Köçərilik: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 28:
Milli vicdanın təşəkkülünə əsla şübhə yeri qoymayan əski köçəri türk topluluğu fikrən, qəlbən də azad şəxslyyətlər yetirirdi. Atlı-köçəri mədəniyyətinin yetişdirdiyi bu insanlar daxilən sərbəst olduqlarından, geniş qoynunda yaşadıqları təbiət qədər varlıqlarına da azad bir ruh hakim idi. Onlar geniş ürəkliydilər, böyük idilər və böyük olduqları üçün yalandan, ikiüzlûlükdən, yaxınlara qarsı təkəbbürlü davranmamdan çox uzaqdılar. Açıq havada daim at belində hərəkət halında olmağın verdiyi aşıb-daşan güc, enerji bu insanların əkinci, oturaq və passiv xalqlar üzərində hakimiyyətini təmin edirdi. Ancaq apardıqları savaşlar da nə talan, nə xərac üçün deyildi. "Hər biri ayrılıqda bir millət demək olan" bu insanlar döyûşlərə belə yalnızca qalib gəlməkdən ötrü atılırdılar. Təbiətin içində beləcə azad ruhlu yaşadıqları üçün başqaları içərisində qarışmağı həç sevməzdilər. Tarixlər yaradacaq böyük mənəvi güçə sahib olan bu çılgın, ehtiraslı insanlar cəmiyyətində əsir düşənlərə qarşı belə olmazın hormət və lütfükarlıqla yanaşırdılar. Bir onu da yada salmaq yetər ki, Cindəki kölələr hûrriyyət ölkəsi olan Asiya hun torpaqlarına qaçırdılar. <ref>İbrahim Kafəsоğlu, Türk Milli kültürü, Istambul, 1998</ref>
 
Türk köçəri ruhunu dəyərləndirən Еrcan Еrеl yazır: "Əski türk inancında fizikötəsi (metafizik) düşüncələr gerçəklik dışına, xaricinə çıxmamış, buna görə də türklər gördüyünə inanaraq yaşamışlar. Bir Oğuz söyləmində deyilir "Türk gözdən qızar, tat dizdən". Burada türkün gördüyünə inandığını, tatın isə oturub, boş - boş uydurmalar yaradaraq yaşamasını demək istəmişdir. Açıq havalarda qurulan ağban evlərin yerini, qara daxmacıqlı qaramsarlıq qoxan saraylara dəyişən türk xaqanları, özünü yadırqar, özgələşməyə başlar.Qaranlıq saraylarda olan o qaramsar havanın solunumu, türk ulusunda sıraqullugun(iyererxariyanin) ən üstü olan xaqanlığa, şahlığa, sultanlığa dəyişir. Bundan sonra egemən görünən türk xaqanları pislik içində yaşayaraq, dədələrindən qalma üstün insan gələnəksəllərini unutmuşdur. Dünya geçmışliyində platonun umduğu "ərdəmkəndini"(mədəniyət fəziləti) yaşayan türk budununu, bu başsız xaqanlarin öncüllüyündə pislik bataqlığına sürünərək gətirilən inanclara qul olmuş, bununladabununla da özünün yaşadığı ərkinlik, azadlıq çağını unutmuşdur". <ref>Еrsan Еrеl, Dündən bu günə Günеy Azərbaycan.</ref>
 
[[Çingiz xan]] köçərilərə oturaq əhaliyə nisbətən daha inamla yanaşırdı. O, bilirdi ki, köçərinin bir canı , bir atı və bir qılıncı var. O, şəxsiyyətini uca saxlamağa çalışır, ona görə də xana həmişə etibarlıdır. Oturaqlar, daşınmaz əmlak sahibləri isə öz varidatlarının qorunması naminə, yeri gəlsə lap satqınlıq da edərlər. Elə bu səbəblərdən də Çingiz xan köçəri imperiyasının dayaqlarını möhkəmləndirmək yolunda canlarından keçməkdən də qorxmayan köçəri cəngavərləri üstün tuturdu. O, istəyirdi ki, Monqolustan köçərilər imperiyası olaraq qalsın. Monqollar köçəri həyatından uzaqlaşmasınlar, nə şəhərlərdə, nə də ki, kəndlərdə yaşasınlar, istila olunmuş ölkələrin əkinçilərinin və sənətkarlarının əməyindən istifadə etməklə xoş həyat sürsünlər və buna görə də onları qorusunlar.