Klassik fizika: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 15:
 
== XIX—XX eslerin astanasinda klassik fizikada bohran ==
XX esrin evvelerinde klassik fizika cercivesinde izahi mumkun olamayan bir sira suallar yaranmaga bashladi.
* Elektromaqnit shualanmasnin spektrleri. Klassik nezeriyye mutlqe qara cismin sualnama spektrlerinin qenaetbexs tesvirini vere bilmirdi. Isigin qaz halinda olan maddelerden sualanmasi ve eksine udulmasi zamani musahide olunan xetti spektrleeri de klassik fizika cercivesinde oz cavablarini tapa bilmirdiler.
* Gunes ve ulduzlarin enerji menbeleri. Klassik fizikanin ulduzlarin enerjei menbeyine dair ireli surduyu ferziyye bu enerjini deqiq ifade ede bilmirdi.
* 1896-ci ilde Bekkerel terefinden kesf olunan ve Mari ve Pyer Kuriler terefinden tedqiq olunan radioaktivlik hadisleri atom daxilinde olculeri ve kutleleri ise nisbetde cox boyuk enerji olduguna delalet etdi. Bu enerjinin menbeyini de klassik fizika izah ede bilmdiri.
* Xarici fotoeffektin qirmizi serheddi- sualanmanin ixtiyari intensivliyinde fotoeffektin mushahide oluna bilmediyi elektromaqnit sualanmanin maksumal dalga uzunlugu da klassik fizika ile izah oluna bilinmirdi.
* Elektronun tecrubi musahidesi – XIX esrin sonlarinda kesf olunjus elektronun elektrik yukunun onun kutlesinden deyil, hereket suretinden asili oldugu mueyyen olunudu ki bu da klassik fizikanin nezeri esaslarina ziddiyyet teskil edirdi.
* XIX esrin sonlarina dogru mutleq mekan konspesiyasi daha boyuk subheler dogurmaga basladi. Bu konsipsiyay gore mutleq mekan musahide oluna bilnmir. Bu ise fizikanin temel prinsiplerine tamamile ziddir, cunki fizikada musahide oluna bilmeyen fenomen qebul edilmezdir. Buunla bele bu ziddiyetin efir adlanan mutleq mekani dolduran ve elektromanit dalgalarinin yayila bildiyi sirf nezeri material muhit hesabina aradan qaldiromasina dair umidler hele de tam olmemisdi. Lakin 1887-ci ilde Maykelson terefinden heyata kecirilen tecrube efirin movcudlugunu mueyyen ede bilmedi.
 
Bu ve ya difer mushahide olunan hadislerin klassik fizikanin nezeriyyleri ile uygunsuzluq teskil etmesi bu nezeriyyelerin esasinda duran kutlenin, enerji ve impulsun saxlanam qanunlari kimi fundamental prinsiplerin universsaligina dair subhelere sebeb oldu. Meshut fransiz riyaziyatcisi ve fiziki Anri Puankare bu veziyyeti «fizikanin bohrani» adlnadirdi.
Butun bu xarabaliq icinde toxunulmaz olan ne qalib? Prinsiplerin busbutun mehvi fonunda riyazi fizika hansi movqeyi tutmalidir?