Əslində bu maddələr ekzogen xarakterli olmaqla normada orqanizmin mayelərində (şirələrində) embol formasında olmur, dövr edən maye sistemində ya sonradan əmələ gəlir (məs, tromb) ya da xaricdən düşür (məs, hava). Embollar ən çox sıxlıqla aşağı ətraf (% 45-60), daha sonra isə yuxarı ətraf damarlarında ( % 9-13) müşahidə olunur.
Tromboz ve emboliya ilə əlaqədar meydana çıxan ilkin patoloji dəyişikliklər mənfəzi tutulmuş arterial damarın qanla təchizedici sahəyə uyğun qan dövranının pozulması, toxumalarda hipoksiya ilə əlaqədar oksidləşməmih maddələrin artması ve metabolik asidozun meydana çıxması ilə xarakterizə olunur.Belə vəziyyətdə qan elementlərinin xüsusilə trombositlərin ad-hezivliyinin artmasından törənmiş aq¬re¬qat¬laraqreqatlar ka¬pillyarkapillyar mənfəzini tutaraq mik-ro¬sirkulyator pozğunluqlar törətməklə, to¬xu¬matoxuma hipoksiyasını ar¬tırırartırır. Hi¬po¬k¬si-ya¬nınHipoksiyanın nəticəsi olaraq toxumalarda to¬xumatoxuma me¬m¬br¬a¬nınamembranına toksiki təsir göstərən aktiv po¬lipeptidlərinpolipeptidlərin (his¬ta¬minhistamin, serotonin, kininlər, pro¬st¬oqlandinlərprostoqlandinlər) miqdarı artır. Tə¬d¬ricənTədricən tok¬si¬kitoksiki prosesler toxuma membranının ke¬çi¬ri¬ci¬liyinikeçiriciliyini artırır, kapillyar da¬ma¬r¬lardadamarlarda staz, toxumalararası sahədə isə ödem baş ve¬rir. Prosesin da¬¬vamdavam etməsi to¬xumalarıntoxumaların nekrozlaşması ilə nəticələnir.
Patoloji dəyişikliyə uğramış sahədən toksiki maddələrin qana so¬rul¬ma¬sısorulması or-qa¬niz¬m¬dəorqanizmdə maddələr mübadiləsinin pozulmasına, parenximatoz or¬qanlarda, xü-su¬siləxüsusilə böy¬rək¬lərdəböyrəklərdə mikrosirkulyator poz¬ğun¬luq¬la¬rapozğunluqlara, ümumi metabolik asidoza və ür¬əkürək damar poz¬ğunluqlarınapozğunluqlarına səbəb olur.
