Kvant mexanikası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
'''Kvant mexanikası''' - nəzəri fizikanın bölməsi olub, Plank sabiti ilə müqayisə olunan fiziki hadisələri öyrənir.
Kvant mexanikası – hərəkətin Plank sabiti ile müqayisə olunan qiymətlərində (atom və ya foton miqyaslarında) fiziki hadisələri izah edən nəzəri fizika sahəsidir. Kvant mexanikasının verdiyi proqnozlar klassik mexanikanın verdiyi proqnozlardan əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilər. Plank sabitinin makroskopik cisimlərin hərəkəti ilə müqayisədə olduqca kiçik qiymətə malik olması səbəbindən kvant effektləri əsasən mikroskopik miqyaslarda müşahidə olunur. Əgər sistemin fiziki hərəkəti Plank sabitindən kifayet qədər böyük olduqda kvant mexanikası üzvü şəkildə klassik mexanikaya keçir. Öz novbəsində kvant mexanikası sahənin kvant nəzəriyyesinin qeyri-relyativist yaxınlaşmasıdır (başqa sözlə, sistemin böyük hissəciklərinin enerji ətaləti ile müqayisədə aşağı enerjilərə yaxınlaşması)
Makroskopik olculerde olan sistemleri yaxshi tesvir eden klassik mexanika molekul,atom, elektron ve foton seviyyelerine butun hadiseleri tesvir ede bilmir. Kbant mexanikasi muvafiq olaraq atomlarin, ion, molekul, konde olunmush muhitlerin ve diger elektron-nuve qurulushlu sistemleri kifayet qeder tesvir ede bilir.Kvant mexakinasi eyni zamanda elektron, foton ve diger elementar zerreciklerin herekletlerini tesvir etmek iqtidarindadir, lakin elemnetar hissciklerin chevrilmelerinin deqiq invariant relyavistik tesviri sahenin kvant nezeriyyesi cercivesinde qurulur. Kvant mexanikasinin komekliyi ile elde olunmush neticeleri eksperimentler tesdiq edirler.
Kvant kinematikasinin esas anlayishlari mushahide olunan ve veziyetdir.
Kvant dinamikasinin esas tenlikleri – Shrodinger tenlikleri, fon Neyman tenlikleri, Lindblad tenlikleri, Heyzenberq tenlikleri ve Pauli tenliyidir.
Kvant mexakinasi tenlikleri riyaziyatin operatorlar nezeriyyesi, ehtimallar nezeriyyesi, funskiya analizi, operator cebri ve qruplar nezeriyyeleri ile six shekilde baglidir.
Kvant mexanikasi oz bahslangicini alman fiziki Maks Plankin 1900-cu ilde qara-cisim radiyasiyasi problemine dair nezeriyyesi ve Albeert Eynshteyinin 1905-ci ilde fotoelektrik effektin kvant izahine dair nezeriyyelerinden goturmushdur, Erken kvant mexaniaksi kecen esrin 200ci ilerinde ciddi deyishikliklere meriuz qalmishdir.
Yeni kvant nezeriyyesi (1920-ci illerde ishlenib hazirlanan) muxatelif xususi riyazi formalizm uzerinde yaranmishdir. Bunlardan birinde riyazi dalga funskiyasi elementar zerreciyin movqeyi, momenti ve diger fiziki gostericilerinin ehtimal amplitudasini tesvir edir.
Kvant mexanikasi nezeriyyesinin tetbiq sahelerine yuksekkecirici maqnitler, ishiq diodlari, lazer, transistor ve yarimkeciriciler (mikroprossesor), maqnit rezonans ve elektron mikroskop daxildir.
{{Fizikanın bölmələri}}
| |||