı ildə sürgündə - [[Qazaxıstan]]ın Taldı-Kurqan bölgəsində anadan olub, orta təhslini də orada – [[Karaqanda]]da alıb. Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamıdır. Hazırda [[Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti]]ndə dosent olaraq çalışır.<ref name=":0">{{Cite book|title= Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensklopediyası|page=42}}</ref>
1937-ci il hadisələrində M.Ə.Rəsulzadənin nəinki ailəsi, eyni zamanda əksər qohumları da həbs edildi, sürgünə göndərildi. Bacanağı, tanınmış yazıçı [[Seyid Hüseyn Sadiq|Seyid Hüseyn]]ə 1937-ci ildə 10 il həbs cəzası verildi, sonradan isə güllələndi. Seyid Hüseynin həyat yoldaşı şairə Ümgülsüm xanım həbs olunaraq 8 il azadlıqdan məhrum edildi, uzaq Mordovaya göndərildi. Övladları Seyid Hüseynin bacısı qızı Səyyarə xanımın himayəsində yaşadı. M.Ə.Rəsulzadənin digər qohumunun - Məhəmməd Əli Rəsuloğlunun da ailəsinin aqibəti acınacaqlı olub. M.Ə.Rəsulzadənin yaxın əqidə dostu olan M.Ə.Rəsuloğlu onun əmisi oğlu və [[Müsavat Partiyası]]<nowiki/>nın qurucusu idi. Özü mühacirətə getdikdən sonra həyat yoldaşı Raziyə xanımı üç övladı ilə birgə [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a sürgünə göndərdilər.
Sətir 48 ⟶ 50:
M.Ə.Rəsulzadə ailəsinin sürgünə göndərildiyini və həyat yoldaşının da vəfat etdiyini öyrəndikdən sonra polyak əsilli Vanda xanımla ailə qurub, birgə yaşayıb. Hər ikisi Ankaradakı milli kitabxanada çalışıb. Onların bu evlilikdən övladları olmayıb. Vanda xanım 1885-ci ildə Varşavada anadan olub, [[Varşava Universiteti]]<nowiki/>ni bitirib. Onun Marşal Pilsudski ilə, eyni zamanda 1930-cu illərdə Polşanın Xarici İşlər Naziri olmuş Beklə qohumluq əlaqəsinin olduğu bildirilir. O, 1974-cü ildə dünyasını dəyişib və Ankara şəhərindəki “Cəbəçi” (Əsri) qəbirstanlığında dəfn edilib.<ref name=":0">{{Cite book|title= Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensklopediyası|page=43}}</ref>
<center>
<gallery>
| |||